Рэпартаж

«Лета, маладосць, неказённы патрыятызм». Мастак Яраслаў Кірвель адкрыў у Варшаве «Дошку гонару»

Актор Вячаслаў Кміт вядзе цырымонію адкрыцця выставы Яраслава Кірвеля «Дошка гонару» ў Музеі Вольнай Беларусі. Варшава, Польшча. 6 чэрвеня 2025 года. Фота: Рауль Дзюк / Белсат
Актор Вячаслаў Кміт вядзе цырымонію адкрыцця выставы Яраслава Кірвеля «Дошка гонару» ў Музеі Вольнай Беларусі. Варшава, Польшча. 6 чэрвеня 2025 года. Фота: Рауль Дзюк / Белсат
podpis źródła zdjęcia

Малады беларускі мастак Яраслаў Кірвель адкрыў 6 чэрвеня ў Варшаве сваю першую персанальную выставу партрэтаў «Дошка гонару». Усё зроблена ў «найлепшых традыцыях нашай слаўнай рэспублікі»: перабоі з электрычнасцю, гэдээраўская фуражка і Лёнік Тарасэвіч у мундзіры – у цэнтры экспазіцыі. Выстава ўрачыста адкрылася ў Музеі Вольнай Беларусі. «Белсат» пабываў на імпрэзе.

Чытайце таксама:
Добраахвотнік палка Каліноўскага Яўген Жураўскі прамаўляе падчас адкрыцця сваёй выставы фотаздымкаў «Praz fotaplionku: štodzionnasc’ vajaroŭ». Варшава, Польшча. 27 траўня 2025 года. Фота: Рауль Дзюк / Белсат

Каліновец Яўген Салам Жураўскі: Канец вайны сёння, заўтра ці ў найбліжэйшыя дні будзе нашай паразай

«Дошка гонару» – гэта 39 партрэтаў беларусаў на цэнтральнай сцяне залы і 12 (троху меншага фармату) – на бакавой (39 + 12). На партрэтах пазнаём Лёніка Тарасэвіча (у мундзіры – у цэнтры), Уладзіміра Някляева, Лявона Вольскага, Андрэя Хадановіча, Кацярыну Ваданосаву, Мікіту Найдзёнава, Сяргея Харэўскага, Вячаслава Барка, Алеся Дзянісава, Альгерда Бахарэвіча, Максіма Жбанкова, Уладзіміра Арлова і шмат іншых (некаторых не пазнаём).

А дзе Пазняк і Ціханоўская?


У ніжнім правым куце экспазіцыі – аўтапартрэт Яраслава Кірвеля, з падкручанымі вусамі і пільным позіркам – як подпіс пад усім праектам.

Але партрэтаў Святланы Ціханоўскай і Зянона Пазняка, пра якія так палка апавядаў нам мастак два гады таму, на «Дошцы гонару» не знаходзім. Пытанне пра іх адсутнасць – прызнаемся, нечаканую – пераносім на потым. Бо зала раптоўна пагружаецца ў цемру…

«Ай, нічога, беларусы могуць і без электрычнасці», – кажа адзін наведнік. «Спакойна, так некалі рабіў Чарнуха: вырубаў святло перад прэм'ераю «Гвалту», – кажа другі. Людзі супакойваюцца.

Праз некалькі хвілінаў з цемры пад ярка-зялёным гальштукам матэрыялізуецца музыка і актор («Лебядзіная песня Фёдара Возерава») Вячаслаў Кміт і пачынае цырымонію адкрыцця выставы «мастака рэспубліканскага і міжнароднага значэння». Кажа нешта пра «лета, маладосць і неказённы патрыятызм», але словы накрывае хваля воплескаў, бо каля мікрафона зʼяўляецца Яраслаў Кірвель. І вяртае людзям святло.

Мастак стаіць на фоне сваіх партрэтаў у фуражцы з чырвоным аколышкам і чырвоных шортах. Трымае ў руках кнігу.

