Дзясяткі журналістаў знаходзяцца ў няволі. За кратамі з палітычных прычынаў таксама і шэраг блогераў і людзей, звязаных з журналісцкімі справамі. Гэты тэкст быў напісаны 19 траўня 2021 года, але ён пастаянна абнаўляецца, бо рэпрэсіі не спыняюцца – журналістаў, фатографаў, блогераў у нашай краіне працягваюць арыштоўваць. Па стане на лістапад 2023 года траціна асуджаных журналістаў у Беларусі – супрацоўнікі «Белсату». За кратамі – 13 нашых калегаў.
Звярніце ўвагу: гэты спіс абнаўляецца, але адрасы для ліставання могуць станавіцца неактуальнымі раней, чым аб гэтым стане вядома журналістам і праваабаронцам. Усе згаданыя ніжэй прызнаныя палітвязнямі, а перапіску палітычным зняволеным нярэдка абмяжоўваюць адкрыта ці таемна.
Цяпер за кратамі
Кацярына Андрэева – журналістка «Белсату», затрыманая 15 лістапада 2020 году, асуджаная на 2 гады пазбаўлення волі за стрым з разгону акцыі памяці забітага Рамана Бандарэнкі. 13 ліпеня 2022 года Кацярыне Андрэевай прысудзілі яшчэ 8 гадоў калоніі агульнага рэжыму па артыкуле «здрада дзяржаве». За кратамі з 15 лістапада 2020 года. ПК № 4. 246035, г. Гомель, вул. Антошкіна, 3.
Затрыманая разам з ёй журналістка «Белсату» Дар’я Чульцова выйшла на волю 3 верасня 2022 года – пасля амаль двух гадоў за кратамі.
Уладзімір Мацкевіч – метадолаг і філосаф, вядомы грамадскі дзеяч і вядоўца праграмы «Размова» на «Белсаце», асуджаны на 5 гадоў калоніі ўзмоцненага рэжыму. За кратамі з 4 жніўня 2021 года. Турма № 4. 212011, г. Магілёў, вул. Крупскай, 99А.
Ірына Слаўнікава, журналістка Польскага тэлебачання (TVP) і былая афіцыйная прадстаўніца «Белсату» ў Беларусі, асуджаная на 5 гадоў калоніі агульнага рэжыму. За кратамі з 30 кастрычніка 2021 года. ПК № 4. 246035, г. Гомель, вул. Антошкіна, 3.
Ігар Лосік – блогер («Беларусь головного мозга») і кансультант «Радыё Свабода», асуджаны на 15 гадоў калоніі ўзмоцненага рэжыму. За кратамі з 25 чэрвеня 2020 года. ПК № 1. 211440, г. Наваполацк, вул. Тэхнічная, 8.
Лосік за кратамі рабіў спробы самагубства. На момант публікацыі, імаверна, знаходзіцца ў ШІЗА. За публічнае падтрыманне Ігара ягоную жонку Дар’ю Лосік асудзілі на 2 гады калоніі агульнага рэжыму.
Мікола Дзядок – блогер, актывіст анархічных поглядаў і журналіст «Новага часу», асуджаны на 5 гадоў калоніі, пераведзены на турэмны рэжым. За кратамі з 11 лістапада 2020 года (пры затрыманні жорстка збіты, што сілавікі не ўтойвалі на «пакаянным відэа»). Турма № 1. 230023, г. Горадня, вул. Кірава, 1.
Ксенія Луцкіна – былая карэспандэнтка дзяржаўнага тэлеканалу «Беларусь–2», сябра асноўнага складу Каардынацыйнай рады, асуджаная на 8 гадоў пазбаўлення волі. За кратамі з 22 снежня 2020 года. ПК № 4. 246035, г. Гомель, вул. Антошкіна, 3.
Дзяніс Івашын – журналіст «Новага часу» і «InformNapalm», асуджаны на 13 гадоў калоніі ўзмоцненага рэжыму. За кратамі з 12 сакавіка 2021 года. ПК № 15. 213105, г. Магілёў, п/а Вейна, Слаўгарадская шаша 183.
