Расейская праваслаўная царква распыляе па свеце наратывы «русского мира». Менскія манашкі са Свята-Елісавецінскага манастыра збіраюць грошы на Захадзе праз свае дабрачынныя канцэрты і нагандляванае пры цэрквах. Частка грошай трапляе на ўсход Украіны да расейскіх узброеных сілаў у якасці лекаў і нават аўтамабіляў са знакам Z. Пытанне – чаму тая ж Польшча, Францыя ці Вялікая Брытанія дагэтуль даюць візы манашкам і кіроўцам бусаў з іхнай бізнес-прадукцыяй? І чаму некаторыя прыходы ўсцяж запрашаюць двудушных беларусак у еўрапейскія святыні?
Менскі Свята-Елісавецінскі жаночы манастыр. Візітоўка Беларускай праваслаўнай царквы. Дом для 130 манашак. Прытулак для людзей, якія праходзяць рэабілітацыю, сацыялізацыю пасля зняволення, цяжка хварэюць ці змагаюцца з залежнасцю...
Таксама гэта найбуйнейшая беларуская рэлігійная ўстанова, што збірае ахвяраванні для расейскіх акупантаў і дапамагае іхным параненым вярнуцца ў баявыя шэрагі... Гэтага нават не прыхоўваюць на сайце і ў сацсетках манастыра.
«Была тыдні там у Данецку (...), і я ўсё яшчэ там з гэтымі людзьмі, з нашымі байцамі. Там, ведаеце, уся Расея... Я пабачыла сапраўднае франтавое брацтва... Я казала ім, што гэта мы вельмі вельмі ўдзячныя вам за абарону і яшчэ за тое, што мы маем магчымасць ім паслужыць», – прагучала на сястрынскім сходзе 8 верасня.
Сёстры ў добраахвотніцах і браты ў ваярах на баку краіны-акупанта. Гэта частка манастырскай «нармальнасці», якую духоўнік установы – протаіерэй Андрэй Лемяшонак прапагандуе з 2014 года. Тады ён цешыўся анексіі Крыму Расеяй, цяпер – агітуе і ваяваць:
,,«У нас у падвор'і пайшоў адзін брат ваяваць. І ён так сказаў неяк па-богаслаўлёнаму, і так ірваўся, разумееце... Казаў, ну, я годзік паваюю, потым мяне напэўна заб'юць, дык вы адспявайце мяне, і каб абавязкова былі матушкі... І так ён сказаў прыгожа! Ну ці можна перамагчы такіх людзей?»
Кіраўніцтва Свята-Елісавецінскага манастыра называе Уладзіміра Пуціна пасланнікам Бога і ўвасабленнем дабрыні. Таму, апроч Усявышняга і ягоных святых, служкі манастыра праслаўляюць ідэі «русского мира». Яскравы прыклад – два гады запар хрэсны ход на Дзень Перамогі пад георгіеўскай стужкай і расейскім трыкалорам.
«Менскія манашкі дапамагаюць забіваць!» – загаловак да аднаго з дзясяткаў артыкулаў групы «Хрысціянская візія», што архівуе фота- і відэадоказы ўдзелу Свята-Елісавецінскага манастыра ў падтрыманні вайны, а не толькі мірных жыхароў Данбасу. У справу СЕМ (скарочаная назва манастыра) трапляюць і доказы незаконнага збору работнікамі манастыра грошай на медыкаменты, бронекамізэлькі, каскі і нават квадрацыклы для расейскіх жаўнераў.
,,«Мы ж гэта робім у тым ліку для нашых заходніх патрнёраў, калегаў, братоў і сёстраў, царкоўных арганізацыяў. Запыт вельмі вялікі ёсць на тое, каб былі падставы адмаўляцца ад супрацы з манастыром. Дзеля гэтага мы ім дапамагаем. Таму што версіі старокі манастыра на замежных мовах – англійскай, нямецкай, французскай... Вы там пабачыце зусім іншую карціну. Там ніякага Данбасу няма!» – кажа Наталля Васілевіч з групы «Хрысціянская візія».
