Каардынатарка Народных амбасадаў Беларусі Аляксандра Мамаева прайшла 315 кіламетраў па шляху святога Якуба ў Іспаніі. За гэты час яна апавядала людзям з розных краінаў пра беларускіх палітычных вязняў і тое, што адбываецца ў Беларусі.
Упершыню пра шлях святога Якуба, або шлях да Сант’яга (Каміна-дэ-Сант’яга, часам проста Каміна) Аляксандра Мамаева даведалася шмат гадоў таму, калі яшчэ жыла ў Беларусі: прачытала пра яго ў кнізе Паўлу Каэллю «Дзённік мага». І вельмі загарэлася. Мінула шмат гадоў… Цяпер Аляксандра жыве ў Славеніі і рэпрэзентуе ў гэтай краіне Народную амбасаду Беларусі.
З таго часу шлях святога Якуба, а калі дакладней, розныя яго маршруты, беларуска праходзіла ўжо не аднойчы. Цяперашняе ейнае падарожжа пятае з ліку. Гэтым разам Аляксандра абрала адцінак ад Ліёну да Сант’яга-дэ-Кампастэля.
315 кіламетраў шляху беларуска прайшла не толькі з мэтай адпачыць і зразумець для сябе штосьці асабістае, але і каб крыху прыцягнуць увагу да тэмы Беларусі ды палітычных вязняў.
Каміна для Беларусі
Народныя амбасады запусцілі міжкантынентальную эстафету салідарнасці на падтрыманне Беларусі «Voices across Borders» («Галасы праз межы»). Праект стартаваў у кастрычніку і завершыцца 18 снежня – у Міжнародны дзень мігрантаў. Мэта эстафеты, якая залучае офлайн і онлайн імпрэзы па ўсім свеце, – прыцягнуць увагу міжнароднай супольнасці і падтрымаць беларусаў, якія адчулі на сабе пераслед з боку рэжыму.
Аляксандра пастанавіла сумясціць сваё падарожжа з удзелам у акцыі ды назвала вандроўку «Каміна для Беларусі».
Каб апавесці пра Беларусь як мага большай колькасці асобаў з усяго свету, выбрала шлях, на якім пілігрымаў звычайна больш як на іншых адцінках і адпаведна больш магчымасцяў данесці вельмі важную для беларусаў інфармацыю.
На заплечнік Аляксандра павесіла плакат з QR-кодам, там жа змясціла надпісы па-англійску і па-іспанску пра тое, што па Каміна яна ідзе, каб падтрымаць беларускіх палітычных вязняў. З сабой у беларускі былі ўлёткі з інфармацыяй пра рэпрэсіі ў Беларусі.
Па QR-кодзе можна было перайсці на адмысловую старонку праекту, пачытаць пра ініцыятыву і сітуацыю з палітзняволенымі ў Беларусі, а таксама зрабіць ахвяраванне.
Шлях Аляксандры пачаўся 20 кастрычніка і заняў амаль два тыдні. Штодзень яна праходзіла прыкладна па 25 кіламетраў. Начавала ў спецыяльных гостэлах для пілігрымаў – альбэрге. Для гэтага, дарэчы, быў патрэбны адмысловы пашпарт пілігрыма – крэдэнсьяль. Яго трэба было набыць у пачатку вандроўкі. А ўжо потым, за ўвесь пілігрымскі маршрут, ставіць штампы ў альбэрге, кавярнях і цэрквах – як пацвярджэнне таго, што чалавек не проста турыст, а прайшоў шлях святога Якуба. Паводле гэтага дакументу ў канцы вандроўкі выдаюць пасведчанне, што пілігрым прайшоў Каміна.
