Украіна і яе заходнія партнёры выставілі Маскве ўльтыматум: часовае замірэнне і перамовы або новыя санкцыі. Расея ж прапанавала перамовы без спынення агню. Чаму Уладзімір Пуцін так упарта адмаўляецца ад замірэння і ці пагодзіцца Кіеў пачынаць дыялог пад абстрэламі?
На саміце ў Кіеве 10 траўня еўрапейскія лідары ўзгаднілі разам з прэзідэнтам Украіны Уладзімірам Зяленскім мірны план. Галоўны пункт дакументу – патрабаванне да Расеі спыніць агонь без умоваў на 30 дзён ужо ў панядзелак, 12 траўня. Іначай Маскву чакаюць маштабныя санкцыі, а Кіеў – узмацненне вайсковай дапамогі.
Паводле плану, пасля замірэння і наладжвання «эфектыўнага міжнароднага маніторынгу» пачнуцца перамовы.
Спікер Крамля Дзмітрый Пяскоў спачатку сказаў, што ў Маскве абдумаюць прапанову, а пазней, уначы, Уладзімір Пуцін замест спынення агню прапанаваў «беспасярэднія перамовы без папярэдніх умоваў» у Стамбуле 15 траўня.
Пры гэтым Зяленскі сёння заявіў, што перадусім мае быць замірэнне, а ўжо потым можна размаўляць: «Самы першы крок у рэальным заканчэнні любой вайны – гэта спыненне агню. Няма сэнсу працягваць забойствы нават на дзень. Чакаем, што Расея пацвердзіць спыненне агню – поўнае, доўгае і надзейнае – з заўтрашняга дня, 12 траўня. І Украіна гатовая сустракацца».
«Нягледзячы на тое, што кажуць пра Пуціна, пра ягоныя шалёныя вар'яцкія рашэнні, ён паводзіць сябе дастаткова рацыянальна з пункту гледжання гэтай жахлівай логікі вайны. З гэтага гледзішча спыненне агню для яго – толькі камбінацыя плюсаў і мінусаў», – сказаў у каментары «Белсату» палітычны аглядальнік, вядоўца праграмы «Двубой» Віталь Цыганкоў.
Ён адзначае, што пакуль Пуцін не бачыць у часовым замірэнні істотных выгадаў, таму і не пагаджаецца:
,,«На полі бітвы ідуць працэсы, хутчэй, у плюс для Расеі, яны заваёўваюць новыя квадратныя метры, і ён думае, што можна захапіць больш, і гэта пры перамовах ужо будзе адваяваная зямля. Для трывалага замірэння яшчэ не настала крытычная маса негатыўных наступстваў, калі ён на гэта не пойдзе».
Гісторык, палітычны аглядальнік Аляксандр Фрыдман мяркуе, што Пуцін упарціцца з увагі на ціск Захаду: выкананне патрабавання будзе выглядаць як саступка.
«Ён не можа сабе дазволіць выканаць патрабавання. Там ёсць і ягонае асабістае, і пэўны ціск так званай Z-грамадскасці: як жа мы будзем тут выконваць, асабліва яшчэ ў кантэксце Дня Перамогі, калі мы паказалі, якія мы моцныя? З іншага боку, трэба рабіць нейкія крокі, бо калі адмовішся ад усяго і не будзеш рэагаваць, табе будуць казаць, што ты ўвогуле супраць перамоваў», – разважае Фрыдман у размове з «Белсатам».
Такім чынам, як падкрэслівае аналітык, у Крамлі вынайшлі, «як ім падаецца, крэатыўны варыянт»: «З аднаго боку, яны гатовыя да перамоваў і выконваюць патрабаванне Доналда Трампа, а з другога – ігнаруюць патрабаванне пра замірэнне».
Паводле Фрыдмана, Пуцін цяпер толькі і робіць, што цягне час:
«Розныя аналітыкі выказвалі гіпотэзу, што Пуціну трэба час, каб падрыхтаваць ужо канчаткова летні наступ. Гэта тактыка, якую ён выкарыстоўвае з самога пачатку: трэба цягнуць час, і, можа, нешта атрымаецца. Можа, амерыканцы сыдуць з перамоўнага працэсу, можа, у Еўропе пачнуцца нейкія канфлікты, можа, даціснем ЗСУ».
Паводзіны Пуціна суразмоўца «Белсату» называе «вельмі складанаю, вельмі непрыемнаю, разбуральнаю гульнёю»:
,,«Яму гэта падабаецца. Ён атрымлівае ад гэтых гульняў асалоду, бо думае, што пераможа ў любым выпадку. Альбо дасягнуўшы для сябе найлепшага ў выніку перамоваў, альбо атрымаўшы ваенную перамогу. Таму ён і паводзіць сябе такім нахабным чынам, падманваючы, з хітрыкамі».
Як сказаў Фрыдман, нельга выключаць, што Расея на прапанаваных перамовах адмыслова выставіць патрабаванні, на якія Украіна ніколі не пагодзіцца. Кіеў «бразне дзвярыма», а Масква скажа: ну, вось жа, мы хацелі перамоваў, а ўкраінскія ўлады недамоваздольныя.
Ці пагодзіцца Кіеў на перамовы пад абстрэламі, прадказаць цяжка. Аналітык мяркуе, што ўсё залежыць толькі ад прэзідэнта ЗША:
«Калі ад Трампа будзе такі сігнал, галоўнае, каб ішлі перамовы, тады, думаю, украінскі бок хутчэй пагодзіцца. І, хутчэй за ўсё, Расея таксама не пойдзе на нейкае абвастрэнне. Я не думаю, што будуць вялікія ракетныя ўдары, гэта было б вельмі нелагічна».
Пры гэтым Фрыдман дапускае, што Расея пойдзе на нефармальнае замірэнне: сцішыць агонь без афіцыйнага абвяшчэння мінімальна да 16 траўня, каб не сапсаваць фону перамоваў, калі яны ўсё ж пачнуцца.
Віталь Цыганкоў таксама не выключае, што спроба пачаць перамовы адбудзецца нават без спынення агню. Менавіта ў такіх умовах праходзілі расейска-ўкраінскія сустрэчы ў першыя дні вайны: спачатку на тэрыторыі Беларусі, а потым – у Стамбуле.
«Можна працягваць ваенныя дзеянні і пры гэтым весці перамовы, гэта сапраўды два не звязаныя трэкі. Проста спыненне агню больш сур'ёзна падкрэслівае імкненне бакоў дасягнуць нейкага замірэння, якім бы яно ні было», – падсумаваў аналітык.
Сцяпан Кубік belsat.eu
