Стары новы прэзідэнт ЗША Доналд Трамп, пасля таго як 20 студзеня зноў заступіў на пасаду кіраўніка краіны, падпісаў цэлы шэраг выканаўчых актаў, прэзідэнцкіх мемарандумаў і ўказаў у самых розных пытаннях. Як гэта паўплывае на амерыканскую палітыку і ці адаб’ецца на беларусах – у нашым матэрыяле.
Не паспеў Доналд Трамп заступіць на пасаду прэзідэнта, як адразу падпісаў дзясяткі новых заканадаўчых актаў. Некаторыя з іх уводзяць новыя правілы, некаторыя – адмяняюць рашэнні папярэдніх уладаў. Дакументы, падпісаныя Трампам, маюць вагу закона, але могуць могуць быць скасаваныя наступнымі прэзідэнтамі ці судамі. Некаторыя з указаў ужо сутыкаюцца з юрыдычнымі праблемамі, адзначае BBC.
Міжнародная палітыка
Сярод іншага, Трамп падпісаў рашэнне аб выхадзе з Парыжскай кліматычнай дамовы, закліканай абмежаваць рост глабальнай тэмпературы. Таксама ён пачаў выхад ЗША з Сусветнай арганізацыі здароўя. Ён ужо рабіў гэта падчас сваёй мінулай кадэнцыі, але Джо Байдэн зноў далучыўся да іх.
Разам з тым палітык адклаў забарону кітайскай сацсеткі «TikTok» на 75 дзён, пасля чаго сэрвіс аднавіў працу ў ЗША, якая спынялася перад інаўгурацыяй. Трамп даў матчынай кампаніі «TikTok» час на пошук амерыканскага партнёра для набыцця кантрольнага пакета акцыяў.
Новы прэзідэнт таксама прыпыніў замежную дапамогу на 90 дзён і заявіў, што хоча перагледзець яе праграмы. Важна адзначыць, што ўказ не датычыць, вайсковай дапамогі Украіне, праграмаў развіцця – агенцтваў ААН, міратворчых праграмаў, праграмаў дапамогі ўцекачам і іншых. Таксама Трамп скасаваў студзеньскае рашэнне Байдэна аб выключэнні Кубы са спісу дзяржаваў-спонсараў тэрарызму ў ЗША, за якое кубінскія ўлады вызвалілі больш як 500 палітвязняў.
Сярод першых указаў быў і той, які змяняе назву Мексіканскага заліва на Заліў Амерыкі. Апроч таго, гары Дэналі на Алясцы – найвышэйшай горнай вяршыні ў Паўночнай Амерыцы, якую перайменаваў Барак Оўбама – вернутая назва гары Мак-Кінлі ў гонар 25-га прэзідэнта Амерыкі, тарыфнай палітыкай якой Трамп захапляецца.
Іміграцыя
Шэраг новаўвядзенняў датычыць іміграцыйнай палітыкі. Трамп абвясціў надзвычайнае становішча на паўднёвай мяжы ЗША і загадаў вайскоўцам «закрыць межы» праз паток наркотыкаў, кантрабанду людзей і злачынствы, звязаныя з перасячэннем мяжы. Таксама ён даручыў аднавіць намаганні па «будаўніцтве дадатковых фізічных бар'ераў» уздоўж мяжы з Мексікай. Праўда, гэтая дырэктыва не зʼяўляецца ўказам і не тлумачыць, як будзе фінансавацца такое будаўніцтва.
Трамп распарадзіўся адключыць прыкладанне для перасячэння мяжы «CBP One», з дапамогай якога мігранты маглі легальна заехаць у ЗША і атрымаць дазвол на працу. Таксама ён пазбавіў грамадзянства народжаных у Злучаных Штатах дзяцей мігрантаў, якія знаходзяцца ў ЗША нелегальна ці паводле часовых візаў. Гэта супярэчыць 14-й папраўцы да Канстытуцыі ЗША і ўжо было аспрэчана ў федэральным судзе.
Палітык таксама прыпыніў праграму перасялення бежанцаў у ЗША на чатыры месяцы і закрыў спонсарскую ініцыятыву, якая дазваляла да 30 000 мігрантаў з Кубы, Гаіці, Нікарагуа і Венесуэлы прыляцець у ЗША. Яе ўвяла адміністрацыя Байдэна, як заяўлялася, для зніжэння нелегальнага перасячэння мяжы. Ён таксама аднавіў сваю палітыку «Заставайцеся ў Мексіцы», у межах якой у ягоны першы тэрмін ЗША вярнулі каля 70 000 немексіканскіх просьбітаў прытулку праз мяжу на час разгляду іхных заявак.
Трамп абвясціў наркакартэлі і міжнародныя банды замежнымі тэрарыстычнымі арганізацыямі. А ва ўказе аб аднаўленні смяротнага пакарання прапісаў, што яно распаўсюджваецца на замежнікаў, якія знаходзяцца ў краіне нелегальна і ўчынілі «злачынства, якое караецца смяротным пакараннем». Апроч таго, спыняецца практыка «злавіць і адпусціць», што дазваляла мігрантам жыць у супольнасцях ЗША, чакаючы разгляду іхнай справы.