Не распавядаюць там і пра выкарыстанне таннай працоўнай сілы і начныя змены. За 25 гадоў існавання ўстанова развіла маштабны бізнес у вытворчасці і продажы свечак, іконаў, сувенірнай прадукцыі, гарбатаў, бальзамаў і гэтак далей... «Майстэрня працуе 7 дзён на тыдзень, часцяком працуе і па начох, не спыняецца праца майстэрні і 24 гадзіны на содні», прагучала ў адным з рэпартажаў.
«Многія людзі з манастыра даюць нам інфармацыю пра тое, што там адбываецца. Бо Свята-Лісавецінскі манастрыр – гэта не адзіная сітэма. Там шмат людзей, якія проста працуюць, бо не могуць знайсці іншае працы», – тлумачыць Наталля.
Іхнымі рукамі манастыр стварыў буйную гандлёвую сетку ў Беларусі. Рэгулярнымі партыямі адпраўляе прадукцыю і за мяжу ў суправаджэнні сясцёр. Францыя, Вялікая Брытанія, Італія, Ірландыя, ЗША, Аўстралія, Ізраіль і Сербія... Апроч дзвюх апошніх, гэта дзяржавы, што ўвялі санкцыі супраць Расеі за ваенныя дзеянні ва Украіне.
«Гэта вялікае вельмі прадпрыемства ці нават сетка прадпрыемстваў, аб'яднаных пад адным парасонам «Свята-Лісавецінскі манастрыр». Гэта з'ява не толькі ў беларускім правслаўі, але і ў сусветным праваслаўі. Калі ў пачатку 2000-х за мяжой казалі, а, Менск, мітрапаліт Філарэт! То цяпер пачуем: а, Менск, Свята-Eлісавецінскі манастыр!»
У рэлігійным кантэксце гэты беларускі брэнд самы вядомы ў свеце. У манстыры вялізны камп'ютарны оўпэн-спэйс, у якім манашкі пракладваюць дарогу бізнесу. Часу на малітву амаль не застаецца:
,,«У нас вельмі важная сацыяльная дзейнасць. Мы працуем з людзьмі, 90 % часу я займаюся міжнароднай дзейнасццю ў інтэрнэце: Facebook, Instagram і гэтак далей. Усе ахвяраванні, якія мы збіраем за мяжой, мы робім на падтрымку людзям», – распавядае манашка Елісавета (Вюртэнбэргер), сястра аддзелу міжнародных сувязяў СЕМ у фільме ОНТ.
Сясцёр за працаю напярэдадні застала нашая калега ў Кафедральным саборы святой Марыі, што месціцца ў французскім горадзе Баён (Bayonne). Роспісы ХІХ стагоддзя і вітражы эпохі рэнесансу... А па суседстве – крама менскага Свята-Елісавецінскага манастыра з эксклюзіўнымі таварамі, але таксама і кітайскім шырспажывам.
«Калі я да іх падышла, яны сказалі, о, вы сочыце за нашай дзейнасцю! Я сказала, так, я ведаю, што вы дапамагаеце расейскім жаўнерам. А яны нават не пачалі гэтага адмаўляць, згадзіліся з гэтым і дадалі, што мы таксама падтрымліваем сацыяльныя праекты. Прадавалі перадусім расейскія матрункі, нейкія брошкі, расчоскі: рэчы, якія ні да веры, ні да касцёлу не маюць дачынення. І гэта, мне падаецца, верх цынізму: проста ў еўрапейцаў браць грошы, велізарныя сумы збіраць на тое, каб іх потым адсылалі расейцам, што забіваюць украінцаў», – абураецца Вольга Старасціна.
Манастыр адмаўляе, што падтрымлівае вайну, а публікацыі фактаў пра сваю дзейнасць называе беспадстаўным гэйтынгам. У тэлефоннай размове з манашкай Яўстафіяй чуем:
– У нас таксама няпростая сітуацыя, нас не ўсюды прымаюць.
