Вайна Расеі супраць Украіны, што трывае з 2022 года, зрабілася асноўным фактарам дэстабілізацыі ў рэгіёне Усходняй Еўропы. Беларусь як саюзніца Расеі ператварылася ў ваенны тыл для расейскіх войскаў. Яе тэрыторыя выкарыстоўвалася для нападаў на Украіну (асабліва ў 2022–2023 гадах) і служыць плацдармам для сталых вучэнняў, перадыслакацыі войскаў і выведнай дзейнасці.
Запланаваныя на восень вучэнні «Захад-2025» – дадатковы фактарам патэнцыйнай эскалацыі.
Такія супольныя стратэгічныя вучэнні Расеі і Беларусі праводзяцца раз на чатыры гады. Яны залучаюць сцэнары адбіцця «замежнай агрэсіі» з масаваным выкарыстаннем сілаў спецыяльнага прызначэння, авіяцыі, РЭБ і СПА. Але цяпер вучэнні «Захад-2025» праходзяць на фоне працяглай вайны і могуць служыць прыкрыццём для рыхтавання рэальных ваенных дзеянняў.
Магчымыя пагрозы, звязаныя з вучэннямі:
- імітацыя ці правядзенне наступу на поўнач Украіны, у тым ліку з рэгіёнамі Валыні і Кіеўшчыны;
- правакацыйныя дзеянні на мяжы з Польшчай і Літвой, у тым ліку праз выкарыстанне міграцыйнага ціску, дронаў і гібрыдных аперацыяў;
- размяшчэнне тактычнай ядравай зброі як інструменту ядравага шантажу ў фармаце вучэнняў;
- інфармацыйна-псіхалагічныя аперацыі, скіраваныя на дэстабілізацыю грамадскай думкі і дыскрэдытацыю NATO.
Разгледзім магчымыя сцэнары эскалацыі з боку Беларусі.
Сцэнар 1: абмежаваная эскалацыя.
- Лакальныя правакацыйныя інцыдэнты на мяжы з Украінай або Літвою.
- Узмацненне выведнай і дэзынфармацыйнай дзейнасці.
- Перакідванне расейскіх войскаў бліжэй да межаў.
Сцэнар 2: удзел Беларусі ў шырокамаштабнай аперацыі.
- Беларускае войска, у тым ліку спецыяльныя падраздзяленні, уступае ў баявыя дзеянні супраць Украіны.
- Адкрыццё паўночнага фронту (Кіеў, Чарнігаў, Валынь).
- Блакаванне вайсковай дапамогі з Захаду.
Сцэнар 3: гібрыдная агрэсія.
- Актыўнае выкарыстанне наймітаў, аперацыі з удзелам нерэгулярных мігрантаў, хакерскіх атак і інфільтрацыі.
- Актывізацыя нелегальных узброеных фармаванняў на сумежных тэрыторыях (Група Вагнэра).
- Масаваная міграцыйная атака (падобна да крызісу 2021 года на мяжы з Польшчаю).
Якая можа быць рэакцыя суседніх краінаў у адказ на эскалацыю з боку Беларусі?
Украіна:
- перагрупаванне сілаў на паўночным фронце, узмацненне СПА;
- прэвентыўныя ўдары па вайсковай інфраструктуры на тэрыторыі Беларусі (пры пагрозе);
- узмацненне падтрымання беларускіх добраахвотніцкіх фармаванняў;
- зварот да міжнароднай супольнасці для ўзмацнення санкцыяў і вайсковай дапамогі.
Польшча:
- поўная баявая гатовасць Узброеных сілаў на ўсходняй мяжы;
- магчымасць закрыцця мяжы і размяшчэння дадатковых войскаў NATO;
- дыпламатычны ціск на Беларусь праз ЕЗ і ААН;
- рыхтаванне да размеркавання патэнцыйнай плыні ўцекачоў.
Літва:
- умацаванне абароны сувальскага калідору;
- міжнародная каардынацыя з NATO і ЗША;
- кіберабарона і контрвыведныя аперацыі;
- інфармацыйнае супрацьдзеянне расейскай і беларускай прапагандам.
Разгледзім магчымыя наступствы для Беларусі:
,,
- павелічэнне рызыкі ўцягвання ў беспасярэднюю вайну супраць Украіны і/ці краінаў NATO;
- мэтавая дэструкцыя вайсковых аб’ектаў (удары па базах, аэрадромах, транспартавай інфраструктуры);
- партызанскі рух на ўнутранай тэрыторыі (у выпадку шырокамаштабнага ўдзелу ў вайне);
- унутраная дэстабілізацыя і рост незадаволенасці сярод вайскоўцаў і насельніцтва.
Палітычныя наступствы:
- пашырэнне міжнароднай ізаляцыі Беларусі;
- залежнасць ад Расеі пераходзіць у фазу фактычнай акупацыі (кантроль за войскам, палітыкай і інфармацыйнаю прастораю);
- узмацненне санкцыйнага ціску, у тым ліку поўная эканамічная блакада;
- рост падтрымання беларускага дэмакратычнага руху з боку сусветнай супольнасці.
Такім чынам, Беларусь, праз дапамогу Расеі і ўдзел у агрэсіўных вучэннях, усё мацней набліжаецца да мяжы беспасярэдняга канфлікту. Любы сцэнар эскалацыі з яе боку выкліча не толькі палітычную, але і жорсткую вайсковую рэакцыю з боку Украіны, NATO і ЕЗ.
У гэтых варунках беларускаму дэмакратычнаму руху варта актывізаваць міжнародную камунікацыю і рыхтаваць альтэрнатыўныя сцэнары для транзіту ўлады.
Таксама неабходна павышаць узровень каардынацыі з ЗША, ЕЗ і NATO, каб супольна рыхтаваць сцэнары крызіснага рэагавання.
Вадзім Кабанчук для belsat.eu
