Арцём Баўцёнак пасля содняў з’ехаў з Беларусі ў Грузію і просіць падтрымання.
35-гадовы Арцём Баўцёнак да вясны 2024 года жыў у Наваполацку, развіваў свой бізнес – працаваў масажыстам, не збіраўся з’язджаць. Але 8 студзеня мужчыну выклікалі ў РАУС, адкуль ён выйшаў толькі праз 15 содняў. Калі вызвалялі – папярэдзілі: як толькі атрымаеш позву на адрас рэгістрацыі, адразу прыходзь. Арцём не стаў чакаць і з’ехаў у Грузію, дзе цяпер спрабуе развіваць сваю справу, на што просіць дапамогі ў зборы на «BYSOL». У размове з намі мужчына апавёў, як выглядае жыццё ў Наваполацку ў 2024 годзе і як хаваюць інфармацыю пра палітвязняў з мясцовай калоніі.
Затрыманне сталася для Арцёма нечаканасцю. Кажа, што апошнім часам не праяўляў нейкай асаблівай грамадскай актыўнасці: жыў сваім жыццём, працаваў. Аднак у пачатку студзеня яму патэлефанавалі:
,,
«У мяне былі дзве сім-карты, адной з іх я не карыстаўся, яе нумару ніхто не ведаў. І калі мне пачалі тэлефанаваць у тым ліку на яе, а адразу западозрыў, што гэта з органаў, – апавядае суразмоўца. – Я патэлефанаваў знаёмаму адвакату, той паведаміў, што цяпер у горадзе ідзе хапун».
Арцём ператэлефанаваў следчаму і сказаў, што не ў горадзе, у адказ атрымаў запрашэнне на панядзелак (званок быў напярэдадні выходных):
«Адвакат мне сказаў, што найлепшым выйсцем будзе набыць новы тэлефон, падрыхтаваць яго за два дні і ісці ў РАУС. Хутчэй за ўсё, мне дадуць содні. Вядома, я мог адразу з’ехаць, але ў мяне пашпарту заставалася 4 месяцы, і я разумеў, што потым у выніку будуць праблемы. Таму я зрабіў так, як раіў адвакат, цёпла апрануўся і пайшоў «здавацца».
На допыце мужчына даведаўся, што яго абвінавачваюць у падпісанні на «экстрэмісцкія» медыі: «Белсат», «Нашу Ніву», «Зеркало» ды іншыя.
«Як мне тлумачылі, у іх цяпер усё аўтаматызаванае, кітайскі софт аўтаматычна маніторыць падпісальнікаў, робіць скрыншот. Напрыклад, са мною сядзеў мужчына, якога арыштавалі за адзін лайк у «Одноклассниках», пастаўлены 4 гады таму. У яго быў даўно закінуты акаўнт з 5 падпісальнікамі, але гэты кітайскі софт знайшоў», – згадвае Арцём.
Да суда Арцём сядзеў у спецыяльных камерах для палітычных у Наваполацкім РАУСе:
,,
«У іх там ёсць штосьці накшталт ЦІПу, раней туды адпраўлялі розных алкаголікаў, але цяпер зрабілі камеры для палітычных – адну жаночую і некалькі мужчынскіх. Вось у адну з іх мяне і кінулі. Працэдура была стандартная: распранулі, даглядзелі. Шмат пытанняў выклікала маё тату з элементам беларускага арнаменту чырвонага колеру, але ў выніку яны пастанавілі, што яно дазволенае».
У камеры на траіх было шасцёра, усе паводле ч. 2 арт. 19.11 і арт. 24.3 КаАП РБ: непадпарадкаванне давалі, калі чалавек не прыходзіў сам паводле позвы і па яго прыязджалі. Суд над Арцёмам праходзіў праз скайп:
«На каленях у мяне быў ноўтбук, і я бачыў толькі макушку жанчыны, якая называла сябе суддзёю. 10-15 хвілінаў – і 13 содняў арышту».
Умовы ў камеры ў ІЧУ былі стандартныя для палітычных: без матрацаў, бялізны, спалі на падлозе, бо на ложках на голых кратках было немагчыма ляжаць, правяранні кожныя тры гадзіны, у тым ліку ўначы, перадачаў не было.
«Яны іх бралі ў сваякоў, але да вязняў перадачы не даходзілі. А мясцовае харчаванне было жахлівае: усе схуднелі, хваробы абвастрыліся», – зазначае Арцём.
Паводле мужчыны, трэба было ўважліва сачыць за тым, што кажаш у камеры, бо ўсё запісвалася:
,,
«Ахоўнікі – маладыя хлопцы – самыя папярэджвалі нас, што ідзе кругладзённы відэа- і аўдыязапіс».