«Пілігрым абяцаў маліцца за беларускіх палітвязняў»
«За час майго падарожжа людзі падыходзілі да мяне і прасілі апавесці пра Беларусь, – адзначае Аляксандра. – Бо пра тое, што адбываецца ў нашай краіне, ведаюць далёка не ўсе. За выключэннем, мажліва, нашых суседзяў. Бо ў той жа Польшчы пра беларусаў ведаюць вельмі добра: і пра палітычны крызіс, і пра сітуацыю з палітзняволенымі. У тым ліку ведаюць гэта ад беларусаў, якіх у Польшчы цяпер вельмі шмат. Калі казаць пра астатнюю Еўропу, то некаторыя пілігрымы падыходзілі і казалі, маўляў, памятаем, што ў Беларусі былі пратэсты... Маглі згадаць Лукашэнку, але амаль ніхто не ведаў, што адбывалася ў Беларусі пасля выбараў 2020 года».
Некаторыя спадарожнікі ведалі Святлану Ціханоўскую, але не ведалі ні маштабаў рэпрэсіяў, ні колькасці палітвязняў. І калі беларуска ім пра гэта апавядала, тыя былі ў шоку. Асабліва калі чулі, што нават нобэлеўскі лаўрэат Алесь Бяляцкі, пра якога ведае ўвесь свет, цяпер за кратамі. Прыкладна такая ж рэакцыя была і на інфармацыю ад Аляксандры пра тое, што за кратамі цяпер і кандыдат на прэзідэнцтва з 2020 года – Віктар Бабарыка і палітык Сяргей Ціханоўскі.
«Я бачыла, як людзей кранала гэтая інфармацыя. Пасля маіх аповедаў шмат хто сканаваў QR-код, рабілі ахвяраванні, а адзін пілігрым паабяцаў нават маліцца за нашых палітвязняў. Асабіста для мяне ў гэтым падарожжы было важна яшчэ і тое, што я магу апавесці людзям пра палітвязняў і Беларусь не як прадстаўніца Народнай амбасады, а як чалавек, для якога ўся гэтая гісторыя – яшчэ і асабісты боль, бо за кратамі сядзяць асобы, якіх я ведаю 20 гадоў. І іхны далейшы лёс нікому не вядомы», – дзеліцца пачуццямі беларуска.
На шляху Аляксандры сустрэліся цудоўныя асобы, якія ў тым ліку самі далі ёй зразумець вельмі шмат:
,,«Асабліва запомніліся дзве сустрэчы. Першая – са спадарожніцаю з Тайваню. Мы даволі доўга ішлі разам. І разважалі пра тое, як цяжка маленькім краінам жыць побач з вялікімі імперыямі, якія адмаўляюць маленькім суседзям у палітычнай самастойнасці».
Суразмоўца ўпэўненая, што гісторыя Беларусі адгукаецца ў асобаў з далёкіх краінаў яшчэ і таму, што яны разумеюць нас, шмат чаго перажылі самі і навучыліся праводзіць паралелі з лёсам сваёй краіны.
«Тая мая спадарожніца аказалася журналісткай і пісьменніцай. Яна піша кнігу пра Каміна і сказала, што пра нашую з ёй сустрэчу і размову пра Беларусь таксама хоча ў ёй згадаць», – кажа беларуска.
Другая цікавая размова адбылася з хлопцам з Ізраілю – пра тое, як дэмакратычныя краіны скочваюцца ў дыктатуру. Ён апавёў, што ў Ізраілі таксама ёсць шмат балючых для грамадзянаў пытанняў, і яны даволі востра стаялі яшчэ да вайны. У іх таксама адбываліся пратэсты супраць існай улады, парушэнняў дэмакратычных прынцыпаў.
«Мы прыйшлі да высновы, што вельмі важна разумець: падавалася б, дробязі– да прыкладу, звольнілі журналіста за артыкул, не далі зарэгістравацца кандыдату на прэзідэнцтва – гэта ніякія не дробязі. Гэта і ёсць тыя крокі, якія сцягваюць нас у таталітарызм. Праз няпільнасць грамадства, негатовасць супраціўляцца такім дробязям ды адстойваць свае правы грамадства і дзяржавы скочваюцца ў аўтарытарызм і таталітарызм», – разважае беларуска.
