Прадстаўнік аб’яднання «BELPOL» Уладзімір Жыгар у каментары «Белсату» патлумачыў, для чаго могуць выдавацца пашпарты прыкрыцця. І ў колькіх асобаў такі дакумент можа быць.
Апошнім часам звесткі пра наяўнасць у той ці іншай асобы пашпарта прыкрыцця неаднаразова з’яўляліся ў медыях. Гэта і супрацоўнік КДБ Аляксей Лабееў, які меў пашпарт прыкрыцця на імя Аляксей Гардзееў, удзельнічаў у правакацыі з удзелам прапагандыста Грыгорыя Азаронка і датычны да знікнення спікеркі Каардынацыйнай рады Анжалікі Мельнікавай. Гэта, як піша «Наша Ніва», і муж журналісткі незалежных медыяў Вольгі Сямашкі Фёдар Гарбачоў з пашпартам на імя Віктара Макавеева. І варшаўскі фатограф Іван Мішчук з дакументам Івана Мішына, які здымаў акцыі дэмакратычных сілаў, палітыкаў і журналістаў.
Як адзначыў прадстаўнік аб’яднання «BELPOL» Уладзімір Жыгар, пашпарт прыкрыцця – гэта легендаваны дакумент, які выдаецца або робіцца ў рамках Закону аб аператыўна-вышуковай дзейнасці органамі, надзеленымі права весці такую дзейнасць.
Людзі з пашпартамі прыкрыцця – не абавязкова супрацоўнікі сілавых структураў, расказвае Жыгар. Гэта могуць быць і «простыя людзі», якія не працуюць у Міністэрстве ўнутраных справаў і якім сілавікі выдалі пашпарт для выканання нейкай задачы. Жыгар прыводзіць прыклад: каб штосьці даведацца ад падазраванага, могуць падсадзіць да яго ў камеру «свайго чалавека», даўшы яму пашпарт прыкрыцця, каб нават іншыя супрацоўнікі нічога не ведалі.
Фармальна такі пашпарт нельга выкарыстоўваць за мяжой. Дый асобы, для якіх ён зроблены, не маюць яго на сталай аснове або могуць нават у вочы яго не бачыць. Пашпарт прыкрыцця робіцца пад пэўную задачу і потым захоўваецца органам, які яго выдаў.
«Іншая справа, калі гэта штатны супрацоўнік ГРУ, і тады ён можа выехаць з ім за мяжу і вярнуцца назад. Такія прыклады ёсць», – адзначыў прадстаўнік «BELPOL».
Паводле яго, наяўнасць пашпарта прыкрыцця не абавязкова звязаная з палітычнымі справамі вакол дзейнасці дэмакратычных структураў, але можа выкарыстоўвацца і «пад палітыку».
Калі ў чалавека ёсць такі дакумент, гэта не значыць, што чалавек – дзейны агент. Ён мог працаваць над пэўнай задачай, выканаць ці не выканаць яе – і больш не працаваць. Але можа і працаваць дагэтуль. Як кажа Жыгар, «на гэтае пытанне мусіць адказаць сам чалавек».
Жыгар падкрэсліў, што ў «BELPOL» ёсць база ўсіх пашпартоў прыкрыцця – «гэта тысячы асобаў, якія жылі, жывуць у Беларусі». Але, дадаў ён, для публікацыі гэтых звестак патрэбныя рэсурсы і час.
Тым жа журналістам, актывістам і палітыкам, якія не ўпэўненыя ў асобах, з якімі кантактуюць, суразмоўца параіў звяртацца ў «BELPOL» для іх правярання.
Якуб Хруст belsat.eu
