Шэсць беларускіх і міжнародных праваабарончых арганізацыяў перадалі ў Офіс пракурора Міжнароднага крымінальнага суда (МКС) доказы магчымых злачынстваў супраць чалавечнасці, здзейсненых прадстаўнікамі беларускіх уладаў.
Матэрыялы 20 сакавіка 2025 года перадалі такія арганізацыі, як Цэнтр глабальнай справядлівасці і правоў чалавека «M.A.R.A.», Міжнародная федэрацыя правоў чалавека (FIDH), Праваабарончы цэнтр «Вясна», Міжнародны камітэт у расследаванні катаванняў у Беларусі, Беларускі Хельсінкскі Камітэт і «Human Constanta», піша праваабарончы цэнтр «Вясна».
Паведамленне было пададзенае ў адпаведнасці з артыкулам 15 Рымскага статуту. У ім змешчаныя доказы патэнцыйных злачынстваў супраць чалавечнасці, здзейсненых прадстаўнікамі ўладаў Беларусі з траўня 2020 года, з улікам распачатага Офісам пракурора МКС папярэдняга разгляду беларускай сітуацыі пасля яе перадачы ўрадам Літвы 30 верасня 2024 года. У паведамленне ўлучаныя доказы дэпартацыі часткі цывільнага насельніцтва Беларусі, а таксама пераследу гэтых людзей, уключаючы грамадзянаў Беларусі, якія пражываюць за мяжою. У дакуменце ёсць паказанні сведак, прыводзяцца вынікі аналізу адкрытых крыніцаў і заявы беларускіх чыноўнікаў, якія, паводле праваабаронцаў, сведчаць пра сістэматычную палітыку «зачысткі грамадства» ад нелаяльных грамадзянаў.
,,«У прыватнасці, гэтае паведамленне дэманструе, што прадстаўнікі ўладаў Беларусі стварылі атмасферу страху, тэрору і пераследу, каб «зачысціць» насельніцтва ад «нелаяльных» асобаў, і вымусілі пакінуць краіну да 6,4 % насельніцтва Беларусі станам на 2020 год. Акрамя таго, прадстаўнікі беларускіх уладаў працягваюць пераслед вымушана выгнаных беларусаў, і тых, хто жыве за мяжою, шляхам сістэматычнага судовага пераследу, у тым ліку завочных судоў, а таксама запалохвання і пагрозаў у дачыненні тых, хто ў выгнанні, і іхных сваякоў, якія засталіся ў Беларусі, публічнага распаўсюду мовы варожасці, неабгрунтаваных ператрусаў і канфіскацыі маёмасці», – адзначаюць праваабаронцы.
У паведамленні адзначаецца пазбаўленне беларусаў у выгнанні доступу да дзяржаўных працэдураў, у тыі ліку магчымасці атрымаць дакументы, якія ідэнтыфікуюць асобу, што вядзе да дэ-факта безграмадзянства.
Хоць Беларусь не ёсць удзельніцаю Рымскага статуту, праваабаронцы сцвярджаюць, што МКС можа распачаць справу, бо частка злачынстваў мела месца на тэрыторыі краінаў – удзельніц Статуту.
Раней у МКС ужо былі пададзеныя паведамленні датычна сітуацыі ў Беларусі ад «Рэпарцёраў без межаў» і Міжнароднай платформы ў справе прыцягнення вінаватых да адказнасці (IAPB), якая сабрала больш за мільён дакументаў і сведчанняў пра парушэнні правоў чалавека ў краіне. Таксама ў базе звестак платформы IAPB для Беларусі больш за 29 тысячаў дакументаў, што маюць дачыненне да 2600 апытаных.
Раман Шавель belsat.eu
