Беларускія ўдзельнікі гей-прайду ў Вільні зазналі пагрозы за бел-чырвона-белы сцяг. У сацыяльных сетках – спрэчкі. Адныя кажуць, што аніякай праблемы ў нацыянальнай сімволіцы на Маршы годнасці няма, іншыя ўпэўненыя: гэта дыскрэдытуе беларускі дэмакратычны рух, а прапаганда абавязкова скарыстаецца суседствам вясёлкавых і БЧБ-сцягоў.
Вільня сёлета – сталіца штогадовага Балтыйскага прайду, акцыі салідарнасці з секс-меншасцямі, акцыі за талерантнае грамадства, за бяспечнае жыццё, незалежна ад арыентацыі і гендарнай ідэнтычнасці.
Марш адбыўся ў суботу, 7 чэрвеня, і асобнаю калонаю прайшлі беларусы, якія неслі вялікі бел-чырвона-белы сцяг. Нацыянальны сімвал і зрабіўся прычынаю нападак. Як напісала «Наша Ніва», удзельнікам пагражалі актывістка Іна Трусава і былая палітзняволеная Алена Пуцыковіч.
Трусава абяцала «ўрыць» адну дзяўчыну, калі «не дай бог дастанеце нашыя сцягі».
Паводле актывісткі і праваабаронцы Насты Базар, якая была відавочніцаю здарэння, «неабыякавыя» жанчыны заявілі, што прыйшлі на прайд з «паведамленнем» ад беларускіх ваяроў: маўляў, тыя забараняюць выкарыстоўваць бел-чырвона-белы сцяг.
Трусава і Пуцыковіч здымалі ўдзельнікаў прайду на відэа, каментуючы: «Давай, здымай, каб потым усіх ідэнтыфікавалі».
Пазней гэтыя ролікі Пуцыковіч апублікавала ў Telegram-канале арганізацыі «Dapamoga», што падтрымлівае ўцекачоў, у каментарах пад запрашэннем на віленскі прайд. Што праўда, відэа ўжо выдалілі, як і допіс.
Паводле «Нашай нівы», у гэтым жа чаце з пагрозамі выступіў 32-гадовы Раман Сенат Яроменка, які раней служыў у Сілах спецыяльных аперацыяў Беларусі і ў Французскім замежным легіёне, а з 2022 года ваюе ва Украіне. Цяпер ён – у інтэрнацыянальным легіёне Галоўнага ўпраўлення разведкі Міністэрства абароны Украіны.
У галасавым паведамленні ваяр паабяцаў «караць» за БЧБ-сцяг на Маршы годнасці:
«Кожны, хто выкарыстае на гей-парадзе гэты сцяг, будзе задакументаваны. Гэта будзе ўсё закінута ў архіў, і ў будучыні кожнаму з вас будзе адплачана. Я вам абяцаю. І вайна ўсё спіша, усе нашыя метады вайна спіша. Як калісьці „Масаду“ ўсё прабачылі за тое, што ён караў тых, хто забіваў і здзекаваўся з габрэяў, з іхных традыцыяў, каштоўнасцяў. Так і мы будзем караць тых, хто здзекуецца з беларускіх каштоўнасцяў, з беларускага сцяга, з беларускіх ваяроў і гэтак далей».
«Гэта пра беспакаранасць. Гэта тое самае, што адчувае рэжым: улада ў нас, таму мы можам рэпрэсаваць вас усіх. І таму яны рэпрэсуюць, а прадстаўнікоў і прадстаўніц ЛГБТК+ – мацней за іншых, толькі за іхную ідэнтычнасць. Тыя мужчыны, якія ваююць за Украіну, кажуць: „Мы маем права на гэты сцяг, бо мы пралівалі кроў, бо праходзілі праз рэпрэсіі, турмы“. Прадстаўнікі ЛГБТК+ таксама праз турмы праходзілі, таксама палітвязні, іх катуюць, яны вымушана з'язджаюць, яны праз усё гэта праходзяць. Але чаму ў вас ёсць права, а ў іх няма?» – кажа «Белсату» прадстаўніца АПК і Фемгрупы Юлія Міцкевіч.
Яна назвала любыя пагрозы недапушчальнымі:
,,«Некаторыя людзі пішуць: я не гамафоб і не гамафобка, я не супраць ЛГБТК+, не супраць прайдаў, але... – і ідзе далей уся гэтая гамафобная рыторыка. Ці думаюць людзі, якія пішуць зняважлівыя каментары, што нейкі чалавек можа прачытаць і назаўтра ўзяць аўтамат і прыйсці нас расстраляць. Вы гатовыя потым узяць на сябе адказнасць за тое, што здарылася, за забойствы?»
