Былы палітвязень Аляксей Раманаў некалькі тыдняў таму з'ехаў з Беларусі і зараз знаходзіцца ў бяспецы. У размове з «Белсатам» ён зняпраўджвае інфармацыю, якую агучыў падчас інтэрв'ю выданню «Минск-Новости» у лякарні СІЗА-1, і забірае назад свае прабачэнні на адрас Лукашэнкі. Распавядае таксама аб тым, як Юрый Васкрасенскі даў яму 50 долараў…
З былым палітвязнем Аляксеем Раманавым дамовіліся сустрэцца ў Варшаве праз тыдзень пасля ягонага выезду з Беларусі. Але не сустрэліся. Праз тэлефон Аляксей доўга выбачаецца і тлумачыць, што знаходзіцца ўжо ў цягніку на Беласток. Маўляў, пазванілі з Беластоку і паведамілі, што знайшлі для яго жыллё і працу – пра сустрэчу з журналістамі проста забыўся. Так хацелася збегчы з варшаўскага тлуму…
«Ой, Беласток з Варшавай не параўнаць. Ціхі, спакойны, людзі нікуды не спяшаюцца. Я ў такім месцы яшчэ жыву – адны дамы прыватныя. Цішыня, спакой, сабакі брэшуць», – распавядае былы палітвязень, калі сазваніліся з ім на наступны дзень.
«На зонах увогуле ніхто зэкаў не лечыць»
Аляксей распавядае, што валанцёры знайшлі ўжо яму працу абіўшчыка мэблі на фабрыцы. Паспрабуе. Калі, канешне, дазволіць здароўе, з якім зусім не ўсё так добра.
Былы палітвязень хварэе на анкалогію і панкрэатыт.
«Я, канешне, ведаю, якія даследаванні мне патрэбныя і якія лекі, але не маю пакуль магчымасці іх набыць. Вось на мой дзень народзінаў простыя беларусы мне троху дапамаглі з грашыма. Я ім вельмі і вельмі ўдзячны», – кажа Аляксей Раманаў.
Аляксею Раманаву 16 кастрычніка споўнілася 54 гады. Анкалогію ў яго выявілі 4 гады таму – у сакавіку 2020 года. Была цяжкая аперацыя. Разам з пухлінай выдалілі частку страўніка, селязёнку, і тры чвэрці падстраўнікавай залозы.
Другую ракавую пухліну дыягнаставалі праз год, калі Аляксей ужо знаходзіўся за кратамі.
У снежні 2020-га яму прысудзілі год калоніі за «абразу» Лукашэнкі: на перадвыбарчым пікеце ў Хойніках мужчына назваў яго «незаконнанароджаным нагуляным выбл…кам». Але за «выбл…ка» Аляксея вымусілі публічна выбачацца, паставіўшы перад выбарам: або даеш інтэрв'ю афіцыйнаму выданню і выходзіш на свабоду або паміраеш праз паўгода на зоне ад раку. Аляксей згадзіўся на інтэрв'ю. Хоць ніхто яго датэрмінова на свабоду выпускаць не збіраўся.
Сёння ён зняпраўджвае ўсё, што казаў прапагандыстам пад ціскам і страхам смерці.
«Хачу перадаць журналістам «Минск-Новости», што ўсё, што я гаварыў, я казаў пад ціскам. Канешне, я не хачу, каб у Беларусі была вайна. Але я хачу, каб у краіне запанавалі закон і справядлівасць.Тое, што я казаў вам пра ўважлівае стаўленне лекараў да асуджаных – гэта няпраўда. Медыцына на зоне, як і на волі, у Беларусі вельмі кепская. На зонах увогуле ніхто не лечыць зэкаў», – кажа Аляксей Раманаў.
Ён заклікае дзяржаўных журналістаў быць людзьмі і перастаць «пераварочваць усё з ног на галаву», «знішчаць праўду».
