Прэзідэнцкі спартовы клуб існуе, не каб даваць пару сотняў рублёў на развіццё перспектыўнага спартоўца, а дзеля адмывання сумаў, большых у мільён разоў, мяркуюць расследавальнікі «BELPOL». «Белсат» пераказвае выкрытую схему.
Рэспубліканскае дзяржаўна-грамадскае аб’яднанне «Прэзідэнцкі спартовы клуб», якім кіруе Дзмітрый Лукашэнка, сярэдні сын Аляксандра Лукашэнкі, атрымлівае штогод $ 100–120 млн чыстага прыбытку, вызваленага ад падаткаў. Такую выснову робіць арганізацыя «BELPOL» у новым расследаванні.
Гісторыя клубу пачалася 7 ліпеня 2005 года: тады яго зарэгістравалі ў Адзіным дзяржаўным рэестры, далі пасведчанне № 004. Дзмітрый Лукашэнка – нязменны кіраўнік клубу з пачатку існавання. Яго раз за разам аднагалосна перавыбіралі – 100 % «за». Клуб цяпер пад санкцыямі ЗША.
«BELPOL» здабыў шэраг дакументаў пра яго дзейнасць, самым цікавым называе вынікі аўдыту за 2012–2014 гады. Клуб на той момант меў не менш як 14 дэпазітных рахункаў у «Беларусбанку» і «Белінвестбанку». Пазнейшыя дакументы даюць уяўленне пра аб’ём дэпазітаў: 20 ліпеня 2020-га клуб паклаў у «Беларусбанк» на дэпазіт € 1,45 млн і $ 26 млн. Крыніца «BELPOL» мяркуе, што агульная сума на дэпазітах толькі ў Беларусі – $ 100–150 млн, і гэта без уліку бягучых рахункаў і замежных дэпазітаў.
Такую суму «BELPOL» лічыць падобнаю да праўды. Са звестак пра разлічаныя падаткі «BELPOL» робіць выснову, што 11 гадоў таму, у 2014-м, прыбыткі клубу склалі як мінімум больш за Br 98 млрд, або больш за $ 8 млн. Або ў паўтара раза больш, калі лічыць паводле стаўкі падатку для прыбытку па дывідэндах.
Клуб пры гэтым вызвалены ад падаткаў сакрэтнаю пастановаю Аляксандра Лукашэнкі, бацькі кіраўніка клубу: сума разлічаных падаткаў застаецца ў клубе для развязання статутных заданняў, сцвярджае «BELPOL».
Расследавальнікі знайшлі як «фармальна легальныя», так і цалкам нелегальныя крыніцы даходаў клубу.
Адна з крыніцаў даходу – нерухомасць, якую клуб атрымаў ад дзяржавы. Напрыклад, тэнісны клуб каля Цнянскага вадасховішча ў Менску, склады і сховішчы каля метро «Кавальская Слабада», плошчы на «Менск-Арэне» і ў крытай лядовай коўзанцы Палацу спорту. Гэтыя памяшканні клуб здае ў арэнду… амаль што самому сабе.
Сярод тых, хто арандуе памяшканні ў клуб, – Першая ўзорная тыпаграфія, кампаніі «АТВ-ТЕХ» і «Спортгруп». Яны штомесяц плацяць клубу сумарна Br 100 тыс. за арэнду. Заснавальнік першых дзвюх кампаніяў – Прэзідэнцкі спартовы клуб, а ў сузаснавальніках «Спортгрупу» – галоўны спецыяліст клубу і хакеіст каманды Лукашэнкі Дзяніс Курдзека. Паводле «BELPOL», гэта азначае, што клуб «перакладвае грошы з адной сваёй кішэні ў другую, таксама сваю», чым фармальна павялічвае выдаткі фірмаў і змяншае іх падатковую базу, а сам клуб не плаціць падаткаў з атрыманых грошай.
,,«Навошта выдумляць ровар, калі яго можна не выдумляць? – абураецца «BELPOL» занадта відавочнаю схемаю ўхілення ад падаткаў. – Усё роўна ні Дэпартамент фінансавых расследаванняў, ні інспекцыя Міністэрства падаткаў і збораў слова не скажуць і правяраць іх не прыйдуць».