Паводле Міцкевіч, у гісторыі з Маршам годнасці ў Вільні прапаганда, хутчэй, скарысталася не нацыянальным сцягам на акцыі, а менавіта скандалам, звязаным з пагрозамі ўдзельнікам:
«Прапаганда і ўвогуле рэжым Лукашэнкі заўсёды вельмі задаволеныя, калі бачаць нейкія сваркі, праявы злосці і нянавісці паміж беларусамі і беларускамі ў выгнанні. Акурат скандал дае нагоды рэжыму, а не ўласна выкарыстанне БЧБ-сцяга на прайдзе».
Актывістка растлумачыла: маршы ЛГБТК+ – гэта акцыі за роўныя правы для ўсіх людзей, а не пра сексуальныя перавагі.
,,«Гэта размовы аб правах чалавека і дэмакратыю. Калі тыя, хто хочуць дэмакратыі ў Беларусі, забараняюць іншым, асобнай уразлівай сацыяльнай групе мець такія ж правы і магчымасці, то пра якую дэмакратыю ідзецца?!»
Міцкевіч наракае, што беларусы, якія называюць сябе дэмакратычнымі, выкрэсліваюць кўір-асобаў з беларускай супольнасці.
«Тая ж рыторыка, што і ў рэжыму, які падзяляе ўсіх беларусаў і беларусак на „правільных“ ці „няправільных“, „нармальных“ ці „ненармальных“. Так не мусіць быць», – пасумавала суразмоўца «Белсату».
Паколькі ўдзельнікам акцыі ў Вільні пагражаў беларускі добраахвотнік, «Белсат» спытаў у прадстаўніка Аб’яднанага пераходнага кабінету ў абароне і нацыянальнай бяспецы, былога намесніка старшыні палка Каліноўскага Вадзіма Кабанчука, ці дапушчальна гэта. Кабанчук перапрасіў і адмовіўся ад каментара, дадаўшы, што «прапусціў такія важныя падзеі».
Пры гэтым добраахвотнік-ветэран, сябра Камісіі ў нацыянальнай і рэгіянальнай бяспецы Каардынацыйнай рады Аляксандр Клачко сказаў «Белсату», што бел-чырвона-белы сцяг можа выкарыстоўвацца паўсюдна, галоўнае – каб з павагаю:
«Калі альбо на прайдзе, альбо на вайне з абразаю ставяцца да беларускай сімволікі, то гэта заслугоўвае як мінімум негатыўнай ацэнкі, не кажучы ўжо пра іншыя сродкі адказнасці. Калі беларускія нацыянальныя сімвалы выкарыстоўваюцца з павагаю, то імі могуць карыстацца людзі любой рэлігіі, колеру скуры, сексуальнай арыентацыі. Пажадана, каб нацыянальныя сімвалы яны выкарыстоўвалі не толькі ў бяспечнай Вільні, але і ва ўмовах пагрозы страты свабоды, здароўя, жыцця, абараняючы тыя каштоўнасці, з якімі гэтыя сімвалы беларускай нацыі атаясамліваюцца».
Дарадца Святланы Ціханоўскай у юрыдычных пытаннях Лявон Марозаў у каментары «Белсату» падкрэсліў, што пагрозы аніяк не дапушчальныя, бо яны супярэчаць дэмакратычным каштоўнасцям і галоўным прынцыпам правоў чалавека:
,,«Кожная асоба мае права на бяспечны ўдзел у мірных сходах і выказванне ідэнтычнасці, у тым ліку праз выкарыстанне нацыянальнай сімволікі. Пагрозы і запалохванні мусяць адназначна асуджацца незалежна ад таго, ад каго яны ідуць».
Прадстаўнік Офісу абранай прэзідэнткі таксама назваў дыскрымінацыйным і непрымальным патрабаванне не прыносіць нацыянальнай сімволікі на гей-парады і заявіў, што абразы з боку прапаганды – не нагода для такой забароны:
«Баяцца прапаганды – значыць прыняць яе правілы гульні і заняцца самацэнзураю. Паводзіны прадстаўнікоў рэжыму Лукашэнкі не мусяць быць падставаю для абмежавання правоў грамадзянаў Беларусі. Наадварот, найлепшы адказ прапагандзе – гэта салідарнасць, адкрытасць і паслядоўнае адстойванне каштоўнасцяў дэмакратыі, правоў чалавека і разнастайнасці. Беларус беларусу беларус».
