Вялікая акцыя салідарнасці, прысвечаная Дню незалежнасці Украіны, адбылася ў цэнтры Варшавы 24 жніўня. Удзел у імпрэзе, якая прайшла на Замкавай плошчы польскай сталіцы, узялі тысячы ўкраінцаў, палякаў і беларусаў, хоць беларуская прысутнасць была амаль незаўважная. «Мы разам! Мы пераможам!» – асноўны матыў і настрой свята. «Белсат» пабываў на акцыі.
За дзесяць хвілін да пачатку каля каралеўскага палацу, пад бокам якога ўсталявалі сцэну, пануе бязлітасная гарачыня. На рагу касцёла святой Ганны – проста на ходніку разасланы вялікі жоўта-блакітны сцяг. Людзі падыходзяць да яго і чорным маркерам пішуць на палотнішчы назвы родных местаў і мястэчак: Зялёнадольск, Новая Кахоўка, Харкаў, Херсон… Ужо бракуе месца, але людзі пішуць ледзь не зверху словаў.
З правага краю бачым надпіс: «Слава Украіне! Жыве Беларусь!». Першы знак нашай прысутнасці на ўкраінскім свяце.
«Настрой святочны. Але ёсць і смутак»
Праз паўгадзіны яшчэ адзін – даўжэзны! – украінскі сцяг будзе разгорнуты проста са сцэны. На адным з яго канцоў – бела-чырвонае сэрца. Вядоўца імпрэзы Наталля Панчанка паведамляе, што гэты прапар разгортваецца ў Варшаве на Дзень незалежнасці Украіны ўжо трэці раз.
«Вашае свята ёсць нашым святам! І аж да перамогі!» – гучыць са сцэна па-польску.
Збіраюцца людзі. Шмат валанцёраў, яны збіраюць грошы для Варшаўскага хоспісу для дзяцей. Крыху збоку – намёты, дзе можна ахвяраваць на ЗСУ. Там жа прадаюць нацыянальныя ўкраінскія строі і сімволіку.
Падыходзім да пары ў прыгожых украінскіх вышыванках.
«Настрой святочны. Але ёсць і смутак. Таму што вайна працягваецца», – кажа мужчына і прызнаецца, што яны з жонкай жывуць у Польшчы ўжо 10 гадоў – выехалі з Кіева ў 2014-м, але прыходзяць сюды на Дзень незалежнасці трэці год запар.
«Мы 33 гады як незалежная краіна. І сёння ўвесь свет ведае, што Украіна моцная, мужная і незалежная. І гэты дзень – гэта і свята, і дзень памяці аб тых, хто паклаў свае жыцці, каб мы зараз тут стаялі і адчувалі сябе незалежнымі», – дадае жанчына.
«Украінцы змагаюцца не толькі за сваю свабоду»
Адзін з самых кранальных момантаў акцыі – хвіліна маўчання ў памяць байцоў ЗСУ, якія загінулі, баронячы сваю радзіму. На вялікім экране дэманструюць здымкі герояў. На усю плошчу – б'ецца сэрца. Людзі перад сцэнай уздымаюць угару рукі, у якіх трымаюць белыя лісты з чорнымі рамкамі і імёнамі загінулых. Іх – безліч.
Сярод мноства жоўта-блакітных сцягоў шукаем бел-чырвона-белыя. І не знаходзім.
Беларускі праваабаронца Дзмітрый Салаўёў, з якім выпадкова сустракаемся ва ўкраінскай грамадзе, кажа, што адзін наш сцяг бачыў. Гаворыць, што спецыяльна прыйшоў разам з сям'ёй на плошчу ў гэты дзень, каб падтрымаць Украіну.
«Бо ўкраінцы змагаюцца зараз не толькі за сваю свабоду, а за свабоду ўсяго рэгіёну. Яны робяць вялікую справу – супрацьстаяць посткамуністычным імперцам, якія прагнуць пабудаваць Савецкі Саюз 2.0. І, на жаль, на нейкім кавалку планеты ім гэта ўдалося зрабіць – пабудавалі таталітарную імперыю зла, якая не дае спакойна жыць ні ўкраінцам, ні беларусам, ні Еўразвязу», – тлумачыць Дзмітрый Салаўёў.
Дарэчы, нашае «Жыве Беларусь!» прагучыць падчас імпрэзы неаднойчы. Спачатку з вуснаў аднаго з беларускіх добраахвотнікаў, віншаванне якога гучала з экрану ў шэрагу прамоваў іншых ваяроў ЗСУ. А потым яшчэ тройчы – са сцэны.
«Каб нашыя дзеці маглі адзначыць 50-ю і 100-ю гадавіну незалежнасці»
Вельмі пранізлівыя словы да сваіх землякоў казала са сцэны прадстаўніца амбасады Украіны ў Польшчы Олена Цыбух.
