Улады Беларусі перавялі зуброў і мядзведзяў у ніжэйшую катэгорыю аховы, зрабіўшы першы крок да яшчэ шырэйшага дазволу на іх адстрэл. Адпаведныя змены ў Чырвоную кнігу ўнеслі ў Міністэрстве прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя.
Зубры цяпер адносяцца да чацвёртай катэгорыі, мядзведзі – таксама. Раней зубры былі ў трэцяй катэгорыі аховы, а мядзведзі – у першай, найвышэйшай. Гэта азначае, што абодва віды больш не лічацца такімі, якім пагражае знікненне, і маюць цяпер мінімальны ўзровень аховы.
Міністэрства заявіла, што нагодай для такога рашэння быў рост колькасці гэтых жывёлінаў: паводле звестак за 2024 год, у Беларусі налічваецца каля 800 мядзведзяў і 2100 зуброў.
Аднак незалежныя эколагі і зоаабаронцы выказваюць занепакоенасць: гэтакі «статыстычны аптымізм» часта папярэднічае распаўсюджванню палявання.
Так, у лістападзе 2024 года ўлады ўжо дазволілі паляванне на мядзведзяў у так званым асаблівым рэжыме. Афіцыйна – дзеля «рэгулявання папуляцыі». А цяпер зніжэнне статусу аховы можа адкрыць дарогу да больш шырокага выкарыстання гэтай практыкі.
Зуброў пакуль дазволена страляць, толькі калі яны параненыя або хварэюць, але эксперты не выключаюць, што будучыя рашэнні будуць яшчэ менш спрыяльнымі для аховы віду: без сапраўднай стратэгіі захавання відаў і кантролю за паляваннем такія пастановы могуць прывесці да катастрафічных наступстваў.
Нагадаем, на пачатку XX стагоддзя зубры на волі былі практычна вынішчаныя. Апошні дзікі зубр у Еўропе загінуў у Белавежскай пушчы ў 1919 годзе. На пачатку 1990-х з’явілася праграма аднаўлення папуляцыі зуброў. Мінула трыццаць гадоў – і сёння Беларусь ёсць уладальніцай найбуйнейшага ў свеце статку зуброў, якія жывуць на волі.
На сакавік 2020 года колькасць беларускіх зуброў набліжалася да паловы ўсёй сусветнай папуляцыі (усяго іх каля 4500 асобінаў).
Колькасць зуброў штогод павялічваецца, бо абмежаванняў на ўзнаўленне няма. Самкі прыносяць патомства штогод, а адзіныя страты папуляцыі звязаныя з натуральнай смяротнасцю ці адстрэлам старых і хворых асобінаў, якія робяцца аб'ектамі палявання.
Ёсць яшчэ і эканамічны аспект. Утрыманне статкаў зуброў патрабуе значных выдаткаў, якія павялічваюцца з ростам іх колькасці. Стварэнне кожнай мікрапапуляцыі каштуе каля 150 тысяч долараў, а штогадовае абслугоўванне – ад 6 тысяч (для 50 асобінаў) да 20 тысяч долараў (для 400–500 асобінаў). Гэтыя сродкі ідуць на зімовы падкорм, ахову і, паводле папераў, на кампенсацыю шкоды, нанесенай зубрамі сельскай гаспадарцы.
Былы міністр унутраных справаў і старшыня Беларускага таварыства паляўнічых і рыбаловаў Ігар Шуневіч нават выказаў думку, што неабходна адстрэльваць зуброў дзясяткамі, бо, маўляў, іх папуляцыі не пагражае выміранне.
Сёння ў Беларусі дазволенае камерцыйнае паляванне на жывёлінаў, не залічаных да асноўнага генафонду. Да студзеня 2021 года ў рэзервовы генафонд заносілі старых, слабых і асобінаў з дэфектамі. Аднак пазней пачала дзеяць пастанова Савету Міністраў «Аб зацвярджэнні правілаў аховы і рацыянальнага выкарыстання зуброў». Згодна з дакументам, у рэзерв пачалі залічваць і маладых здаровых жывёлінаў, калі яны жывуць у «перанаселеных» мікрапапуляцыях. Такімі чыноўнікі лічаць групы, дзе больш за 350 асобінаў.
Надзея Вольная / belsat.eu
