У Менску распачаўся міжнародны кінафестываль «Лістапад» – ужо трыццаты раз. Паводле арганізатараў форуму, цікавасць да яго штогод расце, а колькасць заявак чарговы раз пабіла рэкорд. Якое кіно можна ўбачыць на фестывалі і наколькі яно якаснае, распавялі нашыя суразмоўцы.
Слоган сёлетняга «Лістападу» – «Кіно са знакам якасці». Відавочная адсылка да Года якасці, абвешчанага Лукашэнкам на 2024-ы. Але наколькі такі слоган адпавядае зместу кінафоруму?
На думку кінажурналіста Тараса Тарналіцкага, сёлета, на трэці год, як фестываль перайшоў пад кіраванне «Беларусьфільму», праграму можна назваць якаснай:
«Гэта ўжо не выключна такое кіно, дзе ўдзельнічаюць толькі сябры рэжыму. Умоўна, сербскае кіно, расейскае кіно (яно, канешне, таксама ёсць, але там ёсць такія заўважна добрыя стужкі, якія варта паглядзець».
Аднак, нягледзячы да шырокую геаграфію, большасць фільмаў на «Лістападзе» – расейскае вытворчасці. Гэтак, чатыры з васямнаццаці карцінаў у конкурсе ігравога кіно – з Расеі. Хаця дзве з іх заяўленыя як супольныя праекты. Прадстаўніца Аб’яднанага пераходнага кабінету ў справе нацыянальнага адраджэння Аліна Коўшык упэўненая, што гэта яшчэ адзін крок у бок русіфікацыі:
,,«Калі раней фестываль пазіцыянаваўся як міжнародная платформа для беларускай культуры, то цяпер мы бачым, што гэта платформа для расейскай культуры ў Беларусі».
Адзін з беларуска-расейскіх праектаў - «Чорны замак» - стаўся фільмам адкрыцця «Лістападу». Над карцінай паводле раману Уладзіміра Караткевіча працавалі «Беларусьфільм» і расейская кампанія «Нью арт сінэма прадакшн». Аднак рэжысёр фільма ды большасць актораў – расейцы. З беларускага ў «Чорным замку» – лакацыі, а таксама грошы, вылучаныя Міністэрствам культуры, адзначыў Тарас Тарналіцкі.
«Няма каго здымаць і няма каму здымацца ў Беларусі. З аднаго боку ідуць рэпрэсіі. Частка культурнага асяродку альбо з'ехала, а тая частка, якая засталася, яна жорстка фільтруецца ў сэнсе лаяльнасці або нелаяльнасці да ўлады».
Выключна беларускія фільмы прадстаўленыя ў праграме нацыянальнага конкурсу. Ён быў адменены яшчэ ў 2021-м, але сёлета яго зноў вярнулі ў «Лістапад». У шэрагу прадстаўленых фільмаў – «Культурны код», прысвечаны дзяржаўным сімвалам, або «Генацыд. Без права на жыццё» ад «Белтэлерадыёкампаніі».
Экс-каардынатар нацыянальнага конкурсу «Лістападу» Мікалай Лаўранюк не ўпэўнены, што цяпер мастацкая вартасць перамагае ў беларускім кінематографе:
,,«Я не бачыў гэтых фільмаў, таму не магу казаць пра іх якасць. Але тут проста адчуваецца, што пытанне мастацкай якасці гэтых стужак стаіць не на першым месцы. А на першым месцы стаіць іх ідэалагічны змест».
У гэтым годзе на кінафестываль паступіла 3405 заявак са 124 краін свету. Па выніках працы конкурснай камісіі было адабрана 130 фільмаў з больш чым 40 краін.
Паглядзець жа беларускае незалежнае кіно можна будзе падчас фестываляў «Паўночнае ззянне» на офлайн-паказах у Вільні, Талліне і Варшаве, а таксама «Бульбамуві» ў польскай сталіцы. Абедзве падзеі пройдуць у лістападзе.
Падрабязней глядзіце ў сюжэце:
Ірына Юр'ева, «Белсат»
