Лукашэнку трэба прызнанне «міжнародна актыўнага палітыка» – ідзе ў вось «Масква-Менск-Пхеньян».
Дэлегацыя на чале з міністрам замежных справаў Беларусі Максімам Рыжанквым 22 ліпеня выправілася ў Карэйскую Народна-Дэмакратычную Рэспубліку з візітам. Вядома, што гэта візіт у адказ, але што рабілі прадстаўнікі КНДР у Беларусі і чаго Беларусь хоча ад Паўночнай Карэі, невядома. «Белсат» спытаў экспертаў, нашто Беларусі КНДР.
Афіцыйнае паведамленне на сайце МЗС Беларусі кароткае: 23– і тое, што візіт будзе 23–26 ліпеня, што паедзе дэлегацыя з Максімам Рыжанковым на чале, што візіт ладзяць у адказ. З паўночнакарэйскага боку паведамленне карацейшае: тыя ж даты, адзін Рыжанкоў без дэлегацыі. Удакладняецца, што візіт – на запрашэнне МЗС КНДР.
На які візіт адказваюць, незразумела: пра візіты ў Беларусь прадстаўнікоў КНДР даўно не паведамлялі, хіба з 2015 года. Наадварот, апошняе паведамленне было (толькі з паўночнакарэйскага боку) пра сустрэчу ў КНДР намесніка міністра замежных справаў Беларусі з карэйскім калегам у красавіку 2024 года. Пасля гэтага Паўночную Карэю яшчэ наведвала нейкая беларуская «група салідарнасці з КНДР».
Спецыяліст па нееўрапейскіх рэгіёнах, кандыдат гістарычных навук Яўген Красулін у каментары «Белсату» найперш падкрэслівае: усё з боку беларускага рэжыму на міжнароднай арэне трэба разглядаць у кантэксце задачаў і дзеянняў Расеі. Усё, што робіць Беларусь у вонкавай палітыцы, яна робіць з дазволу Расеі, перакананы ён. У такім разе, візіт можа азначаць наступнае.
Вось «Масква-Менск-Пхеньян». Аляксандр Лукашэнка яшчэ ў мінулым верасні прасіўся ў саюз Расеі і Паўночнай Карэі. А 20 чэрвеня 2024 года Расея і Паўночная Карэя падпісалі дамову аб стратэгічным партнёрстве з канцэпцыяй аб узаемнай дапамозе ў выпадку нападу. Ці будзе гэта рэалізавана на практыцы, невядома, але Красуліну гэта нагадвае вось «Рым-Токіё-Берлін» перад Другой сусветнай вайной – і да восі «Масква-Пхеньян» цяпер намагаецца далучыцца афіцыйны Менск. Гэта плюс для Расеі: гэта «мы не адны, ёсць яшчэ Беларусь», утвараецца ядро звязу краінаў супраць дэмакратыі, аб якім марыць Расея. Хацелася б дадаць да гэтага «клубу міжнародных выгнанцаў» іншых, як то Іран, Кубу і Венесуэлу, але гэта ўжо цяжэй: тыя ж іранцы маюць запыт на паляпшэнне стасункаў з Захадам, тамтэйшы рэжым вымушаны гэта ўлічваць.
Лукашэнку трэба прызнанне «міжнародна актыўнага палітыка». У Лукашэнкі погляды на Захад цалкам адпавядаюць маскоўскім і пхеньянскім, таму «тут тры самотнікі сустрэліся», кажа Красулін. А значыць, можна чакаць у бліжэйшы час яшчэ больш размоваў пра далучэнне Беларусі да дуэту Расея-КНДР. Наступствы для Беларусі будуць не самыя добрыя: канфлікт з Захадам і супрацьстаянне з NATO. Якія дакладна, цяжка зразумець, бо дэталі схаваныя ад свету. Але не факт, што Беларусь далучыцца, заўважае Красулін: са сціплых паведамленняў можна зрабіць выснову, што паўночнакарэйскі бок яшчэ думае; ствараецца ўражанне, што «не ўсё гладка». Або магчыма, што КНДР хоча, каб такое ўражанне стваралася.
Што Расея атрымлівае ад КНДР, вядома. Цяпер у аналітычных публікацыях, адзначае Красулін, пануе думка, што між Расеяй і КНДР наладжваюцца або цяплеюць стасункі, але іхныя стасункі ніколі не ахалоджваліся, супраца трывала нават у «дэмакратычныя» 1990-я – калі былі заключаныя дамовы аб супольным развіцці ракетных тэхналогіяў. За чатыры дні да вылету беларускага міністра КНДР наведваў намеснік міністра абароны Расеі з вайсковай дэлегацыяй – Расея не ўтойвае вайсковай супрацы з КНДР. Расея шле ў КНДР, імаверна, тэхналогіі і сыравіну, КНДР дае Расеі ракеты з той сыравіны і тых тэхналогіяў. Трывае вайсковы абмен досведам, і не толькі ў межах тэарэтычных заняткаў ці вучэнняў: можна падазраваць падрыхтоўку паўночнакарэйскіх байцоў да ўдзелу ў вайне ва Украіне. Наўрад ці паўночнакарэйскія войскі скіруюць у Беларусь, але могуць адплаціць іншым.