Мастак Яраслаў Кірвель падчас адкрыцця выставы «Дошка гонару» ў Музеі Вольнай Беларусі. Варшава, Польшча. 6 чэрвеня 2025 года. Фота: Рауль Дзюк / Белсат
Мастак Яраслаў Кірвель падчас адкрыцця выставы «Дошка гонару» ў Музеі Вольнай Беларусі. Варшава, Польшча. 6 чэрвеня 2025 года. Фота: Рауль Дзюк / Белсат

«Я натхняўся, ствараючы гэтыя мастацкія творы, «Жывапісам Беларусі XII–XX стагоддзяў». Дзеячы культуры, якія тут прадстаўленыя, – гэта колер, гэта цвет нацыі, нашай беларускай культуры», – кажа Яраслаў Кірвель, папраўляючы фуражку і паказваючы гледачам альбом, які трымае ў руках.

«Высокаўпаўнаважанаму ў справах культуры» прыносяць чырвоныя гваздзікі.

«Дошка гонару» абвяшчаюць адкрытай, але арганізатары папярэджваюць, што троху пазней пройдзе яшчэ ўзнагароджанне.


«Дошка гонару» як іканастас


У грамадзе прысутных выхопліваем позірк паэта Мікіты Найдзёнава. Адзначаем, што на партрэце Кірвеля Мікіта (на сінім фоне) выглядае больш суровым.

,,

«Мастак заўжды мае сваё мастацкае бачанне, і яно можа адрознівацца ад таго, як ты сам сябе бачыш… У работах Яраслава такія ўсе троху панурыя, задуменныя. Можа быць, трошкі больш замарочаныя, чым у жыцці. Але можа быць, гэта ягоны почырк. А можа, ён дастае ўнутраную сваю панурасць і паказвае ў сваіх работах. Хто яго ведае!.. А можа, таму, што на ўсіх скульптурах беларускіх партызанаў, яны ўсе такія змрочныя і пахмурныя, як тыя самыя беларускія партызаны на партрэтах Яраслава Кірвеля…» – разважае Мікіта Найдзёнаў.


Паэт прызнаецца, што з задавальненнем забраў бы партрэт дамоў. «І куды б павесілі?» – пытаемся. «У ванне», – адказвае Найдзёнаў.

Троху пазней Мікіта Найдзёнаў атрымае з рук Кірвеля спецыяльны дыплом, бо ягоны партрэт мастак напісаў для гэтага цыклу першым. І ўвага: партрэт Найдзёнава быў створаны яшчэ ў Беларусі! Сярод узнагароджаных будуць таксама музыка Алесь Дзянісаў, святар Вячаслаў Барок, куратарка Вольга Кліп, актор Вячаслаў Кміт ды іншыя.

Беларуска Вольга, з якой апынаемся побач, адзначае «цікавае і незвычайнае спалучэнне колераў» на партрэтах Кірвеля і прызнаецца, што, калі б ёй дазволілі, яна б забрала з сабою «партрэт ксяндза» Вячаслава Барка. «Гэта не проста «Дошка гонару», гэта амаль што іканастас», – дадае іншая жанчына.

Наведнікі разглядаюць працы мастака падчас адкрыцця выставы Яраслава Кірвеля «Дошка гонару» ў Музеі Вольнай Беларусі. Варшава, Польшча. 6 чэрвеня 2025 года. Фота: Рауль Дзюк / Белсат
Наведнікі разглядаюць працы мастака падчас адкрыцця выставы Яраслава Кірвеля «Дошка гонару» ў Музеі Вольнай Беларусі. Варшава, Польшча. 6 чэрвеня 2025 года. Фота: Рауль Дзюк / Белсат
Чытайце таксама:
Цырымонія ўручэння прэміі імя Наталлі Арсенневай у Беларускім моладзевым хабе. Варшава, Польшча. 24 траўня 2025 года. Фота: Белсат

«Хлюпаю носам і радуюся за пераможцу». Прэмію імя Наталлі Арсенневай прысудзілі Сяргею Прылуцкаму за зборнік «Нічога нястрашнага»

Яшчэ адзін наведнік, які называе сябе Максімам, робіць паўзу, каб адказаць на пытанне, чаму мадэлі на партрэтах Яраслава ўсе такія сур'ёзныя – без усмешак.