«Людзі, вы цудоўныя! Вы цудоўныя ў сваёй моцнай еднасці. Вы далёка ад Украіны, але нашая зямля – у сэрцы кожнага з вас. Кожны з нас ганарыцца тым, што ёсць часткай украінскага народу. Народу нязломнага, няскоранага, свабоднага. Народу, які дае годны адказ ворагу. Але цана нашай свабоды – вельмі высокая. І ўсё нашае пакаленне мае выканаць сваю місію – зрабіць так, каб нашыя дзеці маглі адзначыць 50-ю і 100-ю гадавіну нашай незалежнасці. Еднасць – нашая сіла і нашая зброя», – казала дыпламатка.
Наступны прамоўца выклікае выбух воплескаў, калі кажа пра тое, што Украіна патрабуе для перамогі яшчэ больш зброі.
На плакатах, якія трымаюць у руках удзельнікі акцыі, надпісы: «Палон забівае», «Russia kills», «Слава ЗСУ!», «Говерла стоїть, Дніпро – реве» (цытата з песні) ды іншыя.
Маладыя хлопец і дзяўчына трымаюць вялікую каляровую выяву плюшавага мядзведзіка, які ляжыць у лыжыне крыві, над ім – надпіс «Чарнігаў»…
Сустракаем яшчэ аднаго беларуса – Сержука.
«Прыйсці сюды – самае малое, што можна было зрабіць сёння, калі ідзе вайна, а ты знаходзішся не на фронце. Пабыць у гэты дзень разам з украінцамі – важна для мяне. Шкада, што беларусаў тут не так шмат і няма такога прадстаўніцтва, як на пачатку было. Бо гэта нашая агульная барацьба. Будзе незалежная Украіна – будзе і незалежная Беларусь, я думаю», – дзеліцца думкамі Сяржук.
«Толькі разам з вамі пераможам!»
Людзі з украінскімі сцягамі запаўняюць усю плошчу. У гэтым моры – невялікі астравок напружанасці. На падмурках калоны Жыгімонта стаіць дзясятак мужчын суровага выгляду – польскія нацыяналісты. Трымаюць у руках бел-чырвоныя сцягі. Па радыусу калоны іх атачаюць паліцыянты. Спакойна. Ніхто нікога не правакуе.
Між тым, на сцэне пачынаюць раздаваць ўзнагароды «Stand With Ukraine Awards». Статуэткі атрымліваюць палякі, якія найбольш сябе праявілі ў падтрыманні Украіны. Летась такую ўзнагароду атрымала першая ракетка свету Іга Сьвёнтэк. Сёлета адным з лаўрэатаў стаў вядомы польскі пісьменнік Шчэпан Твардах (ягоны культавы «Кароль» перакладзены на беларускую мову), які на пачатку вайны на сваім аўто адвозіў украінскіх уцекачоў з мяжы, а цяпер дапамагае ЗСУ – сам возіць аўтамабілі і неабходнае абсталяванне ва Украіну, праз грашовыя зборы сабраў 1,5 млн злотых для Украіны.
«Гэтая ўзнагарода – не для мяне. Яна для тых вялікіх і шчодрых людзей, якія ўдзельнічаюць у маіх грашовых зборах. Дзякуючы ім мы можам падтрымліваць украінскіх ваяроў, якія і цяпер б'юцца на фронце, рызыкуючы жыццём. Найбольш мы павінны дзякаваць менавіта ім», – сказаў падчас цырымоніі Шчэпан Твардах.
Статуэткі за дапамогу Украіне атрымалі таксама бізнесоўца і філантроп Ежы Кшановскі (пасмяротна), кіраўніца фундацыі «Паразуменне без бар'ераў» Ёланта Квасьневска (жонка былога прэзідэнта Польшчы Аляксандра Кавасьнеўскага), рэжысёрка Эльвіра Невера, ваенная рэпарцёрка і праваабаронца Моніка Андрушэўска, валанцёр Матэуш Родзіньскі.
Пасля ўзнагароджання ў выкананні польскіх і ўкраінскіх актораў са сцэны гучалі ўрыўкі твораў з анталогіі «Вайна – 2022», у якую ўвайшлі нарысы, вершы і дзённікавыя запісы ўкраінскіх пісьменнікаў, у тым ліку Сергія Жадана, Юрыя Андруховіча, Кацярыны Бабкінай, Андрэя Любкі.
Перад музычнай часткай вядоўцы заклікаюць яшчэ раз пракрычаць, «каб пачуў увесь свет», што Украіне патрэбная зброя. Шматтысячная грамада скандуе: «Зброя для Украіны!». Потым: «Украіна – у NATO!». Пасля: «Украіна – у Еўразвязе!».
«Можам біцца і паміраць за дэмакратыю! Толькі разам з вамі пераможам! Слава Украіне!» – гучыць у дынаміках.
Акцыя на Дзень незалежнасці скончылася вялікім і гучным канцэртам гурту «DagaDana» і ўкраінскай зоркі Джамалы.
Дзень незалежнасці Украіны адзначаецца штогод 24 жніўня. Менавіта ў гэты дзень 33 гады таму Вярхоўная Рада УССР прыняла Акт абвяшчэння незалежнасці Украіны. Акцыю ў цэнтры Варшавы зладзілі ініцыятыва «Euromaidan – Warszawa» і фундацыя «Stand with Ukraine».
Зміцер Міраш, «Белсат»