– Праз тое, што вы дапамагаеце раненым і вайскоўцам на Данбасе?
– Сёстры намагаюцца расказаць, патлумачыць, што насамрэч не такая сітуацыя, як пішуць... Але не ўсе ідуць на кантакт і даводзіцца з'язджаць у іншае месца.
У Еўропе ўсё часцей забараняюць імпрэзы і гандаль менскіх бізнесовак у апостальніках. Манашка Німфадора рапартавала на сходзе:
,,«Маць Мінадора цяпер акурат у манастырах недзе на поўдні Францыі. Бывае, нават і ў начоўцы адмаўляюць, хаця мы раней заўжды туды ездзілі».
Напрыклад, у брытанскім Ўінчэстэры манашкам адмовілі ва ўдзеле ў калядным кірмашы. Распачынаў змаганне за гэта хрысціянін Стыў Лэйсі (Steve Lacey), які на ранейшым этапе жыцця – у 2019 годзе – наведваў манастыр, дапамагаў і ахвяраваў яму:
«Яны хацелі, каб у Вялікай Брытаніі я заснаваў для іх фонд, які меў бы свайго роду дабрачынны статус, таму што ў іх не было дабрачыннага статусу. У той час я не разумеў, што яны працуюць у шэрай зоне. Бяруць наяўныя грошы ў людзей і вязуць іх у Беларусь. Ці гэта ўвогуле законна?»
Вочы Стыву прыадкрыў ковід – кіраўніцтва манастыра не прызнавала масавага захворвання манашак і транслявала звязаныя з хваробай тэорыі змовы. Вядомая кампазітарка манашка Іўліянія (Дзянісава), якая выступала за бяспеку падчас пандэмІі, пакінула манастыр.
«А потым здарыўся Лукашэнка. Я пасля Беларусі 2020 года пачаў разумець, што Расея як бы захоплівае Беларусь у шмат якіх адносінах... Калі пачалі бамбіць Усходнюю Украіну і Марыупаль, кіраўніца Дэпартаменту вонкавых сувязяў матушка Марыя казала: усё гэта праз нацыстаў. Карнікаў няма! Марыупальскія гуманітарыі хочуць, каб Расея там прысутнічала!»
З тае пары Стыў абмінае прыходы Расейскай праваслаўнай царквы, а наведвае святыні праваслаўнай царквы Украінскай. Беларускіх манашак, якія вандруюць па свеце, лічыць крывадушнымі.
«Яны бачаць сябе ў стане вайны з Захадам, і гэта сапраўды важна. Яны думаюць, што Захад у корані дрэнны. А Расея – вялікая... У прынцыпе, у шмат якіх адносінах яны дзеюць падобна да «Ісламскай дзяржавы» або «Талібану»: кормяць бедных, прыкідваюцца, што абараняюць іх і клапоцяцца пра іх... Але пад гэтым хаваецца моцная ваяўнічасць».
Згодна з інфармацыяй ад крыніцаў з манастыра, атрыманай «Хрысціянскай візіяй» і пацверджанай ботам кіберпартызанаў «Вока Змагара», кіроўца, які выязджаў у Еўропу з манашкамі Мінадорай і Німфадорай, раней працаваў у Камітэце дзяржаўнай бяспекі. На сястрынскім сходзе потым прагучала: «Ёсць людзі, якія не баяцца сказаць слова. І, слава Богу, мы не ўсё страцілі. Канечне, у нас засталіся такія сябры верныя», – усміхалася манашка Німфадора.
«Не шмат тых, хто пачуюць гэта і скажуць іншым, разумееце? Гэта вайна... духоўная вайна, інфармацыйная вайна. Але мы верым, што Святая Русь пераможа, і ўсё», – дадаў Андрэй Лемяшонак.
«Хрысціянская візія» ініцыявала кампанію «СТОПСЕМ» і заклікае беларусаў замежжа адказваць ваяўнічым манашкам скаргамі на іхную дзейнасць ў мясцовыя органы ўлады.
Юлія Цяльпук belsat.eu