,,«Якімі ж вачыма вы глядзіце, што не бачыце, як гіне нашая краіна! Калі генацыд народу будзе працягвацца такімі тэмпамі, то да 2050 года беларусы як нацыя знікнуць, і застанецца проста тэрыторыя пад Лукашэнкам. Што ж вы робіце? Чаму не ўздымаеце свой голас за людзей і краіну? Вы ж проста здраднікі сваёй краіны!» – звяртаецца Аляксей да журналістаў афіцыйных СМІ.
«Абавязкова вярну грошы Васкрасенскаму»
У сваёй эмацыйнай прамове Аляксей згадвае і Юрыя Васкрасенскага, які, паводле ягоных словаў, «труціць народ лухтой і напаўняе хлуснёй».
Распавядае, што Васкрасенскі напісаў яму аднаму з першых, калі Аляксей знаходзіўся яшчэ у гомельскім СІЗА. Пісаў, што хоча «прымірыць грамадства і ўладу». Раманаў, як згадвае цяпер, яму рэзка адказаў у лісце, што памірыць уладу з тымі, каго яна пакалечыла і пазабівала, ужо немагчыма. Але на гэта стваральнік так званага «круглага стала дэмакратычных сілаў» нічога не адказаў. Тады, ужо па вызваленні, Аляксей Раманаў сам паехаў да Васкрасенскага (у першым лісце было: вызвалішся – прыязджай).
«Прыязджаю, а ён як панёс матам-пераматам на Святлану Ціханоўскую! Маўляў, для мяне лепей тысячы гематом, чым сотні забітых. А я яму: дык а за што? Кажу, вы ж самі пасядзелі, вы ж павінны разумець, што Аляксандр Лукашэнка незаконна захапіў уладу праз мусарскі пераварот, нават не ваенны, а менавіта – мусарскі. Якая, кажу, улада – гэта банда!» – успамінае Раманаў.
Агульнай мовы былы палітвязень з Юрыем Васкрасенскім не знайшоў («Не, я не пераабуўся»), але прызнаецца, што той даў яму 160 рублёў (каля 50 долараў).
«Зараз пачну працаваць і, калі ўжо будуць грошы, абавязкова вярну яму гэтыя грошы», – абяцае Аляксей Раманаў.
«Яны перад выбарамі ўвогуле сталі як вар'яты»
На свабоду Аляксей Раманаў выйшаў у лістападзе 2021 года. Тэрмін адбываў у Глыбоцкай калоніі асобага рэжыму, бо ўжо меў судзімасць: у маладосці быў асуджаны на 8 гадоў зняволення паводле крымінальнага артыкулу, які просіць не называць.
У 2021-м выйшаў хворым і слабым. Выйшаў і праз некаторы час даведаўся, што не мае ўжо групы інваліднасці – дзяржава яе анулявала. Пенсія па другой групе інваліднасці складала ў 2021 годзе каля 250 рублёў – цяпер і гэтага не было. На працу былога «палітычнага» не бралі, але трэба было неяк выжываць і «закрываць судовыя позвы».
«Мне шмат дапамагалі тады. Беларусы, фонды дапамагалі. «Байсол» мне вельмі дапамог, я вельмі ўдзячны Андрэю Стрыжаку, Аляксею Лявончыку, нашым дыяспарам у замежжы, якія мне высылалі грошы. Я за гэтыя грошы жыў, пакуль троху не ачуняў, а потым пайшоў падпрацоўваць, бо на сталай працы «палітычных» доўга не трымаюць», – распавядае экс-палітвязень.
Кажа, што працаваў рознарабочым на дамове падраду ў розных арганізацыях. Зарабляў каля 600 рублёў. І такім чынам пратрымаўся ў Беларусі яшчэ тры гады. Можна было б выжыць, каб пакінулі ў спакоі органы МУС.
Але не пакінулі. У студзені 2023 года адбыўся ператрус, а ў сакавіку Аляксея кінулі на некалькі сутак за краты за карыстанне «экстрэмісцкімі» каналамі. У студзені 2024-га – зноў ператрус і 15 сутак арышту. Праз месяц – чарговае затрыманне – і ўжо 30 сутак па двух пратаколах. У ізалятары ў Аляксея пагоршыўся стан здароўя.
