Размовы пра «карэйскі сцэнар» у дачыненні да вайны ва Украіне атрымалі нечаканае і літаральнае ўвасабленне — КНДР на вачах становіцца адным з удзельнікаў баявых дзеянняў.
Вайна пашырае сваю геаграфію, уцягваючы ў сваю арбіту краіны, вельмі аддаленыя ад лініі фронту. Цеснае супрацоўніцтва Масквы і Пхеньяна сведчыць пра тое, што дыктатары лёгка знаходзяць агульную мову, а адсутнасць выразнай рэакцыі Захаду дэманструе недахоп такой жа салідарнасці ў дэмакратычнага лагера, піша «Вот так».
У той жа час пашырэнне геаграфіі канфлікту — адначасова сіла і слабасць блоку аўтарытарных дзяржаў. Актыўнае ўцягванне Паўночнай Карэі непазбежна актывізуе і яе рэгіянальных праціўнікаў. Палітычны аглядальнік Канстанцін Скоркін у матэрыяле для «Вось так» распавядае, чаму ключ да захадаў у адказ на саюз Расеі і КНДР можа ляжаць не на Захадзе, а на Ўсходзе.
КНДР — што вядома пра яе прысутнасць і якія наступствы
Першыя чуткі пра тое, што паўночнакарэйскія салдаты могуць адправіцца ў зону баявых дзеянняў ва Украіне, з'явіліся летам 2024, на фоне візіту Пуціна ў Пхеньян, дзе ён падпісаў дамову аб усеабдымным стратэгічным партнёрстве. Гэтая дамова ўтрымлівала пункт аб узаемнай вайсковай дапамозе пры нападзе на аднаго з удзельнікаў пагаднення. Да гэтага часу супрацоўніцтва дыктатарскіх рэжымаў РФ і КНДР ужо мела вельмі цесны характар: з 2022 Масква актыўна закупляла ў Паўночнай Карэі боепрыпасы і вайсковую тэхніку. Паводле розных ацэнак, за час поўнамаштабнай вайны РФ набыла ў КНДР ад 4 да 5 млн артылерыйскіх снарадаў — гэта ў разы больш, чым Украіне здолеў паставіць увесь ЕЗ.
Першымі трывогу ўзнялі прадстаўнікі Паўднёвай Карэі, яе вайсковая выведка першай паведаміла аб адпраўцы жаўнераў з КНДР для падтрымкі УС РФ у вайне супраць Украіны. Пазней гэтыя звесткі пацвердзіў і Пентагон.
На сённяшні дзень гаворка ідзе пра кантынгент прыкладна ў 10 тысяч паўночнакарэйскіх вайскоўцаў, ужо перакінутых у Курскую вобласць РФ — гэтыя лічбы пацвярджаюць і заходнія, і ўкраінскія крыніцы. Наўрад ці гэта сілы, якія змогуць сур'ёзна змяніць ход вайны, аднак яны могуць адтэрмінаваць правядзенне новай мабілізацыі ў Расеі.
Падрабязнасці знаходжання паўночнакарэйскіх салдат схаваныя туманам вайны. Мяркуючы па паведамленнях заходніх крыніц — у Курскую вобласць перакінутыя часткі спецназу КНДР (11-ы армейскі корпус Карэйскай народнай арміі), каб дазволіць расейскаму камандаванню накіраваць сілы, якія вызваліліся, на Данбас. Эксперт па Паўночнай Карэі Андрэй Ланькоў адзначае, што гэтыя салдаты з элітных частак — у асноўным сыны чыноўнікаў ніжэйшага звяна, і разглядаюць гэтую вайну як магчымасць прасоўвання па службе.
Паўднёвакарэйская прэса паведамляе пра тое, што салдаты КНДР будуць атрымліваць за ўдзел у вайне 2 тысяч долараў за месяц, а рабочыя — 800 долараў (пры сярэднім заробку ў краіне ў 70-80 долараў у месяц). Якую выгаду атрымае кіруючы рэжым КНДР, можна толькі здагадвацца. Па звестках Korea Herald, краіна атрымае каля 700 тысяч тонаў рысу і спадарожнікавыя тэхналогіі. А чалавечыя рэсурсы ў КНДР ёсць — пад ружжом там больш за мільён чалавек, чыё жыццё ў таталітарнай дзяржаве мае нізкую каштоўнасць. Хоць зразумела, Пхеньян не можа рызыкаваць сур'ёзнай колькасцю асабовага складу, з улікам перманентнага супрацьстаяння з Паўднёвай Карэяй.
