Перамовы ў Саудаўскай Аравіі пра замірэнне ва Украіне працягнуліся 23–25 сакавіка. Чарговы раўнд завяршыўся пагадненнем, якое бакі бачаць па-рознаму. Расея працягнула біць і па энергетыцы, і па моры Украіны.
Версія ЗША
Амерыканскі Белы дом паведаміў 25 сакавіка пра вынікі перамоваў з экспертнымі групамі Расеі і Украіны. Наўпрост Расея і Украіна не перамаўляліся, Злучаныя Штаты размаўлялі асобна з прадстаўнікамі Расеі і асобна – з прадстаўнікамі Украіны. Тэксты пра вынікі амаль ідэнтычныя. ЗША дамовіліся паасобку з Расеяй і Украінай:
- запэўніваць бяспечную навігацыю ў Чорным моры, адмовіцца ад выкарыстання сілы ў гэтым моры і прадухіліць ужыванне камерцыйных караблёў для вайсковых мэтаў;
- распрацаваць захады для выканання пагадненняў аб спыненні ўдараў па энергетычнай інфраструктуры між прэзідэнтам ЗША Доналдам Трампам асобна з прэзідэнтам Украіны і асобна з Уладзімірам Пуціным;
- вітаць паслугі трэціх краінаў дзеля падтрымкі энергетычных і марскіх пагадненняў;
- працягваць працаваць разам дзеля дасягнення трывалага міру;
- пацвердзіць імператыў Трампа пра тое, што забойствы з абодвух бакоў канфлікту павінны спыніцца дзеля дасягнення трывалага міру;
- працягваць перамовы ў Эр-Рыядзе.
Розніцца літаральна адзін абзац:
- з Украінай ЗША дамовіліся, што ЗША па-ранейшаму адданыя спрыянню абмену ваеннапалоннымі, вызваленню затрыманых цывільных і вяртанню гвалтоўна вывезеных украінскіх дзяцей;
- з Расеяй ЗША дамовіліся дапамагчы аднавіць доступ Расеі на сусветны рынак экспарту сельскагаспадарчай прадукцыі і ўгнаенняў, знізіць выдаткі на марское страхаванне і пашырыць доступ да партоў і плацежных сістэмаў дзеля такіх транзакцыяў.
Версія Расеі
Крэмль пазней апублікаваў сваю версію. Са Штатамі Расея, паводле расейскай версіі, дамовілася на спыненне ўжывання сілы ў Чорным моры і на спрыянне Штатамі аднаўлення расейскага экспарту сельскагаспадарчай прадукцыі і ўгнаенняў – так, як у амерыканскім прэс-рэлізе. У адрозненне ад амерыканскага прэс-рэлізу, Крэмль сцвярджае, што гэтыя пункты набываюць моц пасля:
- зняцця санкцыяў з «Россельхозбанка» і іншых фінансавых арганізацыяў, задзейнічаных у міжнародным гандлі харчамі (тут і ніжэй – у тым ліку рыбнай прадукцыяй) і ўгнаеннямі;
- падключэння банку і гэтых арганізацыяў да сістэмы SWIFT і адкрыцця неабходных карэспандэнцкіх рахункаў;
- зняцця абмежаванняў на аперацыі гандлёвага фінансавання;
- зняцця санкцыяў з кампаніяў-вытворцаў і экспарцёраў харчоў і ўгнаенняў;
- зняцця абмежаванняў на працу страхавых кампаніяў з грузамі харчоў і ўгнаенняў;
- зняцця абмежаванняў на абслугоўванне ў партах караблёў і санкцыяў з караблёў пад расейскім сцягам, задзейнічаных у гандлі харчамі і ўгнаеннямі;
- зняцця абмежаванняў на пастаўкі ў Расею сельскагаспадарчай тэхнікі і іншых тавараў, задзейнічаных у вытворчасці харчоў і ўгнаенняў.
Расея і ЗША, паводле Крамлю, дамовіліся не проста распрацаваць захады для выканання пагадненняў аб спыненні ўдараў па энергетычнай інфраструктуры. Дамовіліся на спыненне такіх удараў на 30-дзённы тэрмін, які пачынаецца з 18 сакавіка (калі гэта не абдрукоўка, то гаворка пра пачатак дзеяння дамовы за тыдзень да перамоваў).
Крэмль заявіў, што Расея і ЗША таксама дамовіліся спыніць удары па канкрэтным спісе тыпаў энергетычных аб’ектаў: нафтаперапрацоўчых прадпрыемствах; нафта- і газаправодах, сховішчах і помпавых станцыях; інфраструктуры выпрацоўкі электрычнасці, у тым ліку электрастанцыях, падстанцыях, трансфарматарах і размеркавальніках; атамных электрастанцыях; дамбах і гідраэлектрастанцыях.
Таксама ў версіі Крамлю ёсць пункты пра працу ў дасягненні трывалага міру і пра высілкі трэціх бакоў, як у амерыканскай версіі. Але няма пунктаў пра спыненне забойстваў дзеля дасягнення гэтага міру і пра працяг перамоваў у Эр-Рыядзе.
