Статыстыка – рэч цікавая і часам залежыць ад таго, хто і навошта вядзе падлік. Напрыклад, калі гаворка пра агульную колькасць людзей, якія жывуць у Беларусі, лічбы Белстату і Міністэрства аховы здароўя адрозніваюцца. І гэтая розніца – 256 тысяч чалавек. Лічба ад Белстату большая за лічбу ад Мінздароўя: першы сцвярджае, што ў Беларусі жывуць амаль 9 156 000 чалавек; а вось паводле медыкаў, троху менш за 8 900 000. Для Беларусі гэта заўважная розніца. Як жа так магло атрымацца?
Найперш рэч у тым, што Белстат працуе над гэтым паказнікам адмыслова, а Міністэрства аховы здароўя, можна сказаць, выпадкова прагаварылася, расказваючы пра паспяховую вакцынацыю ад грыпу. Кажучы пра адсотак вакцынаваных, міністэрства паказала і агульную колькасць людзей, якія жывуць у розных рэгіёнах. Гэтая лічба трэба, каб бачыць, якім быў бы паказнік у 100 %. У міністэрстве наўрад ці задумваліся, што выпадкова выдаюць лічбу, над якой Белстат адмыслова чаруе. Але атрымалася тое, што атрымалася.
У самога ж Белстату некалькі прычынаў гуляць са статыстыкай і завышаць рэальную колькасць насельніцтва Беларусі.
Па-першае, лепей не злаваць Лукашэнкі. У сістэме, дзе ўся ўлада па сутнасці сканцэнтраваная ў руках аднаго чалавека, а чалавек гэты кепска пераносіць непрыемныя навіны, функцыянеры па магчымасці падаюць яму прыгожую карцінку. Гэта, вядома, не так эфектна, як у гісторыі з партугальскім дыктатарам Салазарам, для якога пасля інсульту персанальна друкавалі газету з ілжывымі навінамі, але таксама някепска. Чыноўнікам трэба хлусіць Лукашэнку, каб абараніць саміх сябе: чым лепш яны праявяць сябе, тым даўжэй пратрымаюцца на сваіх пасадах і – што ўжо там – на волі.
Па-другое, у любой сітуацыі рабіць выгляд, што ўсё ў парадку, – гэта своеасаблівы карга-культ беларускіх чыноўнікаў. Яны ўсе быццам адданыя фанаты фільму «Сакрэт» і самой тэорыі матэрыялізацыі думак. Не здзіўлюся, калі хтосьці з іх удзельнічаў у марафонах жаданняў ад вядомай расейскай махляркі Бліноўскай. Да адпраўкі ў СІЗА яна вучыла людзей правільна загадваць жаданні і абяцала, што так людзі стануць шчаслівымі. Вось і беларускія чыноўнікі нібыта вераць, што калі рабіць выгляд, нібыта колькасць насельніцтва так моцна не падае, яна і праўда нейкім чынам выраўняецца.
Але гэта так не працуе. Колькасць людзей у краіне, іхны ўплыў на эканоміку і сацыяльную сістэму – гэта вельмі рэальныя матэрыі, якія не змяняюцца сілай думкі. Гэта не штосьці са сферы адчуванняў, што лечыцца правільным настроем і квадратным дыханнем. Колькасць людзей у краіне аб’ектыўна ўплывае на эканоміку – на колькасць тых, хто плаціць падаткі, каму трэба выплочваць пенсію, каму трэба забяспечваць медычную дапамогу.
І тут узнікае пытанне: а самі чыноўнікі ў курсе, колькі ў Беларусі напраўду жыве чалавек? Бо тут магчымыя два сцэнары. Першы такі: чыноўнікі самі ўсё ведаюць і прымаюць рашэнні, сыходзячы з рэальных звестак, а прыгожыя лічбы – гэта акурат для псіхалагічнага эфекту. А другі сцэнар куды горшы: людзі, якія прымаюць важныя для краіны рашэнні, і самі не ў курсе, што ж адбываецца з дэмаграфіяй насамрэч. І тады іхныя рашэнні не адпавядаюць рэальнасці і проста неадэкватныя. Да чаго прывядзе такі сцэнар? Да нарастання хлусні і хаосу, які будзе тым складаней упарадкаваць, чым далей гэтая хлусня зойдзе.
Як бы дзіўна гэта ні гучала, але ж паўбяды, калі чынавенства хлусіць нам. Куды горш, калі яно хлусіць самому сабе. З наступствамі гэтай хлусні давядзецца жыць усім беларускам і беларусам.
І ведаеце, ёсць жа пэўная прыгажосць і іронія ў тым, як менавіта Мінздароўя паказала поўную колькасць насельніцтва Беларусі. Яны зрабілі гэта ў справаздачы пра вакцынацыю ад грыпу. У справаздачы, якая ўся прывязаная да планавых паказнікаў, да якіх у сваю чаргу ёсць шмат пытанняў. Ці праўда ў Беларусі вакцыну ад грыпу атрымлівае так шмат людзей, ці гэта проста намаляваныя лічбы, бо адказныя за вакцынацыю медыкі не хочуць губляць прэміяў і працоўных месцаў? Вось і атрымалася, што, імаверна, падмалёўваючы адну статыстыку, Мінздароўя выпадкова паказала іншую. Відаць, праўдзівую.
Вось бы гэтая праўда яшчэ нешта змяніла ў самой Беларусі! Але ў любым выпадку праўду лепей ведаць, нават калі яна адбірае надзею.
