Падлеткаў з залежнасцю ад псіхатропных рэчываў цяпер можна будзе накіроўваць на лячэнне ў спецустановы без суда. З наступнага года для гэтага дастаткова толькі заявы бацькоў. Але наколькі гэта правамерна? Запыталі ў юрысткі праваабарончага цэнтру «Вясна» Святланы Галаўнёвай і псіхолага Алы Марціновіч.
«Тое, як гэта сфармулявана ў законе, не дазваляе дзіцяці якім-небудзь чынам пярэчыць, калі ён не згодны. Ён павінен мець права самастойна ацаніць, што з ім хочуць зрабіць і куды яго хочуць пасадзіць, і падаць апеляцыю. Нават калі бацькі не згодныя з гэтым рашэннем».
Праўкі ў закон «Аб пытаннях прафілактыкі безнагляднасці і правапарушэнняў непаўналетніх» унеслі сёлета ў чэрвені, напоўніцу яны запрацуюць з 1 студзеня. Гэтак, накіраваць у спецыяльныя выхаваўчыя ўстановы цяпер змогуць дзяцей ва ўзросце ад 11 да 18 гадоў. Лекаваць абяцаюць канфідэнцыйна. Але насамрэч захаваць ананімнасць падлетка наўрад ці ўдасца.
,,«На дадзены момант нельга сказаць, што ў Беларусі гэтае разуменне, гэтая практыка выпрацаваная і працуе. Калі да наймальніка такая інфармацыя можа патрапіць, то гэта можа негатыўна паўплываць. Гэта можа паўплываць і на будучыню ў плане паступлення ў нейкія ўстановы адукацыі», - падкрэслівае юрыстка.
Падставай для скіравання на перавыхаванне ёсць злоўжыванне наркатычнымі сродкамі ці алкаголем. Лячэннем ад залежнасці займуцца чатыры дзяржаўныя установы: тры – для хлопчыкаў, адна – для дзяўчынак. Усе яны закрытага тыпу і маюць працоўны, а не медычны, кірунак. Таму псіхолаг Ала Марціновіч упэўненая, што такая мера дзецям не дапаможа:
«Гэтыя ўстановы не маюць спецыялістаў неабходных, яны парушаюць правы дзіцяці, таму што ізаляваць дзіця з такім сацыяльным дыагназам нельга. Калі дзіця выйдзе з гэтай установы, калі яно зможа выйсці ў перспектыве, то гэтая залежнасць будзе прагрэсаваць у два або ў тры разы больш».
Але Андрэй Швед, які на пачатку года выступіў з гэтай прапановай, запэўнівае: выправіць падлетка, што сутыкнуўся з залежнасцю, без накіравання ў гэткія спецустановы наўпрост не магчыма. У інтэрв‘ю выданню «Беларусь сегодня» ён падкрэсліў:
«Раней на першы план выносіўся медычны бок пытання – такіх дзяцей лячылі ад дзесяці дзён да месяца. Пры гэтым сацыяльна-педагагічнае падтрыманне і псіхалагічная дапамога надаваліся не ў поўнай меры».
У заходніх краінах падлеткаў, што пакутуць на залежнасці, не садзяць пад замок – яны працуюць у праграме «12 крокаў». Паводле стратэгіі, псіхолагі займаюцца не толькі з дзіцёнкам, але і з ягонай сям‘ёй. У нашых дзяржаўных клініках такой праграмай не карыстаюцца, бо гэта не пад’ёмна для бюджэту.
,,«Яны абмяжоўваюцца тым, што кладуць чалавека ў псіхіятрычную больніцу, яны купіруюць гэты алкагольны псіхоз, ды яшчэ і за ягоныя грошы», - распавядае Ала Марціновіч.
Агульнай статыстыкі аб падлеткавых наркаманіі і алкагалізме ў Беларусі няма. Міністэрства аховы здароўя не публікуе яе з 2020 года. Аднак вядома, што цяпер толькі ў Менскім наркалагічным дыспансеры на ўліку з прычыны алкагольнай залежнасці стаяць больш за 5 тысяч падлеткаў.
Таксама глядзіце ў сюжэце:
Кацярына Гардзеева, «Белсат»
