Тэма недахопу медперсаналу звычайна ўзнікае падчас сезонных эпідэміяў. Цяпер надышоў менавіта такі момант. Вядома, як тут не абмеркаваць сітуацыю, якая склалася ў краіне пасля масавага ад'езду медыкаў на эміграцыю. І ўсе разумеюць, што гэта не магло не адбіцца на якасці медычнай дапамогі насельніцтву.
Тым больш, што і да гэтага адчувалася нястача кваліфікаваных вузкіх спецыялістаў у шпіталях і паліклініках. Пра гэта сведчаць чэргі, распісаныя на некалькі месяцаў наперад. Але заўсёды можна звярнуцца ў недзяржаўны медычны цэнтр. З цягам часу сталася зразумела, што прыгожыя кабінеты і дарагія аналізы не гарантуюць высокага выніку. Праўда, тут на дапамогу прыходзіць сарафаннае радыё. Імёны высакакласных спецыялістаў народ ведае.
Наогул, ролю медыцыны ў нашай краіне цяжка пераацаніць. Гаворка ідзе не толькі пра медыцыну як такую. Мне прыгадваецца апавяданне мянчанкі, якой у чэрвені 1941 года споўнілася 18 гадоў. Яна расказвала, якая была паніка ў горадзе. Куды ісці, што рабіць? Усё, чаму вучылі на занятках грамадзянскай абароны, не працавала. Усё было закрыта: райкамы партыі, аддзяленні міліцыі, пракуратура. Яна прыгадвала, як людзі ішлі па вуліцы Савецкай, а вакол гарэлі дамы. У той сітуацыі адзіным, што працавала як гадзіннік, была нашая медыцына. Дактары арганізавалі эвакуацыю параненых, харчаванне. Яны аддавалі загады, і ім усе падпарадкоўваліся. На машынах, на вазах, пешшу сотні і сотні гараджанаў рухаліся на ўсход – і арганізоўвалі гэта медыкі. У Магілёве менавіта дактары стварылі штаб і адтуль ужо адпраўлялі параненых далей.
А колькі пакаленняў выхоўвалася на кніжцы
Юрыя Германа «Справа, якой ты служыш»? Колькі маладых людзей хацелі быць такімі дактарамі, як герой гэтага раману Валодзя Усціменка: адпраўляцца ў цэнтр эпідэміяў, ахвяруючы сабой? Але рамантыка рамантыкай, а тыя людзі, якія жылі ў савецкія часы, ведаюць, што пры ўсёй савецкай прапагандзе пра клопат аб чалавеку і тады ў паліклініках былі чэргі не меншыя, чым цяпер. І тады таксама, каб узяць даведку, адкрыць або закрыць бальнічны, трэба было гадзінамі сядзець у калідоры і глядзець на перыядычныя канфлікты ў дзвярах з тымі, каму «толькі спытаць».
Дык чаму ж праз столькі гадоў нічога не змянілася? Чаму ніхто ўжо і не згадвае, куды падзелася тое абсталяванне, якое перадавалі ў Беларусь у якасці гуманітарнай дапамогі? Чаму ніхто ўжо і не гаворыць пра тое, што ў больніцах катастрафічна не хапае месцаў у палатах? Насельніцтва сталіцы павялічылася як мінімум удвая, а новых шпіталяў так і не пабудавалі. Чаму? Чаму так і не ўвялі абавязковай дыспансерызацыі насельніцтва ў краіне, якая найбольш пацярпела ад наступстваў чарнобыльскай катастрофы? Чаму ўтойваецца сапраўдная статыстыка захворванняў?
Так, кваліфікаваныя дактары з'язджалі сотнямі. Вядома, яны атрымалі працу паводле спецыяльнасці. Добрыя адмыслоўцы на вуліцы не застануцца і працаваць будуць у значна лепшых умовах і за лепшы заробак. Ці вернуцца яны потым? Адказ на гэтае пытанне залежыць ад мноства фактараў. Затое сёння значна важней адказаць на іншае пытанне: ці прыйдуць весці прыёмы ў паліклінікі Беларусі за мізэрныя заробкі маладыя дактары? А малодшы персанал? Ці шмат знойдзецца ахвотных за капейкі поўны працоўны дзень сумяшчаць працу медсястры і санітаркі?