Рэформа ўраду
Прэзідэнт утварыў Дэпартамент эфектыўнасці дзяржаўнага кіравання («Doge») – новы кансультатыўны орган, мэта якога – скараціць дзяржаўныя выдаткі. Чакаецца, што яго ўзначаліць кіраўнік «Tesla» і «SpaceX» Ілон Маск.
Трамп забараніў федэральным агенцтвам выдаваць новыя нарматыўныя акты і наймаць супрацоўнікаў, акрамя арміі ЗША і некалькіх іншых катэгорыяў, пакуль новая адміністрацыя не атрымае поўны кантроль над урадам. Таксама ён абавязаў федэральных службоўцаў працаваць у офісе, а не з дому. Апроч таго, скасаваны абавязак федэральных службоўцаў быць вакцынаванымі ад COVID-19. Трамп паабяцаў аднавіць 8000 вайскоўцаў, звольненых праз адсутнасць вакцынацыі.
Трамп прадпісаў «аднаўленне свабоды слова і перадухіленне ўрадавай цэнзуры» і спыненне «ўзбраення ўрада супраць палітычных супернікаў». Сярод іншага даручана расследаваць дзейнасць падчас папярэдняй адміністрацыі Міністэрства юстыцыі, Камісіі каштоўных папераў і біржаў, Федэральнай гандлёвай камісіі, праваахоўных органаў і разведслужбаў.
Разнастайнасць, гендары і памілаванні
Трамп выдаў указ пра тое, што ЗША будуць прызнаваць толькі «два полы, мужчынскі і жаночы», бо яны «заснаваныя на фундаментальнай і неабвержнай рэальнасці». Указ паўплывае на палітыку ў дачыненні трансгендараў у пытаннях стасункаў з чыноўнікамі, абароны грамадзянскіх правоў, турмаў і федэральнага фінансавання, а таксама выдачы пашпартоў і візаў. Апроч таго, прэзідэнт спыніў усе ўрадавыя праграмы, гранты, палітыку, заявы і паведамленні, якія прасоўваюць або падтрымліваюць «гендарную ідэалогію» дзеля «спынення радыкальных і марнатраўных дзяржаўных праграмаў».
Палітык абʼявіў, што памілуе амаль 1600 сваіх прыхільнікаў, арыштаваных падчас захопу Капітолію ў 2021 годзе. Таксама ён змякчыў прысуды чальцам ультраправых групаў «Oath Keepers» і «Proud Boys», асуджаных за падбухторванне да мяцяжу.
Эканоміка, клімат і энергетыка
Трамп падпісаў дырэктыву з просьбай да ўсіх федэральных дэпартаментаў і агенцтваў заняцца пытаннем кошту жыцця амерыканцаў: разгледзець пытанне зніжэння кошту жылля, аховы здароўя і асноўных прадметаў хатняга ўжытку, прадуктаў харчавання і паліва. Справаздачу трэба прадставіць цягам 30 дзён.
Палітык абвясціў нацыянальную энергетычную надзвычайную сітуацыю, паабяцаўшы папоўніць стратэгічныя запасы нафты. У прыватнасці, плануецца раскрыць «надзвычайны рэсурсны патэнцыял Аляскі», што датычыць нафты, газу і іншых прыродных рэсурсаў.
Таксама ён спыніў «зялёны новы курс» Байдэна, накіраваны на стымуляванне «зялёных» працоўных месцаў, рэгуляванне галіны мінеральнага паліва і абмежаванне забруджвання. Ён загадаў агенцтвам спыніць вылучэнне сродкаў на гэта, а таксама заявіў, што ЗША спыняць лізінг ветраных электрастанцыяў і адменяць «мандат» на электрамабілі.
Глабальныя, але пакуль сімвалічныя змены
Палітолаг Рыгор Ніжнікаў з Фінскага інстытуту міжнародных стасункаў адзначыў у каментары «Белсату», што падпісаныя Трампам дакументы паказваюць, наколькі істотна ён змяняе курс амерыканскай дзяржавы. Гэта датычыць і сферы энергетыкі, і навакольнага асяроддзя, і міграцыі, і іншых сфераў.
Як адзначае BBC, у новых указах не гаворыцца пра новыя мыты супраць Канады і Мексікі, якім раней пагражаў палітык. Аднак Трамп заявіў, што іх могуць увесці 1 лютага, і загадаў федэральным чыноўнікам перагледзець гандлёвыя стасункі ЗША на прадмет нядобрасумленнай практыкі. Раней ён абяцаў імпартныя мыты ў памеры 25 % для Канады і Мексікі, а таксама 10 % на сусветны імпарт і 60 % на кітайскія тавары.