Міністр замежных справаў Расеі Сяргей Лаўроў распавёў, што на перамовах таксама абмяркоўвалася аднаўленне збожжавай угоды аб пастаўках харчоў праз Чорнае мора, але Расея патрабуе «выразных гарантыяў бяспекі», бо Украіна нібы парушае дамовы на загад Зяленскага. Лаўроў сказаў: «Мне здаецца, амерыканскія партнёры гэты сігнал успрынялі». Прынамсі, у публічных паведамленнях Белага дому пра гарантыі бяспекі для Расеі не вялося – хіба ў пункце пра магчымыя высілкі неназваных трэціх краінаў.
Версія Украіны
Міністр абароны Украіны Рустэм Умераў паведаміў пра вынікі перамоваў амаль тымі жа словамі, як амерыканскі Белы Дом. Розніца толькі ў парадку пунктаў і ў дадатку да першага пункту пра бяспечную навігацыю ў Чорным моры.
«Важна! Украінскі бок падкрэслівае: перасоўванне Расеяй сваіх ваенных караблёў за межы ўсходняй часткі Чорнага мора будзе расцэньвацца як парушэнне духу гэтага пагаднення і будзе разглядацца як парушэнне абавязальніцтваў забяспечыць свабоду суднаходства ў Чорным моры і пагроза нацыянальнай бяспецы Украіны. У гэтым выпадку Украіна будзе мець поўнае права рэалізаваць права на самаабарону», – дадаў Умераў дэталь, якой не было ні ў амерыканскай, ні ў расейскай версіях.
Прэзідэнт Украіны Уладзімір Зяленскі заявіў, што прадстаўнікі Расеі пачалі маніпуляваць дамовай проста ў дзень перамоваў, «спрабуюць перакруціць дамовы і фактычна падмануць нашых пасярэднікаў і ўвесь свет». Ён падкрэсліў, што ў заявах Белага дому выразна сказана, пра што гаворка, і пра зняцце санкцыяў для спынення агню там не вядзецца. Па словах Зяленскага, Украіна ўзгадніла са Штатамі спыненне агню пасля выдання прэс-рэлізу Белага дому 25 сакавіка, а не ад 18 сакавіка, як заяўляе Крэмль.
,,«Масква заўжды брэша, – сказаў Зяленскі. – Гэта залежыць ад свету, ад усіх, каму рэальна патрэбны мір, ці дазволяць Маскве зноў брахаць».
18 сакавіка Расея парушыла абяцанне і атакавала ўкраінскую энергетычную інфраструктуру. Дарадца Зяленскага Дмытро Лытвін налічыў з 18 па 25 сакавіка восем удараў па ўкраінскай энергетычнай інфраструктуры бомбамі і дронамі. Ён адзначыў, што ўкраінская паветраная абарона кожную ноч збівае пад сотню дронаў, многія з якіх маглі цэліць у энергетычную інфраструктуру.
У ноч на 26 сакавіка Расея ўчыніла атаку дронамі тыпу іранскіх «Shahed» па Мікалаеўскай вобласці (як піша «Reuters», на порт Мікалаева), а 25 сакавіка двойчы атакавала FPV-дронамі акваторыю Ачакаўскай грамады – гэта выхад з Дняпроўскай затокі ў Чорнае мора, між Адэсай і Херсонам. Таксама ў ноч на 26 сакавіка Расея атакавала дронамі-камікадзэ Крывы Рог, кіраўнік абароны гораду назваў гэтую атаку самай масавай з пачатку вайны. Што праўда, ударылі не па рачной і энергетычнай інфраструкты Крывога Рогу, а па адміністратыўным будынку, складзе, прамысловым прадпрыемстве і пажарнай частцы. На Сумшчыне расейскія дроны ўдарылі па жылых будынках. А на Чаркашчыне расейскімі ўдарамі быў пашкоджаны аб’ект інфраструктуры. Абышлося без забітых і параненых.
Трамп засумняваўся ў Пуціне
Вечарам 25 сакавіка Трамп у інтэрв’ю амерыканскаму ўльтраправаму выданню «Newsmax» сказаў, што Пуцін можа проста цягнуць час з мірным пагадненнем:
,,«Я не ведаю. Я маю на ўвазе, што дам вам ведаць у пэўны момант. Але я думаю, што Расея хоча пакласці гэтаму канец, але, магчыма, яны зацягваюць час».
Доналд Трамп паўтарыў ранейшую заяву, што Расея і Украіна губляюць разам па 2500 салдатаў штотыдзень. Крыніцу гэтай лічбы Трамп не назваў. Але дадаў, што гэта не амерыканцы, таму для яго гэта «не мае значэння». Трамп сказаў, што бачыў фота палёў бою, але «лепей бы іх не бачыў», бо там «рукі, ногі і галовы па ўсім полі». Гэта, заявіў Трамп, «павінна спыніцца».
Пры тым Трамп заявіў журналістам у Белым доме, што «абдумвае пяць ці шэсць умоваў» Расеі для спынення агню ў Чорным моры.
Тым часам прызначаны Трампам дырэктар Цэнтральнага выведнага ўпраўлення ЗША Джон Рэткліф на слуханнях у амерыканскім Сенаце адзначыў, што ўкраінскі народ недаацэньваюць ужо шмат гадоў, а ўкраінцы «будуць ваяваць голымі рукамі, калі ім давядзецца, калі яны не будуць мець умоваў, прымальных для трывалага міру». Паводле яго, Трамп прагне завяршыць вайну менавіта на ўмовах, якія прывядуць да трывалага міру.
Алесь Наваборскі belsat.eu