Анджэй Пачобут – журналіст «Gazeta Wyborcza», асуджаны на 8 гадоў калоніі ўзмоцненага рэжыму. За кратамі з 25 сакавіка 2021 года. Турма № 1. 230023, г. Горадня, вул. Кірава, 1.
Марына Золатава – галоўная рэдактарка TUT.by, асуджаная на 12 гадоў калоніі агульнага рэжыму. За кратамі з 18 траўня 2021 года. СІЗА №1, 220030, Менск, вул. Валадарскага 2.
Людміла Чэкіна – генеральная дырэктарка «Тут Бай Медыя», асуджаная на 12 гадоў калоніі агульнага рэжыму. За кратамі з 18 траўня 2021 года. СІЗА №1, 220030, Менск, вул. Валадарскага 2.
Спачатку ў «справе TUT.by» было паўтара дзясятка фігурантаў. Усіх акрамя Золатавай і Чэкінай праз пэўны час вызвалілі. Напрыклад, Алена Талкачова правяла ў няволі 14 месяцаў і была вызваленая без прысуду.
Валерыя Касцюгова – палітолаг і аналітык, рэдактарка рэсурсу «Наше Мнение», асуджаная на 10 гадоў калоніі агульнага рэжыму. За кратамі з 30 чэрвеня 2021 года. СІЗА-1. 220030, г. Менск, вул. Валадарскага, 2.
Ягор Марціновіч – галоўны рэдактар «Наша Ніва», асуджаны на 2,5 года калоніі агульнага рэжыму. За кратамі з 8 ліпеня 2021 года. ПК № 2. 213800, г. Бабруйск, вул. Сікорскага, 1. [Выйшаў на волю 18 жніўня 2023 года, цалкам адбыўшы тэрмін]
Андрэй Скурко – кіраўнік аддзелу рэкламы і маркетынгу «Наша Ніва», асуджаны на 2,5 года калоніі агульнага рэжыму. За кратамі з 8 ліпеня 2021 года. ПК № 15. 213105, г. Магілёў, п/а Вейна, Слаўгарадская шаша 183. [Выйшаў на волю 18 жніўня 2023 года, цалкам адбыўшы тэрмін]
Андрэй Аляксандраў – журналіст і медыяменеджар, затрыманы ў межах «справы By_help» і асуджаны ў «справе БелаПАНу» на 14 гадоў калоніі ўзмоцненага рэжыму. За кратамі з 12 студзеня 2021 года. ПК № 1. 211440, г. Наваполацк, вул. Тэхнічная, 8.
Разам з Аляксандравым была затрыманая ягоная дзяўчына Ірына Злобіна – яе асудзілі 9 гадоў калоніі агульнага рэжыму.
Ірына Леўшына, галоўная рэдактарка агенцыі «БелаПАН», асуджаная на 4 гады калоніі агульнага рэжыму. За кратамі з 18 жніўня 2021 года. ПК № 4. 246035, г. Гомель, вул. Антошкіна, 3.
Дзмітрый Наважылаў, былы дырэктар агенцыі «БелаПАН», асуджаны на 6 гадоў калоніі ўзмоцненага рэжыму. За кратамі з 18 жніўня 2021 года. ПК № 3. 211322, Віцебская вобласць, г.п. Віцьба.
Іна Можчанка – журналістка, супрацоўніца дзяржаўнай агенцыі «БелТА», асуджаная на 3 гады калоніі агульнага рэжыму. За кратамі з 29 верасня 2021 года. ПК № 4. 246035, г. Гомель, вул. Антошкіна, 3.
Генадзь Мажэйка – журналіст «Камсамольскай праўды ў Беларусі», асуджаны на 3 гады калоніі агульнага рэжыму. За кратамі з 1 кастрычніка 2021 года. СІЗА-1. 220030, г. Менск, вул. Валадарскага, 2.
Андрэй Кузнечык – фрылансер радыё «Свабода», асуджаны на 6 гадоў калоніі ўзмоцненага рэжыму. За кратамі з 25 лістапада 2021 года. ПК № 1. 211440, г. Наваполацк, вул. Тэхнічная, 8.
У 2021 годзе за краты кідалі яшчэ некалькіх журналістаў радыё «Свабода», цяпер яны вызваленыя. Алег Груздзіловіч правёў за кратамі амаль 9 месяцаў.