Тыпаграфія асабліва зацікавіла «BELPOL». Галоўны від дзейнасці Першай узорнай тыпаграфіі, адзіным бенефіцыярам якой з 2013 года ёсць Прэзідэнцкі спартовы клуб, –друк этыкетак і вытворчасць пакункаў. Сярод кліентаў тыпаграфіі – фабрыкі «Камунарка», «Спартак» і «Слодыч»; «Крыніца», «Трайпл», «Дарыда» і шэраг алкагольных заводаў, Гарадзенская тытунёвая фабрыка, «Беллакт», вытворца чыпсаў «Анега»… Такім чынам, купляючы беларускае дзіцячае харчаванне, алкаголь і безалкагольныя напоі, цыгарэты, цукеркі ці кансервы, беларусы ўскосна фінансуюць Прэзідэнцкі спартовы клуб.
Паводле «BELPOL», сям’я Лукашэнкі «настолькі падмяла пад сябе рынак этыкетак і кардонных пакункаў, наколькі гэта дазваляюць вытворчыя магчымасці». Расследавальнікі выявілі, што ў 2024 годзе тыпаграфія закупіла аднаго толькі кардону на Br 6 млн у дзяржаўнай Добрушскай папяровай фабрыцы. Як лічыць «BELPOL», закуп адбываўся за цэны, ніжэйшыя ад рынкавых.
У закупах тыпаграфіі знайшлася яшчэ адна цікавая дэталь. Кампанія купляла этыкетную паперу «Niklakett Medium Plus» і «Niklakett Medium Fashion» аўстрыйскай кампаніі «Brigl & Bergsmeister» на суму больш за € 291 тыс. Купляла не наўпрост, бо гэта магло б пагражаць прадаўцу, а праз фірму-пракладку: польскую «Carta Coast Leonid Elbaum», уласнік якой Леанід Эльбаўм мае беларускае і польскае грамадзянствы, кіруе яшчэ адною кампаніяй «Элькарта» ў Беларусі. На думку «BELPOL», Эльбаўм не можа не ведаць, што працуе на ўзбагачэнне сям’і Лукашэнкі, а можа, нават абыходзіць санкцыі і пастаўляе падсанкцыйную прадукцыі ў Расею.
І сям’ю Лукашэнкі праз клуб узбагачае не толькі тыпаграфія, працягвае «BELPOL». Таварыства «Універсітэцкія традыцыі» вырабляе адзенне з універсітэцкаю сімволікаю. Кампанія «Фанспорт» валодае фізкультурна-аздараўленчым комплексам «Вячоркі» між Раўбічамі і Астрашыцкім Гарадком. Кампанія «Гольф-клуб» – комплекс для гольфу каля Менску. «АТВ-ТЕХ» вырабляе дакументы са ступенямі абароны і сродкі абароны ад падробкі – «усё, што ў народзе называюць налепкаю з галаграмаю», у тым ліку сродкі абароны пашпартоў Беларусі. У канцы 2024 года зарэгістравалі таямнічую фірму «Рыэлт ПСК» – імаверна, клуб збіраецца заняцца яшчэ і рыэлтарскаю дзейнасцю. Акрамя таго, клуб мае долі ў Гандлёвым доме «Бабруйскаграмаш» і Гандлёвым доме «БелАЗ», якія дастаўляе беларускую тэхніку ў Расею.
Таксама ў клуб ідзе «добраахвотная спонсарская дапамога». Паводле «BELPOL», практычна кожная буйная фірма з высокімі даходамі надае клубу «спонсарскую дапамогу». Толькі ў 2024 годзе ад БелАЗу Лукашэнка атрымаў $ 6 млн – Гандлёвы дом «БелАЗ» не раз даваў клубу «спонсарскую дапамогу». Кожная фірма групы кампаніяў «Тапас» былога гульца хакейнай каманды Лукашэнкі Паўла Белага плаціла «спонсарскую дапамогу» клубу – назбіралася столькі, што клуб у 2023 годзе не паспеў скарыстацца грашыма і пісаў «Тапасу» ліст з просьбаю працягнуць тэрмін мэтавага выкарыстання ахвяраванняў. І пасля гэтага група кампаніяў раптам атрымала «элітныя» тэрыторыі ў Менску пад будаўніцтва жылых комплексаў і бізнес-цэнтраў. «BELPOL» думае, што «спонсарская дапамога» была банальным хабарам.
