Не чакайце пабачыць Лукашэнку на перадавіцы «The New York Times» ці «The Washington Post». Пра выбары ў Беларусі пішуць па ўсім свеце, але пішуць як пра фарс з абуральнымі выказваннямі «апошняга дыктатара Еўропы» і сабачкам, які памачыўся на выбарчым участку.
Катарскі тэлеканал «Al Jazeera» распавядае: «Перад выбарамі 2025 года Лукашэнка ўсё яшчэ баіцца свайго народу». А на старонках польскай газеты «Rzeczpospolita» журналіст Руслан Шошын называе Беларусь «краінай скрадзеных мараў».
Ды бальшыня загалоўкаў замежных медыяў пра выбары ў Беларусі амаль аднолькавая: Аляксандр Лукашэнка перамог на фальшывых выбарах. Адрозніваюцца хіба дэталі.
«Беларускі дыктатар выйграе сёмы тэрмін на выбарах, якія апазіцыя называе фарсам», – піша амерыканскае агенцтва «Associated Press». «Саюзнік Пуціна Лукашэнка абвешчаны пераможцам на выбарах у Беларусі, зняважліва названых Захадам фікцыяй», – такі загаловак у амерыканскага агенцтва «Reuters». «Лукашэнка выйграе сёмы прэзідэнцкі тэрмін у Беларусі на выбарах, адрынутых як фальшывыя», – паведамляе брытанская газета «The Guardian». «Беларускі дыктатар выйграе сёмы тэрмін на выбарах, названых фальшывымі», – перадае новазеландскае «1news»…
Амерыканскае выданне «The Washington Post» і ганконгскае «South China Morning Post» акцэнтуюць, што Лукашэнка працягне кіраваць пасля 30 гадоў ва ўладзе, італьянскае «Il Fatto Quotidiano» – што Лукашэнка збіраецца кіраваць да 2030 года. Нідэрландскае «De Telegraaf» выносіць у загаловак словы Святланы Ціханоўскай: «Ён трымае нас у закладніках».
«Лукашэнка перамог на „фіктыўных“ выбарах у Беларусі, набраўшы 87,6% галасоў», – піша еўрапейская версія «Politico». «Слабак, трэба было набіраць не менш за 120 %», – найбольш папулярны каментар да гэтай навіны на калектыўным блогу «Reddit».
Са-бач-ку!
«Перад Аляксандрам Лукашэнкам і ягоным сабакам Умкам паслалі чырвоны дыван», – пачынае рэпартаж брытанскі тэлеканал «Sky News». У рэпартажы паказваюць, як Лукашэнка і Ганна Канапацкая адказалі на пытанне каналу аб тым, чаму апаненты Лукашэнкі яго не крытыкуюць. Лукашэнка адказаў, што гэта ў Брытаніі крытыкуюць уладу, як хочуць, што Злучаным Каралеўствам нядаўна кіраваў індыец, што Брытанія яшчэ нядаўна была імперыяй… Канапацкая ж наўпрост сказала: калі будзе крытыкаваць, пасадзяць, а ў турму яна не хоча.
Умка асабліва ўразіў нямецкае выданне «T-Online», якое прысвяціла сюжэт быццам бы не выбарам, а сабачку, які памачыўся на выбарчым участку: «Дыктатар і ягоны ручны сабачка – абсурдная сцэна ў Менску».
Гэтыя кадры прайшлі і па іншых медыях. Напрыклад, украінскі тэлеканал «ТСН» расказаў пра гэта пад загалоўкам: «Сабачка насікаў каля Лукашэнкі: відэа канфузу дыктатара Беларусі на выбарах».
Ды хоць беларускі палітычны аналітык Аляксандр Класкоўскі іранізуе, што Умка становіцца больш яскравым за гаспадара ньюсмэйкерам, бальшыня медыяў глядзіць найперш на Лукашэнку і лёс Беларусі. І самога Класкоўскага пыталі не пра Умку, а пра Канапацкую:
Сур’ёзна, што расказваюць пра гэтыя выбары?