Рэжым Кім Чэн Ына спяшаецца быць карысным Расеі, пакуль яна не дамаглася пералому на сваю карысць — каб паспець атрымаць ад РФ сур'ёзную карысць. Цікава, што КНДР у дадзеным выпадку аднаўляе тактыку свайго заклятага ворага Паўднёвай Карэі, якой тая прытрымлівалася ў гады В'етнамскай вайны 1964-1973. Тады Сеул падставіў плячо ЗША, перакінуўшы ў зону баявых дзеянняў да 350 тысяч салдат, якія сталі другой пасля амерыканскай па колькасці групоўкай. Акрамя таго, у зону канфлікту былі накіраваныя 100 тысяч паўднёвакарэйскіх рабочых для будаўніцтва ўмацаванняў і тылавой інфраструктуры.
Вайсковае супрацоўніцтва з Амерыкай стала сур'ёзнай дапамогай для развіцця эканомікі Паўднёвай Карэі і ўмацавання гэтай краіны ў якасці рэгіянальнага саюзніка НАТА. Паўтарыць падобны вопыт спрабуюць і ў Паўночнай Карэі, выціскаючы з Масквы максімум прыбытку, скарыстаўшыся яе цяжкай сітуацыяй.
Аднак гаворка ідзе не проста аб лакальным супрацоўніцтве двух падобных рэжымаў, а аб выбудоўванні восі аўтарытарных дзяржаў, якія пагражаюць цяперашняму светапарадку. «Чатыры амбіцыйныя, рэвізіянісцкія дзяржавы ў самым сэрцы Еўразіі — Расея, Кітай, Іран і Паўночная Карэя — усё больш цесна каардынуюць свае дзеянні, каб кінуць выклік пануючаму міжнароднаму парадку бяспекі, вядомаму як Pax Americana», — піша The Washington Post.
Гэта стварае больш высокі ўзровень пагрозы, ігнараваць якую Захад не можа. Яе яскравай ілюстрацыяй сталі чарговыя ракетныя выпрабаванні, якія КНДР правяла ў дзень амерыканскіх выбараў.
Чым можа адказаць Захад
Аднак Захад схільны пакуль стрымана рэагаваць на фактычнае ўступленне КНДР у вайну. У той час як ва Украіне заклікаюць NATO да люстранога рэагавання — увядзенню абмежаванага кантынгенту для аховы мяжы з Беларуссю, каб вызваліць частку ўкраінскіх войскаў, і прыкрыцця неба над Украінай. Таксама Кіеў просіць дазволу на ўдары ўглыб расейскай тэрыторыі заходняй зброяй, але сам Альянс не спяшаецца звяртацца да радыкальных захадаў.
Асноўная прычына — нежаданне перавесці канфлікт у сітуацыю прамога сутыкнення NATO і РФ. Пра гэта кажуць нават найбліжэйшыя суседзі і хаўруснікі Украіны, напрыклад, польскі віцэ-прэм'ер Кшыштаф Гаўкоўскі заявіў, што просьба Уладзіміра Зяленскага аб перахопе польскай СПА ракет над Украінай непрымальная, бо можа ўцягнуць Польшчу ў канфлікт з Расеяй. У Захаду засталося мала інструментаў уздзеяння на рэжым Кіма, з улікам усіх уведзеных санкцый і эмбарга. Прадстаўнікі ЗША, Вялікабрытаніі, NАТО і ЕЗ выказваюць заклапочанасць, аднак мала што могуць супрацьпаставіць на практыцы, без перасячэння «чырвоных ліній». Пуцін жа анансуе магчымасць сумесных вучэнняў з КНДР.
Аднак гэта не азначае, што дзеянні Паўночнай Карэі застануцца без адказу — перш за ўсё таму, што збліжэнне рэжыму КНДР з Расеяй азначае парушэнне балансу сілаў на Далёкім Усходзе. Дзеянні Пхеньяна занепакоілі Сеул, які ў адказ можа ўзмацніць вайсковую падтрымку Украіны.
Паўднёвая Карэя — адзін з найбуйнейшых вытворцаў зброі і боепрыпасаў у Азіі. Аднак да гэтага дня Рэспубліка Карэя не пастаўляла іх Украіне наўпрост, баючыся пашкодзіць сваім шырокім гандлёвым сувязям з РФ. Цяпер сітуацыя можа рэзка змяніцца — супрацьстаянне дзвюх Карэй мае экзістэнцыяльны характар, і, калі Расея ператварыла КНДР у свой дапаможны арсенал, гэта значыць ёсць усе шанцы, што і Паўднёвая Карэя дапаможа Украіне пастаўкамі і выведдадзенымі. Яшчэ адзін важны аспект супрацоўніцтва — паколькі ўкраінскія войскі ўжо ўступілі ў боесутыкненні з паўночнакарэйскімі, то хутка з'явяцца і палонныя паўночныя карэйцы, каштоўны прыз для сеульскай выведкі.
