Гарадзенскага журналіста і сябра кіравання Саюзу палякаў у Беларусі Анджэя Пачобута затрымалі 25 сакавіка 2021 года – на беларускі Дзень Волі. З таго часу ён застаецца за кратамі.
Анджэю Пачобуту 16 красавіка споўнілася 52 гады, ён жанаты, мае дачку і сына. Пачобут – журналіст, сябра не прызнанага ўладамі Беларусі Саюзу палякаў. Працаваў над тэмамі, звязанымі з гісторыяй спецслужбаў СССР, антысавецкім супрацівам у Заходняй Беларусі і Арміяй Краёвай.
Ягоныя публікацыі выходзілі ў незалежных гарадзенскіх газетах «Пагоня», «День» і «Местное время», а таксама ў «Народнай волі» і штотыднёвіку Саюзу палякаў «Głos znad Niemna». Пачобут рэдагаваў часопіс аб’яднання «Magazyn Polski na Uchodźstwie», быў карэспандэнтам польскіх медыяў «Gazeta Wyborcza» і «Radio Wnet».
Анджэя Пачобута затрымалі 25 сакавіка 2021 года ў Горадні па так званай «польскай справе» разам з іншымі актывістамі Саюзу палякаў Беларусі.
За артыкул пра напад СССР на Польшчу ў верасні 1939 года Пачобута абвінавацілі ў «распальванні варожасці паводле нацыянальнай прыкметы». У публікацыі ён назваў агрэсіяй напад СССР на Польшчу 17 верасня 1939 года. Таксама ў матэрыялах крымінальнай справы фігуравалі заявы журналіста ў абарону польскай меншасці ў Беларусі, артыкул пра падаўленне беларускіх пратэстаў у 2020 годзе і тэкст ад 2006 года пра аднаго з камандзіраў польскага антыкамуністычнага падполля на Гарадзеншчыне.
Разбіральніцтва па ягонай справе неаднаразова пераносілі, у выніку працэс пачаўся праз амаль два гады – 16 студзеня 2023 года ў Гарадзенскім абласным судзе. Бок пракуратуры настаяў, каб паседжанні праходзілі ў закрытым рэжыме.
8 лютага 2023-га суддзя Дзмітрый Бубенчык прызнаў Пачобута вінаватым і прызначыў яму восем гадоў пазбаўлення волі ў калоніі ва ўмовах узмоцненага рэжыму за «распальванне варожасці» і «заклікі да дзеянняў на шкоду Беларусі». У 2022 годзе КДБ Беларусі ўнёс Пачобута ў «спіс тэрарыстаў».
У Пачобута сур'ёзныя праблемы са здароўем, пры гэтым палітвязня змяшчалі ў карцар і ШІЗА. Журналісту практычна блакуюць лісты, асабліва на польскай мове.
Увесь гэты час вызваліць журналіста спрабавала польская дыпламатыя. Ягонае вызваленне – адна з умоваў адкрыцця памежнага пераходу «Баброўнікі». Але пакуль усё беспаспяхова.
Старшыня Саюзу палякаў у Беларусі Анджэліка Борыс, якая была палітычнай зняволенай у той жа справе, расказала выданню «Rzeczpospolita», што ў красавіку 2024 года яна сустракалася з Пачобутам у Наваполацкай калоніі. Яна зняпраўдзіла, што Пачобут не быў гатовы з’ехаць з Беларусі ў абмен на вызваленне, як раней казаў Аляксандр Лукашэнка:
«Я размаўляла з Анджэем дзве з паловаю гадзіны. Нашая размова датычыла сітуацыі ў Саюзе палякаў. І я, і Анджэй хочам, каб тут захавалася польскасць, каб мы вучылі польскую мову. Нашая Польшча тут, над Нёмнам. Ён быў задаволены, што мы працягвалі гэта рабіць у гэтай складанай сітуацыі. Я прасіла яго падумаць пра выезд з краіны, калі гэта магчыма. Ён сказаў мне наступнае: калі лічыш, што гэта правільна, я зраблю гэта. На маю просьбу ён пагадзіўся пакінуць краіну. Жыццё майго сябра для мяне найважнейшае».
12 красавіка 2025 года на суботніку Лукашэнка сказаў: «Пачобут гэты – вечная праблема. І нейкая яшчэ тэма. «Каб размаўляць з намі, беларусы мусяць зрабіць гэта…" Я кажу: ды пашліце вы іх! Мы нікому нічога не мусім. Хочаце – сядайма размаўляць».
Тэса Анэйда / belsat.eu