Арцём цягам усіх 13 содняў баяўся, што па яго прыйдуць, павядуць на новы допыт і дадуць яшчэ адзін тэрмін:
«Гэта было звычайнаю справаю. З намі быў Аляксандр, стачкамавец «Нафтану». Калі прывялі, ён ужо 45 содняў сядзеў. Яго забіралі з працы з аўтаматамі. У ІЧУ перазатрымлівалі 4 разы, ён адседзеў 60 содняў».
Пасля вызвалення Арцём прыйшоў па тэлефон, яму сказалі, каб заставаўся на адрасе рэгістрацыі і, атрымаўшы позву, адразу прыйшоў у РАУС. Мужчына пастанавіў з’язджаць:
«Выбраў Грузію, бо так хутчэй і танней, чымся ў Польшчу. Памяняў пашпарт, сабраў усе патрэбныя дакументы, прадаў лішнія рэчы, зрабіў на брата генеральную даверанасць і паехаў. Баяўся, што буду ў спісе невыезных, але мяжу прайшоў спакойна. У Грузіі быў 11 красавіка».
Арцём паехаў у Батумі, дзе жывуць ягоныя знаёмыя, якія дапамаглі з жытлом і пазычылі грошай на першы час. Мужчына працягнуў занятак, які ў яго быў у Беларусі, працу масажыстам.
«Я тры гады адпрацаваў масажыстам у Наваполацку. Пайшоў у гэтую сферу адразу пасля таго, як мяне звольнілі з Лядовага палацу ў 2020-м», – кажа суразмоўца.
У Лядовым палацы Арцём працаваў кухарам. Пасля выбараў 2020 года працаўнікам прапанавалі падпісаць дадатак да кантракту, які абавязваў рабіць усё, што загадае кіраўніцтва, у тым ліку браць удзел у мітынгах на падтрыманне Лукашэнкі. Усіх, хто не падпісаў, звольнілі, кажа Арцём. Некаторыя пайшлі самі. Хто падпісаў, застаўся працаваць.
«Я прачытаў гэты дадатак і адразу сказаў, што падпісваць не буду», – кажа мужчына.
Арцём добра памятае дзень выбараў 9 жніўня 2020 года ў Наваполацку. Ён тады дапазна быў на працы, бо трэба было забяспечваць дзейнасць буфету: у Лядовым палацы размяшчаўся ўчастак для галасавання.
,,
«Усё начальства было ў камісіі, і я памятаю, што ўсе былі ў жудасным стрэсе, бо бачылі, як большасць людзей прыходзіла з белымі стужкамі. Я сказаў бы, што камісія была ў паніцы. Я адыходзіў дадому а 23-й гадзіне, яны яшчэ былі на месцах. Выглядала, нібы баяліся выходзіць», – прыгадвае мужчына.
Падчас паслявыбарчых падзеяў Наваполацк адзначыўся тым, што ў мясцовы РАУС прыехаў полацкі АМАП – біць затрыманых, адзначае Арцём. Аднак начальнік РАУСу не пусціў іх, пасля чаго яго адправілі на пенсію. У Полацку неўзабаве застрэліўся начальнік мясцовага РАУСу.
«Агулам шмат міліцыянтаў тады сышло. Дасюль у Наваполацку ў міліцыі – шмат вакансіяў, шмат якіх аддзелаў проста няма. У выніку полацкія ездзяць на вахту, напрыклад, у Глыбокае на дзень-два, бо няма міліцыі», – кажа суразмоўца.
Паводле Арцёма, агулам жыццё ў Наваполацку стала вельмі беднае, сярод установаў і прадпрыемстваў – шмат банкрутаў:
«Наваполацк заўсёды быў багатым горадам. Цяпер універсітэт абвясціў сябе банкрутам, «Наваполацкжалезабетон» таксама, полацкая малочка ўжо другі раз абвясціла сябе банкрутам. «Нафтан» працуе на 40 % магутнасці. Вялізная нястача людзей, бо працаўнікоў з палітычнымі артыкуламі на дзяржаўныя прадпрыемствы не бяруць. У Наваполацку ніколі не было вакансіяў, наадварот, былі чэргі на працоўныя месцы, а цяпер шмат вакансіяў. Пры гэтым людзі фактычна ёсць, але іх не бяруць, бо яны адсядзелі за палітыку. Нібыта чакаюць, што індусы з кітайцамі прыедуць».
Горад пусцее, кажа Арцём:
,,
«Заходзіш у гандлёвы цэнтр – палова ралетаў зачыненая, у палове – распродаж. Кавярні, рэстараны закрываюцца. Моцная розніца з 2020 годам. Заробкі ўпалі, людзей стала менш – шмат з’ехала. Сярэднія заробкі ў горадзе – 600-700 рублёў. На іх не пражывеш. І шмат кантролю ад падатковай і іншага падобнага».