Абвастрэнне становішча прымушае Паўднёвую Карэю паклапаціцца і пра стварэнне ўласнага ядравага арсеналу, прыкметай гэтага з'яўляюцца перемовы з ЗША аб дазволе на будаўніцтва і эксплуатацыю аб'ектаў па перапрацоўцы адпрацаванага ядравага паліва. (Паводле дамовы 1976 года з ЗША, Паўднёвая Карэя не мае права самастойна займацца перапрацоўкай адпрацаванага ядравага паліва).
Не меншую занепакоенасць актывізацыя паўночнакарэйскага дыктатара можа выклікаць І ў Японіі. Яшчэ ў снежні 2023 года ЗША, Японія і Паўднёвая Карэя дамовілісяўзмацніць супрацьдзеянне ядравым і ракетным пагрозам з боку КНДР. Усё гэта можа ацверазіць Кіма і прымусіць абмежаваць свае заморскія авантуры дзеля падтрымання бяспекі ўласнага рэжыму.
Яшчэ адзін важны фактар, які ўжо не мае дачынення да заходняга блоку, гэта негатыўная рэакцыя Кітая на актыўнасць КНДР. У Пекіне прывыклі ўспрымаць Пхеньян як свайго падапечнага і «малодшага брата», збліжэнне ж з Масквой сур'ёзна пагражае гэтаму статус-кво. «Кітай не рады такому супрацоўніцтву, якое дазволіць Паўночнай Карэі часткова вырвацца з залежнасці ад Пекіна — і тым самым стаць яшчэ больш непрадказальнай», — піша Le Monde.
Варта адзнчыць, што з 2019 года Кім Чэн Ын ні разу не сустракаўся з Сі Цзінь Пінам, але двойчы сустракаўся з Пуціным. Імкненне КНДР выйсці з-пад кантролю Пекіна, абапіраючыся на Маскву, можа ўзмацніць рознагалоссі ўнутры «Альянсу дыктатараў», які складваецца. Асабліва калі Захад здолее скарыстацца гэтымі рознагалоссямі, як у свой час Ніксан і Кісінджэр у 1970-х здолелі разарваць саюз Масквы і Пекіна. Вялікае значэнне тут будзе мець палітыка Трампа ў дачыненні да КНДР, падчас перадвыбарнай кампаніі ён абяцаў аднавіць дыялог з Пхеньянам. Падчас сваёй мінулай кадэнцыі Трамп двойчы сустракаўся з Кім Чэн Ынам, стаўшы першым амерыканскім прэзідэнтам, які ступіў на зямлю КНДР, і здолеў пераканаць дыктатара на час спыніць ядравыя выпрабаванні.
Немалаважны і яшчэ адзін аспект, звязаны з асаблівасцямі паўночнакарэйскага рэжыму. Адпраўляючы сваіх салдат для ўдзелу ў вайне за трыдзевяць зямель, Кім Чэн Ын парушае герметычнасць свайго рэжыму і аўтаматычна павышае ролю арміі ў краіне. Страх перад вайсковым пераваротам заўсёды пераследваў паўночнакарэйскае кіраўніцтва.
«Асцярогі гэтыя зусім не марныя — бо нават спраўджаныя і асабіста зацверджаныя Любімым кіраўніком (найбольш ужывальны тытул кіраўніка КНДР — Рэд.) афіцэры ўсё роўна падвяргаліся ўплыву замежжа, што часам прыводзіла да небяспечных для рэжыму наступстваў. Напрыклад, у 1992 годзе паўночнакарэйскаму кіраўніцтву цудам удалося прадухіліць спробу вайсковага перавароту, які збіраліся зладзіць паўночнакарэйскія выпускнікі Вайсковай акадэміі імя Фрунзэ, якія вучыліся ў перабудовачнай Маскве», — піша расейскі карэязнаўца Фёдар Цярціцкі.
Так што, прыадчыняючы свой таталітарны запаведнік чучхэ, Кім Чэн Ын, магчыма, падкладае ўласнаму рэжыму міну запаволенага дзеяння. Невядома, якія ідэі прывязуць дадому паўночнакарэйскія салдаты, якія пабачылі свет.
Канстанцін Скоркін / АБ «Вот так»