Сяргей Сацук – журналіст і рэдактар сайта «Ежедневник», асуджаны на 8 гадоў калоніі агульнага рэжыму. За кратамі з 8 снежня 2021 года. ПК № 15. 213105, г. Магілёў, п/а Вейна, Слаўгарадская шаша 183.
Павел Вінаградаў – блогер і аўтар праграмы «Гэта ж Вінаград!», асуджаны на 5 гадоў калоніі агульнага рэжыму. За кратамі з 22 снежня 2021 года. ПК № 11. 231900, г. Ваўкавыск, вул. Ракасоўскага, 118.
Дзмітрый Лукша – журналіст, пазаштатны карэспандэнт казахстанскага каналу «Хабар-24», былы вядоўца перадачы «Зона Х» на БТ, асуджаны на 4 гады калоніі агульнага рэжыму. За кратамі з 11 сакавіка 2022 года. ПК № 17. 213004, г. Шклоў, вул. 1-я Заводская, 8.
Разам з Лукшам асудзілі яшчэ трох чалавек, у тым ліку ягоную жонку Паліну Палавінку – ёй далі 2,5 года калоніі агульнага рэжыму.
Юрый Ганцарэвіч – журналіст «Intex-press», асуджаны на 2,5 года калоніі агульнага рэжыму. За кратамі з 27 красавіка 2022 года. ПК № 3. 211322, Віцебская вобласць, г.п. Віцьба.
Канстанцін Залатых – дырэктар газеты «Беларусы і рынак», асуджаны на 4 гады калоніі агульнага рэжыму. За кратамі з 18 траўня 2022 года. СІЗА-1. 220030, г. Менск, вул. Валадарскага, 2.
Алесь Любянчук – журналіст, які пасля 2020 года стаў займацца дабрачыннасцю і гісторыка-культурнай спадчынай Наваградчыны, асуджаны на 3 гады калоніі агульнага рэжыму. За кратамі з 26 траўня 2022 года. ПК № 15. 213105, г. Магілёў, п/а Вейна, Слаўгарадская шаша 183.
Юлія Мудрэўская – галоўная рэдактарка аўтамабільнага парталу «Аўтабізнес» (ABW.by), асуджаная на 1,5 года калоніі агульнага рэжыму. За кратамі з 16 чэрвеня 2022 года. ПК № 4. 246035, г. Гомель, вул. Антошкіна, 3.
Юрый Гладчук – рэдактар спецпраектаў ABW.by, асуджаны на 2,5 года калоніі агульнага рэжыму. За кратамі з 16 чэрвеня 2022 года. ПК № 1. 211440, г. Наваполацк, вул. Тэхнічная, 8.
Іван Мураўёў – журналіст, аператар і фатограф, уласнік «Кальяннай № 1», які супрацоўнічаў з рознымі медыямі і быў затрыманы, паводле БАЭ, за здымкі для расследавання «Белсату», асуджаны на 2,5 года калоніі агульнага рэжыму. За кратамі з 29 жніўня 2022 года. ПК № 2. 213800, г. Бабруйск, вул. Сікорскага, 1.
Яўген Меркіс – гомельскі былы журналіст, асуджаны на 4 гады калоніі ўзмоцненага рэжыму. За кратамі з 13 верасня 2022 года. СІЗА-3. 246003, г. Гомель, вул. Кніжная, 1А.
Дзмітрый Семчанка – журналіст і тэлевядоўца, які раней займаў пасаду ў частцы «прэзідэнцкага пулу» дзяржаўнага тэлеканалу АНТ, асуджаны на 3 гады калоніі агульнага рэжыму. За кратамі з 15 верасня 2022 года. СІЗА-6. 225413, г. Баранавічы, вул. Брэсцкая, 258 В.
Павел Мажэйка – кіраўнік гарадзенскага «Цэнтру гарадскога жыцця», журналіст, затрыманы 30 жніўня 2022 года, чакае суду. Турма № 1. 230023, г. Горадня, вул. Кірава, 1.
Андрэй Фамін – журналіст і капірайтар, рэдактар самвыдату «Веснік», затрыманы з 26 кастрычніка 2022 года, чакае суду. СІЗА-1. 220030, г. Менск, вул. Валадарскага, 2.