«А што тут пасміхацца? Сурʼёзныя партрэты сурʼёзнага мастака», – не пасміхаецца наш суразмоўца.


«Улезлі не ўсе, нават Мікіта Мелказёраў не ўлез»



«Сурʼёзнага мастака» Яраслава Кірвеля пасля ўзнагароджання лёгка знаходзім дзякуючы чырвонай фуражцы, віншуем і просім адказаць на некалькі пытанняў. Першае – пра фуражку, другое – чаму няма партрэтаў Ціханоўскай і Пазняка.

«Фуражка? Увесь мой вобраз натхнёны эстэтыкаю Беларускага саюзу мастакоў, і ўсё зроблена менавіта паводле найлепшых традыцыяў нашай рэспублікі. Фуражка, дарэчы, – з сяброўскай Нямецкай дэмакратычнай рэспублікі. Так, з ГДР. Калі быў на рэзідэнцыі ў Берліне, на барахолцы ўчыніў мастацкі акт куплі-продажу гэтай вось фуражкі», – тлумачыць аўтар «Дошкі гонару».

Наведнікі разглядаюць працы мастака падчас адкрыцця выставы мастака Яраслава Кірвеля «Дошка гонару» ў Музеі Вольнай Беларусі. Варшава, Польшча. 6 чэрвеня 2025 года. Фота: Рауль Дзюк / Белсат
Наведнікі разглядаюць працы мастака падчас адкрыцця выставы мастака Яраслава Кірвеля «Дошка гонару» ў Музеі Вольнай Беларусі. Варшава, Польшча. 6 чэрвеня 2025 года. Фота: Рауль Дзюк / Белсат

На штрыфлі чырвонага пінжака прыколаты нагрудны значок. Чытаем: «Умею пляваць на 25 метраў». Яраслаў рагоча. Папраўляе нас: «Умею плаваць 25 метраў!» Аказваецца, гэта значок «Освод БССР» – «Таварыства ратавання на водах». З таго самага цыклу, стылю і эпохі, што і саюз мастакоў.

«Наконт Святланы Ціханоўскай і Зянона Пазняка… Я падрыхтаваўся да гэтага пытання. Разумееш, не любая прастора дазваляе павесіць усё. Трэба зрабіць добра, а не паказаць усё, што ёсць. Дошка гонару не гумовая. Мы зрабілі, так сказаць, селекцыю і павесілі толькі культурніцкіх дзеячаў – гісторыкаў, пісьменнікаў, мастакоў, журналістаў, паэтаў, музыкаў. Іх насамрэч значна болей – ёсць графічныя партрэты, ёсць жывапісныя. Улезлі не ўсе, нават Мікіта Мелказёраў не ўлез», – цярпліва тлумачыць мастак.

Ці будуць выстаўленыя ў адмысловым цыкле партрэты палітыкаў? Усё будзе залежыць ад наяўнасці адпаведнай пляцоўкі і часу на падрыхтоўку, адказвае Кірвель. Агулам ён стварыў больш за 100 партрэтаў выбітных беларусаў – выбіраць будзе з чаго.

Партрэт ксяндза Вячаслава Барка на выставе Яраслава Кірвеля «Дошка гонару» ў Музеі Вольнай Беларусі. Варшава, Польшча. 6 чэрвеня 2025 года. Фота: Рауль Дзюк / Белсат
Партрэт ксяндза Вячаслава Барка на выставе Яраслава Кірвеля «Дошка гонару» ў Музеі Вольнай Беларусі. Варшава, Польшча. 6 чэрвеня 2025 года. Фота: Рауль Дзюк / Белсат

«Жыццё віруе!.. Я ўчора ўвечары з'еў два кебабы запар»


Усе партрэты былі напісаныя з натуры. Акурат гэтым мастак тлумачыць некаторую панурасць сваіх персанажаў.

«Усе рабіліся з натуры. Нават аўтапартрэт. Людзі пазавалі мне, сядзелі 2-3 гадзіны перад маім мальбертам. Таму і панурыя», – адсланяе таямніцу Яраслаў Кірвель.

