У Беларусі востры недахоп медыкаў, але чыноўнікі гэта адкрыта не прызнаюць. Як вынікае з унутранай справаздачы Міністэрства аховы здароўя за 2024 год, якую атрымала выданне «Зеркало» пры падтрымцы Belpol, улады актыўна маніпулююць статыстыкай, каб схаваць рэальныя маштабы праблемы. А паралельна рыхтуюць новыя абмежаванні для медперсаналу і прыватных клінік.
Паводле афіцыйных звестак, на канец 2024 года ў краіне працавалі амаль 47,8 тысячы дактароў і больш за 111 тысяч іншых медработнікаў. Колькасць маладых спецыялістаў сярод усіх складае7,3%. Такія лічбы агучыў і сам міністр аховы здароўя на выніковай калегіі 28 лютага 2025 года. Але тое, пра што ён так і не сказаў публічна, – гэта маштаб прысутнасці пенсіянераў у сістэме. Паводле закрытых дадзеных, 18% усіх дактароў і 14,5% фельчараў і медсясцёр – людзі пенсійнага ўзросту. Іх колькасць за год толькі расла: дактароў-пенсіянераў стала больш на 8%, а сярод сярэдняга персаналу рост склаў 3,4%.
Гэта не збой, а прадуманая палітыка. Улады свядома спрабуюць утрымаць пенсіянераў у сістэме, вызваляючы іх ад атэстацый і дазваляючы працаваць па гнуткім графіку. Аднак нават з такімі мерамі медыцыну працягвае ліхаманіць: кадравая праблема, як прызнаюць самі аўтары дакладу, застаецца «адной з балючых кропак».
Недахоп спецыялістаў адчувальны па ўсёй краіне. Рэальна незапоўненымі на канец 2024 года заставаліся больш за чатыры тысячы вакансіяў дактароў-спецыялістаў, амаль столькі ж не ставала фельчараў і медсясцёр. Асобна адзначаецца вялікі недахоп санітарак – іх не хапае больш як дзвюм з паловай тысячам устаноў, а рост вакансіяў за год склаў 42%. Адначасова з гэтым на 18% вырасла патрэба ў так званым «іншым персанале». Найгоршая сітуацыя з укамплектаванасцю – у Віцебскай і Менскай абласцях, дзе працуюць толькі каля 70% патрэбных супрацоўнікаў. У лепшай сітуацыі Берасцейская і Гарадзенская вобласці.
Але калі адкрыць агульнарэспубліканскі банк вакансіяў, карціна выглядае значна менш драматычнай. І гэта таксама не выпадкова. Міністэрства аховы здароўя ў справаздачы адкрыта тлумачыць, як удаецца «падкручваць» лічбы. Цяпер кіраўнікі ўстаноў могуць проста не падаваць у банк дадзеныя пра вакансіі на няпоўныя стаўкі, калі гэтыя пасады фармальна займае чалавек, які працуе поўны дзень у іншым месцы. Гэта дазволіла істотна знізіць колькасць пазіцыяў у адкрытым доступе. Так, замест рэальных больш як чатырох тысяч вакансіяў дактароў, у банку паказана толькі 2708 пазіцый.
Пакуль публічна чыноўнікі гавораць пра кадравы «дэфіцыт», у закрытым дакуменце яны ўжо рыхтуюць крокі супраць прыватнага сектара. Як вынікае з тэксту справаздачы, рыхтуецца карэкціроўка закона «Аб ліцэнзаванні», якая ўскладніць магчымасць пераходу дактароў з дзяржаўных устаноў у прыватныя. У планах – забараніць прыватным цэнтрам наймаць медыкаў з другой катэгорыяй і ўвесці патрабаванне аб мінімальным сямігадовым стажы працы ў дзяржустановах, з якіх тры гады мусяць быць непасрэдна перад падачай дакументаў на ліцэнзію. На думку аўтараў дакладу, гэта павінна спыніць адток больш як тысячы дактароў і амаль 23 тысяч сярэдніх медработнікаў у прыватную сферу.
Адначасова ўлады робяць стаўку на маладых спецыялістаў. Паводле афіцыйных заяў, у 2024 годзе на сваіх месцах размеркавання засталіся амаль 80% маладых дактароў і фельчараў – гэта вышэй за прагноз. Дзеля ўтрымання выпускнікоў у сістэме скарачаюць колькасць платных месцаў у медыцынскіх ВНУ, павялічваюць бюджэтны і мэтавы набор, ускладняюць працэдуру пераразмеркавання і нават забараняюць змену месца працы, нават калі ВНУ дае на гэта згоду.
Нагадаем, не гавораць беларусам праўды не толькі пра недахоп медыкаў. Пра сітуацыю з захворваннем і смяротнасцю ад COVID-19 Міністэрства аховы здароўя не інфармуе з пачатку ліпеня 2022 года.
Хворых беларусаў лечаць пераважна аднолькава, нібыта ад сезонных вірусаў і інфекцыяў. Пра тое, што ў рэальнасці ў Беларусі цяпер адбываецца з захворваннем на ковід, мы можам даведацца хіба што ад саміх медыкаў, якія не могуць гаварыць адкрыта, але па-ранейшаму пераймаюцца за беларусаў.
Як пацвярджаюць медыкі, на зніжэнне захворвання вельмі моцна ўплывае вакцынацыя – і ў Беларусі з ёй сур’ёзныя праблемы, таму цалкам можа быць так, што крывая захворвання ў нас моцна адрозніваецца ад суседніх краінаў, але мы гэтага проста не ведаем.
Надзея Вольная / belsat.eu