Брытанская газета «Daily Mail» любіць доўгія загалоўкі: «„Апошні дыктатар Еўропы“ кладзе ў кішэню СЁМЫ тэрмін з 88% галасоў на прэзідэнцкіх выбарах у Беларусі: сябрук Пуціна Лукашэнка ідзе да перамогі (пасля заключэння ў турму або выгнання вядучых дзеячаў апазіцыі)».
У гэтым загалоўку сабранае амаль усё, што пішуць іншыя заходнія медыі.
Напрыклад, «The New York Times» пачынае з таго, што Лукашэнка даўжэй за ўсіх у Еўропе знаходзіцца ва ўладзе, у нядзелю сёмы раз запар дамогся перамогі на спаборніцтве, якое ягоныя апаненты ў выгнанні адрынулі як фальшыўку, адзінай мэтай якой было ўмацаванне ягонай аўтакратычнай улады ў былой савецкай рэспубліцы, найбліжэйшай саюзніцы Расеі. Затым выданне цытуе Святлану Ціханоўскую, якая просіць не называць гэта словам «выбары» (дарэчы, такі ж заклік можна пачытаць у літоўскіх медыях, толькі не ад Ціханоўскай, а ад прэзідэнта Літвы).
Пасля «The New York Times» паведамляе, што абвешчаныя ў панядзелак 86,82 % за Лукашэнку – гэта нават больш, чым 81 %, аб якім заяўлялі ў 2020 годзе. А яшчэ той вынік апаненты Лукашэнкі і заходнія ўрады называлі нерэалістычна вялікім, і той вынік запусціў вялізныя вулічныя пратэсты. Але паколькі галасы нязгодных былі здушаныя шырокім сілавым апаратам, на гэты раз мала шанцаў на пратэсты, ды і выбары былі жорстка кантраляваныя, а ўдзельнічалі ў іх толькі кандыдаты, лаяльныя прэзідэнту, якія загадзя прызнавалі, што толькі Лукашэнка можа перамагчы.
Артыкул у «The New York Times» даволі доўгі і падрабязны: больш як 1200 словаў. У ім згадваюць апытанне «Chatham House», якое паказала, што толькі 11 % беларусаў задаволеныя эканамічнай сітуацыяй, толькі 32 % падтрымліваюць расейскі напад на Украіну. Нагадваюць пра палітвязняў і непрызнанне выбараў заходнімі краінамі. Заяўляюць, што Лукашэнка супраціўляецца адпраўцы беларускіх войскаў ва Украіну і чакае больш прыязнага стаўлення да сябе ад прэзідэнта Злучаных Штатаў Доналда Трампа…
Гэты артыкул трапіў таксама ў друкаванае выданне другой паводле накладу газеты ў ЗША, хай і не на перадавіцу. Ды такую ўвагу гэтым выбарам надаюць далёка не ўсе. «The Wall Street Journal» – газета з найбольшым у Штатах друкаваным накладам» – дык зусім не згадала пра выбары ў Беларусі. А «Financial Times» апошні раз пісала пра тыя выбары 24 студзеня: «Саюзнік Пуціна Аляксандр Лукашэнка зацэментуе кантроль над Беларуссю на „фіктыўных“ выбарах».
Для шэрагу амерыканскіх медыяў ці не больш важная навіна – што ў Беларусі вызвалілі нявінна асуджаную грамадзянку Злучаных Штатаў. Тэлеканал «CBS» у навіне пра гэта згадвае і пра выбары-2025, якія называюць «фіктыўнымі», і пра пратэсты-2020, і пра больш як 1250 палітвязняў. «CBS» цытуе палітычнага аналітыка Арцёма Шрайбмана, які тлумачыць, што Лукашэнка хоча скарыстацца выбарамі, каб «зацвердзіць сваю легітымнасць і паспрабаваць пераадолець ізаляцыю, каб прынамсі пачаць дыялог з Захадам аб паслабленні санкцыяў».