Што да мэтавага выкарыстання грошай, клуб сапраўды часам падтрымлівае спартоўцаў. У 2021-м клуб выдаў адміністрацыі Ленінскага раёну Магілёва Br 900 (не тысячаў і не мільёнаў – проста рублёў) на рыхтаванне дзвюх біятланістак, праз год выдаў Нясвіжскаму райвыканкаму Br 450 на рыхтаванне спартоўца. «BELPOL» сумняецца, што на такія грошы можна падрыхтаваць маладога спартоўца.
Затое «Белтэлерадыёкампаніі» клуб дапамог на Br 40 тыс. у 2021 годзе і на Br 55 тыс. у 2022-м. І купіў сабе пісьмовы набор за $ 3 тыс., залатыя маёрскія пагоны, залаты пісталет і залаты рамень, новы «Mercedes Benz V 300D» за амаль € 183 тыс.
Таксама клуб выдаткоўвае грошы на паездкі ў Аб’яднаныя Арабскія Эміраты і адпачынак у прэміяльных гатэлях. Адзін з такіх адпачынкаў скончыўся канфузам, расказвае «BELPOL». У кастрычніку 2015 года прадстаўнікі клубу лёталі ў Эміраты і нашкодзілі ў гатэлі: сапсавалі свяцільнік на столі і таршэр з муранскага шкла. Паводле рапарту службы бяспекі, таршэр выкарысталі для блакавання закрыцця штораў – замест таго каб скарыстацца электрычным выключальнікам. Давялося замяніць свяцільні на таннейшыя і сплаціць кампенсацыю больш за тысячу долараў.
З клубам «BELPOL» звязвае і кантрабанду цыгарэтаў у Расею. Паводле крыніцаў расследавальнікаў, брытанскую «Oreon Corporation» узначальвае згаданы раней работнік клубу Дзяніс Курдзека. Фірма заключала дамову з афганскаю кампаніяй «Abdul Satar Afghan Ltd.», якую рэпрэзентаваў Дзяніс Мацюхін – мяркуючы з напісання імя і прозвішча лацінскімі літарамі, грамадзянін Беларусі. Чалавек з такім імем і прозвішчам гуляе ў хакейнай камандзе Лукашэнкі. Але «брытанцы» не збіраліся пастаўляць «афганцам» цыгарэтаў: пускалі іх транзітам праз Расею і там пакідалі, сцвярджае «BELPOL». Падрабязнасцяў схемы расследавальнікі не раскрываюць з прычынаў бяспекі сваіх крыніцаў.
Намеснікам старшыні цэнтральнай рады быў Сяргей Сафар’ян, былы сябра выканаўчага камітэту Беларускай федэрацыі футболу і былы сябра рэвізійнай камісіі Гандлёвага дому «БелАЗ». Пры гэтым Сафар’ян, паводле «BELPOL», мае зарэгістраваную на сябе польскую фірму «Marteen». У Польшчы жыве ягоны сын, які мае фірму «Diva Express». Сын выдаў бацьку даверанасць на прадстаўніцтва кампаніі ў Дзяржаўным памежным камітэце. Фірмы, паводле «BELPOL», дастаўляюць матацыклы «ў прамысловых маштабах».
У клуб уваходзіць і ўласнік «Санты» Аляксандр Машэнскі. Такую выснову «BELPOL» робіць на падставе таго, што ён быў сярод тых, хто візаваў пастанову клубу ў 2023 годзе. У розны час на розных пасадах у клубе былі таксама сям’я Эйсмантаў, кампазітар Васіль Раінчык, прапагандыст Канстанцін Прыдыбайла, супрацоўнікі цэнтральнага апарату Камітэту дзяржаўнай бяспекі Ігар Цыганкоў і Алег Карпач ды іншыя.
Структура клубу засакрэчаная, але «BELPOL» заяўляе, што ў яе ўваходзіць або ўваходзіў яшчэ доўгі шэраг вядомых бізнесоўцаў і функцыянераў: Сяргей Цяцерын, Аляксандр Шакуцін, Аляксей Алексін, Юрый Чыж, Павел Такузідзіс, Мікалай Варабей, Яўген Баскін, Павел Белы ды іншыя. Усе яны, кажуць расследавальнікі, надаюць клубу «спонсарскую дапамогу» і за гэта атрымліваюць выгадныя ўмовы для бізнесу, ільготныя крэдыты і субсідыі, перамогі на тэндарах і выгадныя дамовы.
Алесь Наваборскі belsat.eu