«Прайсці гэты шлях – значыць зразумець, што ты можаш пераадолець сябе»
Ніводны чалавек, з якім Аляксандра размаўляла пра Беларусь, не думаў, што барацьба беларусаў за дэмакратыю і свабоду ўсе гэтыя 4 гады была дарэмная. Наадварот, прадстаўніца Народнай амбасады Беларусі ў Славеніі адчувала цікавасць сваіх спадарожнікаў да тэмы і падтрыманне.
«Была цікавая размова з італьянцам. Ён закінуў думку пра тое, што еўрапейцы нават не разумеюць – і гэта добра – свайго прывілею, бо ім не даводзіцца сутыкацца з праблемамі выжывання нацыі ды вызвалення палітзняволеных, масавай міграцыі, вайны. Ён паразмаўляў са мной і прыйшоў да высновы, што быць «сумнымі еўрапейцамі» – гэта вельмі крута», – смяецца.
Расказваючы пра Беларусь замежнікам, Аляксандры было вельмі важна зразумець і досвед іншых краінаў:
«Да прыкладу, калі я пачула, што гавораць дзяўчаты са Славаччыны, з Вугоршчыны, зразумела, што ў нас хоць і свая ўнікальная гісторыя, беспрэцэдэнтныя рэпрэсіі, але мы не адзіныя, хто на сабе гэта адчуў. З рэек дэмакратыі сыходзяць шмат краінаў, асабліва з савецкім мінулым».
Прадстаўніца Народнай амбасады Беларусі ў Славеніі ўспомніла яшчэ адзін цікавы выпадак са свайго падарожжа, падчас якога сустрэлася з пілігрымам са Злучаных Штатаў. Аляксандра апавяла яму пра Беларусь, сфатаграфавалася з суразмоўцам на фоне бел-чырвона-белага сцяга і апавяла, што сцяг гэты прызнаны экстрэмісцкім, таму «цяпер вы падтрымліваеце экстрэмізм».
«Ён ніяк не мог зразумець чаму. Як увогуле такое можа адбывацца, што былы афіцыйны нацыянальны сімвал стаўся нагодаю для крымінальнага пераследу: «Гэта ж проста фотаздымак з вашым сцягам!» Ён нават перапытаў: «Калі гэты фотаздымак будзе ў маіх сацыяльных сетках, мяне што, не пусцяць у Беларусь?» Давялося тлумачыць, што, калі ён наважыцца паехаць у Беларусь, гэты здымак трэба абавязкова прыбраць з сацыяльных сетак, бо памежнікі могуць арыштаваць проста за фота ў тэлефоне», – згадвае беларуска.
Самым складаным у гэтым падарожжы для Аляксандры было адключыцца маральна: не правяраць «Тэлеграму», не далучацца да працоўных сазвонаў…
«Фізічныя цяжкасці дазваляюць пераключыцца з галавы на цела. Плечы балелі, ногі. Але прайсці гэты шлях – гэта зразумець, што ты можаш пераадолець сябе і рабіць значна болей, чымся думаеш», – кажа суразмоўца.
У шлях святога Якуба людзі звычайна выпраўляюцца з пэўнымі пытаннямі ці жаданнямі. Як прызналася беларуска, пасля ейных мінулых пілігрымак здзейсніліся ажно некалькі жаданняў:
«Гэтае Каміна таксама было незвычайнае. У падарожжа я выправілася з пэўнымі пытаннямі для сябе. І хоць гэтым разам нейкіх яскравых інсайтаў не было, але ў выніку я адчула, што ў мяне ёсць сілы і патрэбы рабіць тое, што я рабіла і раней. І гэта таксама адказ на вельмі важнае для мяне і, мяркую, тысяч беларусаў пытанне».
Надзея Вольная belsat.eu