Выказванні Лукашэнкі ўразілі заходнія медыі, але паказваюць не толькі яго
Даволі падрабязна асвятляла выбары ў Беларусі брытанскае «BBC». На прэс-канферэнцыю да Лукашэнкі хадзіў той самы Стыў Розэнбэрг, які ў 2021 годзе выцягнуў з Лукашэнкі прызнанне ў злачынствах супраць чалавецтва. Ды нават яго здзівіла чатырохгадзінная прэс-канферэнцыя Лукашэнкі на выбарчым участку. Розэнбэрг у эфіры «BBC» пераказвае, як казаў Лукашэнку, што іншыя кандыдаты таго толькі хваляць, а Лукашэнка на гэта пасмяяўся: для журналіста гэта «новы досвед». Журналіст таксама прапаноўваў Лукашэнку вызваліць палітвязняў – Лукашэнку раздражняла, што зноў прагучала імя Марыі Калеснікавай, а ад пытання пра міжнароднае прызнанне выбараў Лукашэнка адмахнуўся: «Мне фіялетава».
Выказванні Лукашэнкі цытуюць і іншыя медыі. Напрыклад, іспанская газета «El Mundo» расказвае, як Лукашэнка ідзе на выбары супраць «тых, хто вырашыў сесці ў турму», а партугальскі партал «Sapo» – як Лукашэнка назваў Беларусь «жорсткай дэмакратыяй», у якой палітвязням пакідаюць права прасіць памілавання.
Ды расказваюць не толькі пра Лукашэнку. Напрыклад, на кадрах «Agence France-Presse» можна пабачыць марш беларусаў у Варшаве, на кадрах «Lietuvos nacionalinis radijas ir televizija» – акцыю беларусаў у Вільні, на кадрах «Радыё Свабодная Еўропа» – акцыі ў Варшаве, Рызе, Празе і Вільні… А на «Deutche Welle» можна і паглядзець на акцыі беларусаў у эміграцыі, і паслухаць вялікую дыскусію пра выбары ў студыі выдання, і пачытаць пра форум «Беларусы годныя лепшага», і пабачыць свежую карыкатуру на Лукашэнку.
Лукашэнку ўсё ж не «фіялетава», што пра яго пішуць?
Міністр замежных справаў Польшчы Радослаў Сікорскі 26 студзеня напісаў ў «X» (былым «Twitter»): «Сёння „выбары“ ў Беларусі. Чаканне, хто будзе аб'яўлены пераможцам, невыноснае». Затым адзначыў, што называць Лукашэнку «апошнім дыктатарам Еўропы» несправядліва, бо Уладзімір Пуцін «дагнаў і перагнаў Лукашэнку ў зладзействе, рэпрэсіях і міжнароднай агрэсіі».
На прэс-канферэнцыі 26 студзеня Лукашэнку пра выказванні Сікорскага нагадала прэс-сакратарка. Лукашэнка абурыўся: «Сікорскі ж дасведчаны чалавек. Мы з ім сустракаліся, размаўлялі. Чаго яму няймёцца наконт нашых выбараў?». Ён звярнуўся да польскага журналіста: «Сікорскаму чыркані, хай свой нос не суе, куды яго не просяць».
Імаверна, Міністэрства замежных справаў Беларусі вырашыла зрабіць гэта замест польскага журналіста: адказала Сікорскаму ў «X», каб той «не тыкаў нос туды, куды не просяць». Аж два разы: па-англійску і па-польску. МЗС Беларусі нячаста камунікуе з замежнымі палітыкамі, тым больш рэдка – у форме адказаў на твіты. Выглядае, пасланне было важна данесці.
Ды Сікорскі не спыніўся. Пабачыўшы «экзіт-пол» беларускіх дзяржаўных медыяў, твітнуў: «Толькі 87,6 % любяць свайго бацьку?! Ці змесціцца рэшта ў турмах?». МЗС Беларусі і Лукашэнка на гэта ўжо не адказвалі.
Алесь Наваборскі belsat.eu