«Тройчы мяне адтуль вазілі ў розныя лякарні, але мянты, напэўна, казалі лекарам, што мне абавязкова трэба адседзець да канца, таму мне рабілі ўкол, каб зняць боль, і вярталі назад, у камеру», – успамінае Аляксей Раманаў.
Аляксея дапытвалі па справе «INeedHelpBY» і прыгразілі, што завядуць на яго яшчэ адну крымінальную справу.
,,«Ведаеце, яны перад выбарамі ўвогуле сталі як вар'яты, вельмі жорстка сталі правяраць. Мяне запалохвалі, што, маўляў, для нас справа адной хвіліны перавесці цябе з падазраванага ў абвінавачанага. І гэта, уявіце сабе, было за тое, што мне людзі дапамагалі перадачамі, калі я сядзеў у турме. Яны тых людзей цяпер затрымлівалі, жанчын, якія мне дапамагалі», – тлумачыць Аляксей.
«Многія людзі ў Беларусі жадаюць, каб Ціханоўская ўступіла ў свае законныя правы»
Аляксей сумняваецца, што змог бы вытрымаць яшчэ адзін тэрмін. Пасля месячнага арышту яму нарэшце зрабілі ў Гомлі аперацыю – выдалілі дзве злаякасныя адэномы (тыя самыя, якія былі выяўленыя яшчэ ў калоніі). Ачуняўшы пасля аперацыі, праз некаторы час ён з'ехаў з Беларусі.
«Што найбольш здзівіла, калі апынуўся за мяжой?» – пытаемся ў Аляксея.
«Людзі. Адкрытыя, свабодныя, нічога не баяцца. Гэта адразу бачыш па іх паводзінах. Ну і цэны яшчэ. Нам жа брэшуць у Беларусі, што на захадзе ўсё дорага і людзі з голаду паміраюць. А тут жа, наадварот, усё танней. Не ведаю пакуль, як жыллё, але рэчы танныя. Ну і выбар вялікі», – дзеліцца ўражаннямі Аляксей Раманаў.
А яшчэ – не трэба азірацца, калі чытаеш навіны на «экстрэмісцкіх» каналах.
«У Беларусі навіны можна браць толькі з гебельс-ТВ, з гэтага дзяржаўнага тэлебачання. Хоць я, канешне, чытаў і незалежныя каналы. Насамрэч большасць беларусаў выдатна разумее, што адбываецца», – сцвярджае Аляксей.
Як былы валанцёр, які ў 2020 годзе збіраў подпісы за Святлану Ціханоўскую, Аляксей Раманаў перадае праз нас прывітанне лідарцы дэмакратычнай Беларусі.
,,«Напішыце, калі ласка, што многія людзі ў Беларусі перадаюць ёй прывітанні і жадаюць, каб яна хутчэй прыйшла да ўлады, уступіла ў свае законныя правы. Усе яе любяць, і мала хто верыць у тыя трызненні, якія транслююцца лукашэкаўскім тэлебачаннем. Нават мянты мне ў гэтым прызнаваліся. Яны самі ненавідзяць Лукашэнку», – гаворыць былы палітвязень.
Аляксей просіць перадаць, што вельмі хацеў бы асабіста сустрэцца са Святланай Ціханоўскай, каб «працаваць разам на карысць сваёй краіны і дзеля яе свабоды».
Але пакуль Аляксей Раманаў змагаецца з няпэўнасцю і няўпэўненасцю («Першая праца тут будзе, і не ведаю, ці атрымаецца, і як гэта ўсё будзе»), стрэсам і страхамі пасля пераезду. І вельмі патрабуе падтрымкі і пачуцця супольнасці. Пачуцця, што ён тут не адзін.
Аляксей просіць аб дапамозе яму ва ўладкаванні на новым месцы (калі для вас гэта бяспечна). Жыхары Польшчы могуць пераслаць дапамогу праз сістэму BLIK, нумар + 48731693106. Таксама можна перавесці грошы на карту: Банк Польскі PKO, 4251251357260808, ALIAKSEI RAMANAU, 10/29
Зміцер Міраш belsat.eu