З 1 студзеня 2024 года Арцёму стала складаней працаваць, бо ад масажыстаў пачалі патрабаваць медычную адукацыю, ліцэнзію, асобнае памяшканне з санітарнымі нормамі:
«Умовы такія, што ты не здолееш працаваць у плюс, выконваючы гэтыя патрабаванні. Хтосьці перастаў працаваць, хтосьці стаў працаваць падпольна, не плаціць падаткаў, бо гэта нерэальна – за ўсё заплаціць і яшчэ адукацыю атрымаць, – кажа мужчына. – Паспяховы багаты горад бяднее на вачах. У мяне знаёмая працуе ва ўніверсітэце інжынерам, атрымала заробак апошні – 550 рублёў, бо ўніверсітэт – банкрут. Такія ж заробкі ў дворніка ва ўніверсітэце».
З Наваполацку, як і з іншых беларускіх гарадоў, з’язджае шмат людзей. Не ўсе, аднак, могуць, шмат каго трымаюць крэдыты на жытло.
«Гэта датычыць у тым ліку міліцыянтаў. Я размаўляў з некаторымі, яны казалі, што прывязаныя да крэдытаў, – кажа Арцём. – Насамрэч нават там ідэйных дурняў мала. Пераважна людзі ці захраслі ў крэдытах, ці лічаць сябе самымі разумнымі, што ўсіх змогуць перайграць, а ў выпадку чаго з’едуць у Расею і там уладкуюцца. Нібыта іх там чакаюць. Тыя, хто болей скраў, думаюць пра Турцыю».
У горадзе – атмасфера страху і недаверу. Людзі баяцца выказваць свае думкі.
,,
«Я бачыў у РАУСе спіс са 180 прозвішчаў тых, што адсядзелі з пачатку года. Гэта 4 камеры на 5-6 чалавек, і яшчэ адпраўляюць у Віцебск. Затрымліваюць штодня. Дый агулам у горадзе шмат людзей, якія ўжо адсядзелі», – кажа Арцём.
Жыхары Наваполацку перажываюць за палітычных вязняў, якія ўтрымліваюцца ў мясцовай калоніі, зазначае суразмоўца:
«Інфармацыі пра іх амаль няма, аднак людзі ведаюць, якія там умовы і што там адбываецца, таму хвалююцца».
Адміністрацыя калоніі, у сваю чаргу, робіць усё, каб ніякія звесткі пра палітвязняў не выходзілі вонкі.
«Тыя, хто працуе ў калоніі, падпісалі дакумент, што да іх у любы момант на працы могуць падысці і папрасіць тэлефон ці ноўтбук – і ты абавязаны адразу яго даць, а таксама ўсе паролі ад сацсетак. Акрамя таго, у іх ёсць забароны наведваць рэстараны, клубы. Усё іхнае жыццё – праца/дом і поўны кантроль, каб не было выцекаў», – апавядае мужчына.
Арцём хацеў бы вярнуцца ў родны Наваполацк, але пасля пераменаў у краіне. Кажа, у Батумі добра, але гэта ўсё ж не дом, дзе засталіся сын, брат:
«Калі будзе магчымасць, дакладна вярнуся. Але, на жаль, далей можа стаць толькі горш – аптымізму асаблівага ў мяне няма: Расея будзе яшчэ больш уплываць, а пратэставаць няма каму – усё зачышчанае. Няма ні СМІ, ні чалавека, які можа стаць лідарам. Але людзям патрэбная інфармацыя, таму яны чытаюць незалежныя СМІ і сядзяць за гэта, а «экстрэмісцкі спіс» такі вялікі, што немагчыма за ўсім усачыць і штодня правяраць яго».
Пакуль жа Арцём будзе абжывацца ў Грузіі – у Еўразвяз пастанавіў не ехаць, бо там даражэй і складаней з працаю:
«Хоць і тут, вядома, пачынаць з нуля цяжка. Тут зусім іншыя людзі. Масажысту тут цяжка пачынаць, бо іншы менталітэт: мясцовыя людзі не так думаюць пра сваё здароўе, таму я пераважна працую на экспатаў, на расейскамоўную аўдыторыю. Даводзіцца ўкладвацца ў рэкламу, максімальна абмяжоўваць сябе ўва ўсім. Давялося зняць асобную кватэру для працы, бо калі ты здымаеш пакой, нязручна ў ім працаваць. Але паціху выходжу на нармальны даход, каб плаціць за кватэру і яшчэ крыху заставалася».