Між тым у Беларусі такая сістэма аховы здароўя, што людзі, якія з'ехалі з краіны, згадваюць яе з цеплынёю, нягледзячы на ўсе недахопы. У Беларусі не прынята, каб хворы з нейкай праблемай сам прыходзіў у прыёмны пакой лякарні. Склалася такая практыка, калі дактары хуткай самі вызначаюць – везці чалавека ў лякарню або дапамагчы яму і пакінуць чакаць лекара з паліклінікі. Аднойчы ў выходны дзень я прыйшла ў прыёмнае аддзяленне 2-ой лякарні, таму што напярэдадні мяне ўкусіў клешч. Мне сказалі сесці ў чаргу, якая злева. Не меншая чарга была справа. У ёй былі людзі ў спартовым адзенні з нумарамі на грудзях. Былі бачныя ранкі на нагах і руках, кроў. Калі я спытала, чаму тут столькі народу, то малады доктар весела адказаў: «Сёння тут месца сустрэчы марафонцаў з грыбнікамі». Медыкі яшчэ й жартуюць у такіх умовах.
Чаму ж у нас такая праблема з паліклінікамі? Калі было сказана, што ў краіне не да законаў, то на практыцы гэта законы не толькі ў юрыспрудэнцыі. Законы былі парушаныя ўва ўсіх галінах яшчэ раней, і гэта закранула ў тым ліку і медыцыну. Парушэнне адных нормаў заўсёды цягне за сабой парушэнне іншых. Парушылі ўсё, што маглі, калі шчыльна, з парушэннем санітарных нормаў забудоўвалі новыя мікрараёны. Не ўлічылі, дакладней праігнаравалі тых, хто ўлічваў у сілу сваіх прафесійных абавязкаў норму суадносінаў дактароў і насельніцтва. Як вынік – чэргі ў паліклініках. Дастаткова наведаць паліклінікі ў цэнтры і па перыметры Менску, каб пераканацца, як ад цэнтру да ўскраіны ўзрастае колькасць народу ў калідорах паліклінік. Або паспрабаваць узяць запаветны нумарок. Затое з гандлёвымі цэнтрамі сярод новабудоўляў нават перабор – на кожным перакрыжаванні па «Еўраопце».
Пакуль жа дактарам даводзіцца весці прыём у ненармальных умовах. Добра, што ёсць стажоры-практыканты, якія ходзяць на візіты да хворых. Добра, што дактары ў лякарнях пагалоўна не з'язджаюць з краіны. Яны працягваюць працаваць у клініках, якія сёння больш нагадваюць прыфрантавыя шпіталі. Бо хворыя ляжаць у калідорах так шчыльна, што можна падумаць, што паблізу разбамбілі эшалон. Добра, што ў больніцах кадравае пытанне пакуль хоць і з цяжкасцю, але вырашаецца за кошт дактароў, якія прыехалі вучыцца ў Беларусь і засталіся ў нас працаваць. І гэта пры тым, што ўсе разумеюць: і дактары павінны працаваць у нармальных умовах, і пацыенты павінны ляжаць у абсталяваных палатах, а не ў калідорах на скразняку. Усе разумеюць, што ў аптэках і больніцах павінны быць усе неабходныя лекі. Самае жахлівае ў нашай сітуацыі – гэта тое, што ўсе гэта разумеюць, але ніхто не можа назваць даты, калі ўсё гэта зменіцца.
Дастаткова было проста не парушаць законаў: будаваць новыя шпіталі і паліклінікі з улікам шчыльнасці насельніцтва, закупляць усе неабходныя лекі з улікам патрэбнасці, закупляць абсталяванне з улікам патрэбаў паліклінік і шпіталяў. Пакуль не да законаў, то нічога гэтага не будзе. Але ўсё зменіцца. І добра, што ўсе гэта разумеюць. А пакуль даводзіцца гадзінамі чакаць доктара і сядзець у чэргах у паліклініцы.
Любоў Лунёва belsat.eu