Ларыса Шчыракова – былая журналістка, затрыманая 6 снежня 2022 года з невядомых прычынаў за нібыта «Дыскрэдытацыю Рэспублікі Беларусь», чакае суду. СІЗА-3. 246003, г. Гомель, вул. Кніжная, 1А.
Павел Падабед – відэааператар, затырманы 20 студзеня 2023 года з невядомых прычынаў нібыта за ўдзел у «экстрэмісцкім фармаванні», чакае суду. СІЗА-1. 220030, г. Менск, вул. Валадарскага, 2.
Вячаслаў Лазараў – журналіст з Віцебску, затрыманы 9 лютага 2023 года з невядомых прычынаў, чакае суду. СІЗА-2. 210026, г. Віцебск, вул. Гагарына, 2.
Аляксандр Манцэвіч – галоўны рэдактар «Рэгіянальнай газеты», затрыманы 15 сакавіка 2023 года, чакае суду. Следчая турма № 8. 222163, г. Жодзіна, вул. Савецкая, 22А.
Андрэй Толчын – блогер і журналіст, затрыманы напрыканцы верасня 2023 года. Гамельчуку высунулі абвінавачванне паводле арт. 361-1 КК РБ – «Заклікі да дзеянняў, накіраваных на нанясенне шкоды нацыянальнай бяспецы Рэспублікі Беларусь».
Акрамя таго, у няволі наступныя сябры Беларускай асацыяцыі журналістаў:
- Павел Севярынец – публіцыст і пісьменнік, сустаршыня «Беларускай хрысціянскай дэмакратыі», асуджаны на 7 галоў калоніі ўзмоцненага рэжыму. За кратамі з 7 чэрвеня 2020 года. ПК № 17. 213004, г. Шклоў, вул. 1-я Заводская, 8.
- Леанід Судаленка – праваабаронца, старшыня гомельскага аддзялення «Вясны», асуджаны на 3 гады калоніі агульнага рэжыму. За кратамі з 18 студзеня 2021 года. ПК № 3. 211322, Віцебская вобласць, г.п. Віцьба. [Выйшаў на волю 21 ліпеня 2023 года]
- Аляксандр Фядута – публіцыст і палітолаг, асуджаны на 10 гадоў калоніі ўзмоцненага рэжыму. За кратамі з 12 красавіка 2021 года. ПК № 15. 213105, г. Магілёў, п/а Вейна, Слаўгарадская шаша 183.
- Рыгор Кастусёў – старшыня партыі БНФ, асуджаны на 10 гадоў калоніі ўзмоцненага рэжыму. За кратамі з 12 красавіка 2021 года. ПК № 22. 225295, Берасцейская вобласць, г. Івацэвічы, ст. Даманава, а/с 20.
- Алесь Бяляцкі – старшыня праваабарончага цэнтру «Вясна», лаўрэат Нобэлеўскай прэміі міру, асуджаны на 10 гадоў калоніі ўзмоцненага рэжыму. За кратамі з 14 ліпеня 2021 года. ПК № 9. 213410, г. Горкі, вул. Дабралюбава, 16.
- Валянцін Стэфановіч – праваабаронца, сябра рады «Вясны» і віцэ-прэзідэнт FIDH, асуджаны на 9 гадоў калоніі ўзмоцненага рэжыму. За кратамі з 14 ліпеня 2021 года. ПК № 15. 213105, г. Магілёў, п/а Вейна, Слаўгарадская шаша 183.
Гэты спіс не ўключае тых, хто ўжо адбыў пакаранне, быў аштрафаваны, перажыў ператрус або напад невядомых. Беларуская асацыяцыя журналістаў адсочвае ўсе выпадкі рэпрэсіяў супраць журналістаў, пасля выбарчай кампаніі 2020 года ў адпаведных табліцах сотні пунктаў. Паўтара дзясятка беларускіх медыяў залічаныя ў «экстрэмісцкія фармаванні», дзясяткі журналістаў былі вымушаныя праз палітычны пераслед пакінуць Беларусь.
«Рэпарцёры без межаў» у 2020 годзе прызналі Беларусь самай небяспечнай краінай Еўропы для журналістаў.