Тое, што гэтыя тэмы ва ўказах першага дня не былі закранутыя, Ніжнікаў звязвае з тым, што там Трамп перадусім імкнуўся задаволіць сваіх кансерватыўных выбарцаў. Таму і ўказы першага дня былі ў пэўнай ступені сімвалічнымі і такімі, якія лёгка рэалізаваць.
,,«А вось што датычыць тарыфаў, то для Трампа гэтае пытанне з’яўляецца больш пугай. Ён яго ўздымае для паляпшэння сваёй перамоўнай пазіцыі са сваімі вонкавымі партнёрамі», – сказаў эксперт, адзначыўшы, што для Трампа, нягледзячы на ягоныя заявы, галоўнае – не пагоршыць амерыканскую эканоміку.
Каб гэтыя рашэнні «бумерангам не ўдарылі па Злучаных Штатах», іх трэба даволі істотна прапрацоўваць і пралічваць. Гэтым і плануе займацца адміністрацыя Трампа, мяркуе Ніжнікаў. Таму гэтае і іншыя пытанні, якія маюць шмат нюансаў, або наагул амаль не вырашальныя, як вайна Расеі з Украінай, ён адкладае на пасля, у адрозненне ад сімвалічна-папулістычных пытанняў.
Што ад гэтага беларусам
Ніжнікаў мяркуе, што Беларусь будзе істотна закранутая палітыкай Трампа ў дачыненні ворагаў і супернікаў ЗША.
«Нават для хаўруснікаў падыход адміністрацыі робіцца больш жорсткім. А калі мы кажам пра тых, каго адміністрацыя ворагамі, сітуацыя будзе істотна пагаршацца», – сказаў палітолаг.
Паводле яго, з вялікай верагоднасцю пры Трампе беларускія дэмакратычныя сілы страцяць нават тое значэнне, якое мелі падчас прэзідэнцтва Байдэна, задачамі якога ў вонкавай палітыцы былі змаганне з аўтакратамі і дэмакратызацыя свету. З другога боку, шмат будзе залежыць ад стаўлення ЗША да Расеі. Калі Трамп палічыць, што з «Масквой трэба дамаўляцца, або пра Маскву трэба забыць», Беларусь можа быць пакінутая сам-насам з Крамлём. Калі ж ён наадварот вырашыць перамагчы Расею, то тады на Беларусь як на «балючую кропку для Масквы» можа быць звернутая ўвага.
Як адзначыў амерыканіст, дарадца агенцтва Еўраатлантычнай супрацы Антон Пянькоўскі, Беларусь можа таксама пацярпець як хаўрусніца Кітаю ў выніку магчымых гандлёвых войнаў Вашынгтону з Пекінам. Апроч таго, паводле яго, на беларускіх шукальнікаў прытулку ў ЗША можа паўплываць новая іміграцыйная палітыка Вашынгтона. У любым разе, на думку Пянькоўскага, адміністрацыя Трампа, што ўключае ў сябе людзей з бізнес-падыходамі, будзе чакаць ад беларускіх дэмакратычных сілаў «вельмі канкрэтных прапановаў і вельмі канкрэтных дзеянняў». Без гэтага «мы можам застацца толькі з заявамі пра вялікую занепакоенасць і нейкае нявялікае фондавае падтрыманне грашыма».
Ціханоўская вітае Трампа, Лукашэнка – крытыкуе
Лідарка дэмакратычных сілаў Беларусі ўжо павіншавала Трампа з уступленнем на пасаду прэзідэнта ЗША.
«Мы верым, што Злучаныя Штаты будуць працягваць адстойваць справу свабоды, працуючы з саюзнікамі над тым, каб узмацніць галасы тых, хто імкнецца да чалавечай годнасці, і прыцягнуць да адказнасці тых, хто душыць гэтыя імкненні, – выказалася Святлана Ціханоўская ў сваім віншаванні. – Беларускі народ – саюзнік Злучаных Штатаў, абʼяднаны агульнымі каштоўнасцямі і агульным бачаннем больш свабоднага, бяспечнага і квітучага свету».
А вось Аляксандр Лукашэнка наадварот быў негатыўным да вяртання на пасаду прэзідэнта ЗША палітыка, які ўжо ўводзіў супраць яго санкцыі ў 2020 годзе. 21 студзеня ён раскрытыкаваў планы Трампа ўвесці новыя гандлёвыя мыты супраць іншых краінаў – «трымай кішэню шырэйшай», сказаў ён у адказ. Не спадабалася яму і скасаванне Трампам папярэдніх рашэнняў Байдэна і крытыка ім мінулага прэзідэнта. Маўляў, новы прэзідэнт «зганьбіў гэтага беднага старога» і пазбавіў Злучаныя Штаты «галоўнага – пераемнасці». Агулам, заключыў Лукашэнка, «Амерыка вельмі кепска сябе паводзіць апошнім часам».
Макар Мыш, Антон Бяздольны belsat.eu