Галоўны дарадца Ціханоўскай Франак Вячорка адмовіўся каментаваць гэтую гісторыю, спаслаўшыся на брак часу. У прэс-службе Ціханоўскай сказалі «Белсату», што каментара абранай прэзідэнткі таксама не будзе.
«Адчуваю не толькі гнеў, але і сорам. Сорам за людзей, якія называюць сябе дэмакратамі, але гатовыя цкаваць іншых толькі за тое, што тыя не адпавядаюць іхным уяўленням пра „норму“. Вельмі дзіўна і вельмі балюча назіраць, як людзі, якія самыя зазналі пераслед і гвалт за сваю пазіцыю ды ідэнтычнасць, цяпер ператвараюцца ў тых, хто пераследуе іншых. Як людзі, якія патрабуюць роўнасці і свабоды для сябе, адмаўляюць гэтыя ж каштоўнасці ЛГБТК+ беларусам», – заявіла намесніца прадстаўніцы Пераходнага кабінету ў пытаннях сацыяльнай палітыкі Ірына МакЛейн.
Яна падкрэсліла: ніхто не мае манаполіі на тое, каб пастанаўляць, хто „сапраўдныя беларусы“, а хто не.
«Людзі, якія выходзяць з вясёлкавымі і бел-чырвона-белымі сцягамі, не абражаюць Беларусі, яны змагаюцца за яе. Абражаюць Беларусь акурат тыя, хто гатовы прыніжаць, дыскрымінаваць, пазбаўляць іншых голасу толькі за тое, кім хто нарадзіўся або хто каго кахае», – упэўненая МакЛейн.
Прадстаўніца АПК назвала гамафобію «недасведчанасцю, што фактычна вядзе да падтрымання сістэмы, дзе людзей затрымліваюць, катуюць і асуджаюць за тое, што яны адрозніваюцца». «Гэта ў сутнасці салідарнасць з рэжымам Лукашэнкі», – заявіла МакЛейн.
Гендарная і медыяэкспертка Ірына Сідорская ў размове з «Белсатам» прызнае: кпіны прапаганды з кўір-асобаў, на жаль, удала кладуцца на гамафобную глебу. Ледзь не любая навіна, што датычыць ЛГБТК+-супольнасці, робіцца трыгерам і паказвае: праблема існуе.
«Для часткі нашай нацыі гамафобія – неразвязаная праблема. Мы маем пэўныя стэрэатыпы, міфы, выдуманыя страхі. Можа, гэта ад недасведчанасці. Калі прапаганда гэта бачыць, яна пачынае спекуляваць, маніпуляваць, гуляць з гэтым, казаць: глядзіце, там вашыя змагары – усе кўір-асобы. Калі б не было гамафобіі, тады мы смяяліся б з гэтага, мы б гэтага не заўважалі», – кажа Сідорская.
Яна адзначае, што менавіта цяперашнія ўлады намагаюцца дзяліць беларусаў на «правільных» і «няправільных». «Трэба супрацьстаяць гэтаму. Мы адзін народ. Так, мы розныя, мы можам па-рознаму глядзець на розныя пытанні, але гэта не робіць нас ворагамі», – падкрэслівае экспертка.
Яна ўпэўненая: сцяг належыць нам усім, кожнаму і кожнай, хто любіць Беларусь, хто ідэнтыфікуе сябе як беларуса або беларуску:
,,«Ніхто не мае права забараняць і судзіць, ці можа адна альбо іншая сацыяльная група карыстацца сцягам».
Сідорская сказала, што шмат якія беларусы цяпер і так ва ўразлівым становішчы, не ставала толькі паміж сабою сварыцца:
«Мы і так траўмаваныя, у нас багата праблемаў, і калі мы яшчэ самыя пачынаем знаходзіць для сябе нагоду, каб сварыцца, каб крыўдзіць, зневажаць адно аднаго, прапагандзе гэта і патрэбна».
Змагацца з гамафобіяй можна найперш праз асвету, а «ў нас няма сексуальнай і гендарнай адукацыі, агулам гэтыя тэмы забароненыя». Вось і маем што маем.
Зрэшты, як падсумавала суразмоўца «Белсату», скандал на віленскім прайдзе можа зрабіцца нагодаю для спакойнай размовы. Каб паразумецца.
У гэтую суботу, 14 чэрвеня, Марш годнасці пройдзе ў Варшаве, на ім таксама будзе беларуская калона. Ізноў скандал?
Сцяпан Кубік belsat.eu
