Беларусы пачалі больш актыўна несці грошы ў банкі, і калі рост рублёвых укладаў – даўні і трывалы, то павелічэнне валютных дэпазітаў выглядае досыць дзіўна. «Белсат» папрасіў эканамістку Настассю Лузгіну растлумачыць, чаму змяніліся фінансавыя паводзіны людзей.
З пачатку года тэрміновыя дэпазіты ў нацыянальнай валюце выраслі на 9 %, паведаміў Нацбанк. Паводле дадзеных на 1 красавіка, беларусы трымаюць на ўкладах больш за 11,8 млрд рублёў.
«Цяперашнія тэмпы росту абганяюць леташнія», – адзначыла ў каментары «Белсату» эканамістка даследчага цэнтру BEROC Настасся Лузгіна, нагадаўшы, што за такі ж перыяд мінулага году рублёвыя дэпазіты выраслі на 7,8 %.
,,«Стаўкі пакрысе павялічваліся, аднак тут большую ролю адыгрывае рост прыбыткаў людзей, у тым ліку цягам мінулага года. Грошы патрэбна было некуды ўкладваць, недзе захоўваць, і адзін з нямногіх варыянтаў – рублёвыя дэпазіты».
Пры гэтым упершыню за доўгі час павялічыліся сумы на валютных тэрміновых дэпазітах, з пачатку года – на 4,6 %.
Раней рост гэтых укладаў – хоць і невялікі, але трывалы – адбываўся ў 2019 годзе, і з тых часоў беларусы стала выносілі валюту з банкаў. Адзінае што ў асобныя месяцы Нацбанк заўважаў невялікі прыцёк грошай. Калі 1 снежня 2019 года грамадзяне трымалі на дэпазітах валюты на 6,2 млрд долараў, то 1 снежня 2024-га – на 2,5 млрд долараў. Цяпер – 2,6 млрд долараў.
Сярод прычынаў такіх уцёкаў валюты эксперты назвалі нізкія адсоткавыя стаўкі, а таксама масавую эміграцыю беларусаў: уязджалі, забіраючы нажытыя скарбы. Гэтыя чыннікі актуальныя і цяпер, дык што ж змянілася?
«Людзі, якія хацелі змяніць свой валютны кошык з увагі на нізкія стаўкі дэпазітаў у доларах і еўра, ужо зрабілі гэта цягам мінулых гадоў. Пры гэтым не ўсе прагнуць захоўваць грошы ў банках у беларускіх рублях, а аддаюць перавагу цвёрдай валюце», – кажа Лузгіна.
Суразмоўніца «Белсату» пры гэтым звярнула ўвагу, што выраслі гэтак званыя пераводныя валютныя дэпазіты беларусаў – гэта бягучыя рахункі, груба кажучы, грошы на картках. Эканамістка звязала гэта з ростам іншага паказніку – асабістых пераводаў у нашую краіну з-за мяжы:
,,«Пакуль мы маем статыстыку толькі за летась, у 2024 годзе асабістыя пераводы з-за мяжы склалі 929 млн долараў, у 2023-м было 843 млн долараў. Імаверна, тут грошы атрымліваюць фрылансеры, айцішнікі. IT трохі ж ажывіўся. І маглі гэтыя грошы пакрысе перакладваць у тэрміновыя валютныя дэпазіты».
Апублікаваная статыстыка шырокай грашовай масы таксама сведчыць, што гатоўкі ў абарачэнні паболела да 12 млрд рублёў, аднак Настасся Лузгіна адзначыла: рост ад пачатку года павольны.
«Тэмп невялікі: ад пачатку года – плюс 1,8 %. Гэта няшмат, бо калі мы паглядзім аналагічны перыяд летась, то тады гатоўкі паболела на 5,9 %», – сказала экспертка.
На пераводных дэпазітах у нацыянальнай валюце – на бягучых рахунках – цяпер 7,5 млрд рублёў. Разам з гатоўкаю гэта так званыя хуткія грошы, якія ў адзін момант можна прынесці ў абменнікі ці ў крамы. Чымся больш рублёў у абарачэнні і на картках, тым больш небяспекі падчас якога-кольвек крызісу. Такое ўжо было ў Беларусі, калі людзі «штурмавалі» крамы з побытавай тэхнікаю і абменныя пункты і толькі падкідвалі дроваў у полымя інфляцыі і дэвальвацыі.
Дарэчы, гэтая статыстыка паказвае, ці пачаў Нацбанк друкаванне пустых грошай, што рана ці позна справакуе эканамічны крызіс. Лузгіна запэўнівае: друкарскі станок не запусцілі. Пра гэта будзе сведчыць імклівы рост шырокай грашовай масы, а з пачатку года гэты паказнік нават зніжаўся.
Сцяпан Кубік belsat.eu