«Дошка гонару» – першая персанальная выстава мастака ў Варшаве. Да гэтага іншыя ягоныя карціны можна было пабачыць на выставах у Варшаўскай акадэміі мастацтваў, дзе Яраслаў працягвае вучыцца (ІІІ курс, факультэт жывапісу), і ў познанскай кавярні «My», дзе ў траўні 2025 года мастак паказаў свой праект «Kviecień».

«З сённяшняй выставы можна прасачыць, як развіваецца мой мастацкі стыль, – кажа Яраслаў Кірвель. – Бо першы партрэт Мікіты Найдзёнава быў зроблены яшчэ ў Беларусі, а партрэты з міні-дошкі гонару, дзе асобна вісяць 12 партрэтаў, – зусім нядаўна. Партрэт жа куратаркі Вольгі Кліп быў створаны літаральна ўчора – ужо з трохгадовым досведам Акадэміі мастацтваў. Мне здаецца, мой стыль змяняецца ад акадэмізму да экспрэсіянізму. Ды і людзей я стаў бачыць троху па-іншаму».

Мастак Яраслаў Кірвель уручае дыплом ксяндзу Вячаславу Барку падчас цырымоніі адкрыцця выставы Ярасла Кірвеля «Дошка гонару» ў Музеі Вольнай Беларусі. Варшава, Польшча. 6 чэрвеня 2025 года. Фота: Рауль Дзюк / Белсат
Мастак Яраслаў Кірвель уручае дыплом ксяндзу Вячаславу Барку падчас цырымоніі адкрыцця выставы Ярасла Кірвеля «Дошка гонару» ў Музеі Вольнай Беларусі. Варшава, Польшча. 6 чэрвеня 2025 года. Фота: Рауль Дзюк / Белсат

Нагадваем Яраславу, як два гады таму падчас інтэрвʼю ён разʼюшана паглынаў студэнцкую піцу і марыў пра бабку на абед. «Можа, тваё студэнцкае жыццё за гэтыя гады стала троху больш сытым?» – пытаемся ў мастака.

«Жыццё віруе! Жыццё пераасэнсоўваецца. Над жыццём рэфлексуецца. Я ўчора ўвечары зʼеў два кебабы запар. А сёння мала паеў. Проста не было часу…» – галодна, але вельмі чыста пазірае на нас Яраслаў Кірвель.

Партрэты Кірвеля можна набыць (ці замовіць), спісаўшыся з аўтарам.

Актор Вячаслаў Кміт і мастак Яраслаў Кірвель падчас цырымоніі адкрыцця выставы Яраслава Кірвеля «Дошка гонару» ў Музеі Вольнай Беларусі. Варшава, Польшча. 6 чэрвеня 2025 года. Фота: Рауль Дзюк / Белсат
Актор Вячаслаў Кміт і мастак Яраслаў Кірвель падчас цырымоніі адкрыцця выставы Яраслава Кірвеля «Дошка гонару» ў Музеі Вольнай Беларусі. Варшава, Польшча. 6 чэрвеня 2025 года. Фота: Рауль Дзюк / Белсат

Яраслаў Кірвель нарадзіўся ў 2003 годзе ў Горадні. «Беларускі мастак новага пакалення, чыя мастацкая практыка скіраваная на даследаванне візуальнай прысутнасці чалавека ў сучаснай гісторыі. Мастак нястомна працуе з выяваю, малюючы паўсюль: на прыпынку, у кавярні, у майстэрні, дома ці на канцэрце… У партрэтах прадстаўнікоў культурнага поля Кірвель спалучае дакументальную назіральнасць і моцную аўтарскую пластыку», – гаворыцца ў эксплікацыі да выставы.

Выставу партрэтаў Яраслава Кірвеля «Дошка гонару» можна паглядзець у варшаўскім Музеі Вольнай Беларусі (Foksal 11) да 1 ліпеня.

Зміцер Міраш belsat.eu

больш па гэтай тэме

Глядзіце больш
Item 1 of 4

апошнія

Item 1 of 10