Мужчына пазнаёміўся з беларускаю дыяспарай у Батумі, бярэ ўдзел у розных актыўнасцях ды імпрэзах:
,,
«Тут вельмі прыемная беларуская тусоўка. Я столькі па-беларуску не размаўляў за ўсё сваё жыццё ў Беларусі, як тут. Усе беларусы, якія да мяне прыходзяць, размаўляюць па-беларуску, а ўкраінцы – па-ўкраінску, расейскаю моваю тут мала карыстаюся».
На сайце «BYSOL» цяпер вядзецца збор для Арцёма, які дазволіць яму разлічыцца з пазыкамі і ўкласціся ў развіццё сваіх паслуг як масажыста. Мужчына будзе ўдзячны ўсім за дапамогу, а таксама запрашае ахвочых на масаж – кожнаму беларусу абяцае адчувальную зніжку. Звязацца з Арцёмам можна праз ягоную старонку ў Instagram.
Telewizja Polska S.A. w likwidacji processes your personal data collected when you visit individual websites on the tvp.pl Portal (hereinafter referred to as the Portal), including information saved using technologies used to track and store them, such as cookies, web beacons or other similar technologies enabling the provision of tailored and secure services, personalize content and advertising, provide social media features and analyze Internet traffic.
Click "I accept and go to the website" to consent to the use of automatic tracking and data collection technology, access to information on your end device and its storage, and to the processing of your personal data by Telewizja Polska S.A. w likwidacji, Trusted Partners from IAB* (964 company) and other Trusted TVP Partners (88 company), for marketing purposes (including for automated matching of advertisements to your interests and measuring their effectiveness) and others, which we indicate below.
The purposes of processing your data by TVP S.A. w likwidacji are as follows:
Store and/or access information on a device
Use limited data to select advertising
Create profiles for personalised advertising
Use profiles to select personalised advertising
Create profiles to personalise content
Use profiles to select personalised content
Measure advertising performance
Measure content performance
Understand audiences through statistics or combinations of data from different sources
Develop and improve services
Use limited data to select content
Ensure security, prevent and detect fraud, and fix errors
Deliver and present advertising and content
Save and communicate privacy choices
TVP S.A. w likwidacji process your data for the purposes of features. As part of these features, we may take the following actions:
Match and combine data from other data sources
Link different devices
Identify devices based on information transmitted automatically
The purposes of processing your data by Trusted Partners from IAB and other Trusted Partners of TVP are as follows:
Store and/or access information on a device
Use limited data to select advertising
Create profiles for personalised advertising
Use profiles to select personalised advertising
Create profiles to personalise content
Use profiles to select personalised content
Measure advertising performance
Measure content performance
Understand audiences through statistics or combinations of data from different sources
Develop and improve services
Use limited data to select content
Ensure security, prevent and detect fraud, and fix errors
Deliver and present advertising and content
Save and communicate privacy choices
Trusted Partners from IAB and other Trusted Partners of TVP process your data for the purposes of features and special features. As part of these features, they may take the following actions:
Match and combine data from other data sources
Link different devices
Identify devices based on information transmitted automatically
Use precise geolocation data
Actively scan device characteristics for identification
Consent is voluntary and you can withdraw it at any time in Advanced Settings.
In addition, you have the right to request access, rectification, deletion or limitation of data processing. In the Privacy Policy, you will find information on how to communicate to us your will to exercise these rights.
Consent to the use of data for some IAB Trusted Partners and TVP Trusted Partners may be related to the transfer of data to the United States or other third countries (not belonging to the European Economic Area, which includes the Member States of the European Union as well as Norway, Iceland and Liechtenstein). In connection with the above, we would like to inform you about the possible risk that may be associated with the transfer of data to third countries, consisting in the possible lack of an adequate level of protection of natural persons related to the processing of their personal data, which is guaranteed by the provisions of the GDPR (Regulation of the European Parliament and of the Council (EU 2016/679 of 27 April 2016 on the protection of individuals with regard to the processing of personal data and on the free movement of such data, and repealing Directive 95/46 / EC), due to the lack of an adequacy decision by the European Commission and the lack of adequate security.
The user's personal data processed by TVP may be processed both on the basis of the user's consent as well as on the basis of a legitimate interest, i.e. without the consent of the Portal user (only for the purposes necessary to ensure the proper operation of the Portal). TVP processes user data on the basis of a legitimate interest only in situations where it is necessary for the provision and proper operation of the Portal, i.e. maintenance and technical support of the Portal, ensuring security, preventing fraud and removing errors, statistical measurements necessary for the proper functioning of the Portal.
Detailed information on the processing of your data can be found in the Privacy Policy.