У Беларусь могуць прыслаць працоўную сілу з КНДР. У Беларусі дэфіцыт працоўнай сілы, які можна пакрыць за кошт паўночнакарэйскіх працаўнікоў. КНДР даўно такое практыкуе з іншымі краінамі, працоўная сіла – адзін з істотных артыкулаў ейнага экспарту. Краіна бедная, дык расплачваюцца звычайна людзьмі. Красулін лічыць, што неўзабаве можна будзе пабачыць у Беларусі паўночнакарэйскіх працаўнікоў у абмен на тое, што Беларусь будзе выступаць супраць дэмакратычнага свету, Захаду і NATO. Тым больш, Злучаныя Штаты ўжо ў 2018 годзе заяўлялі (PDF), што працоўных з КНДР шлюць у Беларусь.
Гэта можа таксама быць элементам ядравага шантажу. Красулін мяркуе, што візіт Рыжанкова таксама можа быць нейкай «зверкай гадзіннікаў» і падыходаў да ядравага шантажу. КНДР пастаянна «патрасае дубцом» ядравай зброі, Беларусь з нядаўняга часу таксама (хай і не настолькі пагрозліва: напрыклад, праз налепкі радыяцыйнай небяспекі на машынах на парадзе).
Паўночнай Карэі Беларусь не надта патрэбная, адзначае ў каментары «Белсату» палітолаг Павел Усаў. У перыяд пацяплення адносінаў Беларусі з Захадам палітычныя і эканамічныя кантакты былі зведзеныя да мінімуму. Амбасада КНДР у Беларусі ёсць з 2016 года, амбасадар – з 2019-га, але практычна амбасада так і не запрацавала. Калі яшчэ публікавалі статыстыку таваразвароту Беларусі, таго таваразвароту было за год толькі 114 тысяч долараў. Для КНДР найважнейшым партнёрам быў і застаецца Кітай, а Беларусь ніколі не была прыярытэтам. І ў Беларусі прыярытэты – Расея, Еўразвяз, Кітай, нават Афрыка, але не КНДР. На думку Усава, Беларусь можа мець нейкую ролю ў ланцужку паставак праз КНДР кітайскіх тэхналогіяў для расейскай вайны.
Палітычны аглядальнік Арцём Шрайбман адзначаў у блогу на «Zerkalo», што раней МЗС Беларусі «саромеўся нават афіцыйна прызнаваць на сваім сайце, што афіцыйная беларуская дэлегацыя ездзіла з візітам у Пхеньян, але за Рыжанковым кантакты на высокім узроўні з галоўным сусветным выгнанцам – гэта не падстава для сораму, гэта ганарлівая пазіцыя, выклік ранейшай прыстойнасці ў беларускай дыпламатыі». На думку Шрайбмана, такімі гучнымі навіновымі нагодамі Рыжанкоў можа спрабаваць адваяваць пазіцыі МЗС у сістэме Лукашэнкі.
Дэлегатка Каардынацыйнай рады, кандыдатка гістарычных навук Роза Турарбекава выказвае «Белсату» яшчэ адну версію: можа, візіт Рыжанкова мае прадэманстраваць Расеі баланс між інтарэсамі Менску да Захаду і Усходу на тле спробаў паляпшэння стасункаў з Еўропай і Украінай. Гэтыя спробы маглі выклікаць пытанні ў Маскве, а то і нейкі адказ з Масквы.
Ніякага балансу, нагадвае Турарбекава, няма: у рэальных гандлі, эканоміцы і палітыцы ў Беларусі поўны правал на заходнім вектары, ёсць толькі намеры і заявы, а замест крокаў Захаду ў адказ відаць толькі ўзмацненне санкцыяў (як супраць рэжыму Лукашэнкі, так і супраць Беларусі агулам). Але ёсць тое, што можна расцаніць як спробы з беларускага боку: заявы Лукашэнкі пра адвод войскаў з украінскай мяжы ці заява Рыжанкова пра ягонае польскае паходжанне. З Паўночнай Карэяй у Беларусі наўрад ці наладзяцца эканамічныя сувязі, а супраца будзе, хутчэй за ўсё, мець вайскова-тэхнічны ці вайскова-палітычны, ідэалагічны характар, упэўненая Турарбекава. Платаздольнасць КНДР не такая высокая, а рынак не такі вялікі, ды і транспартаваць тавары трэба занадта далёка.
Алесь Наваборскі belsat.eu
