“Chiny nie gwarantują Rosji i Białorusi ani pomocy gospodarczej, ani bezpieczeństwa”. Czy Pekin pomoże obejść zachodnie sankcje?
Władze Białorusi twierdzą, że zachodnich sankcji nie należy się bać, ponieważ Chiny są w stanie zastąpić Białorusi zarówno towary z Zachodu, jak i zachodnie rynki. A zamiast w dolarach, oszczędności warto trzymać w chińskiej walucie. Co tak naprawdę kryje się za głośnymi deklaracjami o partnerstwie białorusko-chińskim – mówi nam politolog Andrej Kazakiewicz.
– Istnieje przekonanie, że Łukaszenkę i Xi Jinpinga łączą szczególne stosunki. Czy rzeczywiście tak jest?
– Nie. Władze białoruskie zawsze chciały w jakiś sposób pokazać, że mają bliskie stosunki z Chinami, aby stworzyć przynajmniej wyobrażenie, że istnieje dodatkowy punkt odniesienia w białoruskiej polityce zagranicznej. Jeśli jednak przyjrzymy się liczbom i poziomowi współpracy obu krajów, nie znajdziemy niczego szczególnego, co wyróżniałoby Białoruś na tle innych państw. Białoruś nie ma żadnych przywilejów, nie jest najważniejszym regionem dla Chin.
– Po co Chinom w ogóle potrzebna jest Białoruś?
– Chiny potrzebują Białorusi tylko jako części jednego szlaku, jako części logistyki, która zapewniłaby połączenie między Azją a Europą. Chiny realizują spory program, który polega na budowie kanałów komunikacyjnych w całej Eurazji. Część z nich przebiega przez Europę Wschodnią i Białoruś. Dlatego właśnie logistyka jest głównym przedmiotem ich zainteresowania. Chiny wykazały również chęć współpracy z Białorusią w dziedzinie uzbrojenia. Nadal istnieją pewne obszary, którymi Chiny są zainteresowane z technologicznego punktu widzenia. Dla Chin korzystne mogą być pewne projekty, na przykład park przemysłowy Wielki Kamień.
– A do jakich celów Białoruś potrzebuje Chin?
– Pod względem gospodarczym Chiny są ważne dla Białorusi, dla władz, jako rosnący rynek zbytu dla białoruskiej produkcji. Dotyczy to przede wszystkim produktów rolnych. Rynek się rozwija, białoruska produkcja ma spore możliwości. Jak dotąd nie odnotowano jednak szczególnych sukcesów na tym obszarze. Na razie nie ma mowy o ogromnych ilościach. Chiny będą dla Białorusi również ważnym dostawcą technologii, zwłaszcza biorąc pod uwagę sankcje nałożone przez Zachód. Chiny mogą być postrzegane też jako źródło dodatkowych funduszy. Kraj wciąż jest jednym ze źródeł kredytów. I import. Zwłaszcza w warunkach pogarszających się stosunków z Zachodem, różnych sankcji. Może wzrosnąć znaczenie Chin jako dostawcy różnych produktów, między innymi sprzętu czy urządzeń mechanicznych.
– Białoruś uważa się za ważny punkt na “jedwabnym szlaku” Chin do Europy. Czy rzeczywiście tak jest?
– Białoruś tak uważa. Władze próbują przedstawić tę kwestie jako ważny punkt. Jeśli przyjrzeć się schematom, które widzą Chiny, to Białoruś jest tylko jedną z gałęzi. Strategia Chin w tym projekcie polega na jak największej dywersyfikacji tras dostaw. Dla Chin nie jest korzystne przywiązanie do jednego kraju lub jednego szlaku, chcą w jak największym stopniu dywersyfikować możliwe szlaki handlowe.
– Czy Białoruś i Rosja mogą teraz liczyć na wsparcie Chin?
– Nieautomatyczne, jeśli mowa jest o stosunkach sojuszniczych – takich, w których jedno państwo może bezwarunkowo liczyć na wsparcie drugiego. Jak na przykład w NATO. Jeśli zaatakowany zostanie jeden kraj NATO, bronić go będą wszystkie kraje NATO. Chiny nie są sojusznikiem na tym poziomie ani dla Rosji, ani dla Białorusi. Chiny nie gwarantują bezpieczeństwa ani Rosji, ani Białorusi, nie gwarantują też pomocy gospodarczej ani Białorusi, ani Rosji. Tego rodzaju pomoc może być jedynie wynikiem dodatkowych umów, dodatkowych negocjacji.
– Jakie jest znaczenie i cel tego wielkiego zwrotu na wschód?
– Zarówno w przypadku Rosji, jak i Białorusi zwrot na Wschód ma na celu znalezienie alternatywy dla współpracy z Zachodem, a przede wszystkim ze Stanami Zjednoczonymi. To jest jedyny powód. I właśnie ta tendencja jest zawsze afiszowana przez władze rosyjskie, gdy stosunki z Zachodem się pogarszają. Taka sama trajektoria działań dotyczy również Białorusi. Tak naprawdę od dłuższego czasu mówi się o tym, że należy szukać nowych punktów odniesienia w krajach tzw. dalekiego wschodu. Zawsze chodziło o to, by znaleźć jakąś alternatywę dla Europy i Stanów Zjednoczonych.
– Propagandyści chwalą chiński system oceny społecznej. Czy możemy zastosować go na Białorusi?
– Podoba im się, ponieważ jest to system represyjny, pozwalający na zacieśnienie kontroli nad społeczeństwem. Myślę, że dla Białorusi to doświadczenie nie będzie dobre; system ten ograniczy prawa większości Białorusinów. Ale oczywiście dla władz taki system może być interesujący. Jego realizacja napotka jednak wiele problemów. Po pierwsze opór ze strony wielu ludzi, negatywne reakcje. A po drugie, ludność Białorusi jest znacznie bardziej mobilna. Jeśli zastosuje się system represyjny wobec wszystkich obywateli, może to spowodować dalszy odpływ zasobów ludzkich z Białorusi na Zachód lub na Wschód.
am, ksz, pp/belsat.eu
