Расследаванне Bloomberg пра амерыканскую кампанію, тэхналогіі якой блакавалі інтэрнэт у Беларусі
Амерыканская кампанія Sandvine Inc., тэхналогіі якой дапамаглі Беларусі заблакаваць асноўную плынь інтэрнэту падчас прэзідэнцкіх выбараў, якія прайшлі ў мінулым месяцы, рэкламуе свае паслугі, абяцаючы, што з дапамогай сэрвісу можна ўнесці ў «чорны спіс» да 150 мільёнаў вэб-сайтаў, піша Bloomberg.
Па звестках дзвюх інфармаваных крыніц, гэтая заснаваная на прыватных інвестыцыях IT-фірма прадэманстравала сваё абсталяванне дзяржаўнай службе бяспекі Беларусі ў траўні 2020 г. Згодна дакументам, разгледжаным у Bloomberg, у маркетынгавых матэрыялах Sandvine ганарыцца сваімі магчымасцямі блакавання сайтаў. У дакументах паказана, што абсталяванне Sandvine таксама выкарыстоўваецца для кіравання сеткамі і іх абароны, а таксама можа забараніць карыстальнікам доступ да незаконнага кантэнту, такога як тэрарыстычная прапаганда або дзіцячая парнаграфія.
Аднак на працягу некалькіх дзён у жніўні абсталяванне Sandvine для Deep Packet Inspection (тэхналогія для кантролю трафіку, а таксама блакавання сайтаў – заўв. «Белсат«) адыгрывала цэнтральную ролю ў цэнзураванні сацсетак, навін і месенджараў, якія выкарыстоўваліся мітынгоўцамі супраць перавыбрання прэзідэнта Аляксандра Лукашэнкі. Пра гэта агенцтва Bloomberg паведаміла у мінулым месяцы. 9 верасня прэс-сакратар Белага дома Кейлі Макінані назвала выбары, якія прайшлі 9 жніўня, «сфальсіфікаванымі».
Па звестках крыніц, абазнаных у дзейнасці кампаніі Sandvine у Беларусі, прадстаўнікі кампаніі сустракаліся з афіцыйнымі асобамі ў Беларусі, а затым праз падрадчыка даставілі абсталяванне для ўстаноўкі ў цэнтрах апрацоўкі дадзеных у Менску.
Сенатар ЗША Дзік Дурбін заклікаў Міністэрства фінансаў правесці расследаванне ў дачыненні да кампаніі Sandvine на прадмет магчымых парушэнняў санкцый ЗША ў дачыненні да Беларусі. Паводле інфармацыі Эрыха Ферары, эксперта па санкцыях з Вашынгтона, на працягу больш чым дзесяці гадоў гэтыя санкцыі ўводзілі абмежаванні на прадастаўленне амерыканскімі кампаніямі сродкаў, тавараў або паслуг, якія дапамагаюць Лукашэнку ці іншым асобам, якія ўдзельнічаюць у «дзеяннях або палітыцы, якія падрываюць дэмакратычныя працэсы або інстытуты».
У Sandvine адмовіліся ад каментароў. Прадстаўнік кампаніі раней паведаміў рэпарцёру Bloomberg аб палітыцы карпаратыўнай этыкі кампаніі. У ёй сцвярджаецца, што камітэт вызначае рызыку таго, ці будзе прадукцыя «наносіць шкоду правам чалавека». У 2017 годзе Sandvine была набыта каліфарнійскай прыватнай інвестыцыйнай фірмай Francisco Partners у рамках угоды коштам 444 мільёны даляраў. Затым Francisco Partners аб’яднала Sandvine з амерыканскай кампаніяй Procera Networks. Francisco Partners не адказалі на просьбу аб каментары.
10 верасня, падчас тэлеканферэнцыі Sandvine, арганізаванай у адказ на асцярогі супрацоўнікаў праз працу фірмы ў Беларусі, кіраўнікі заявілі, што яны працуюць з урадавай арганізацыяй у краіне ўжо больш за год. Кіраўніцтва кампаніі паведаміла, што Sandvine дала Беларусі тэхналогію, якая фільтруе каля 40% усяго інтэрнэт-трафіку, накіраванага ў краіну і з яе. Кіраўнікі заявілі, што праца не парушае амерыканскіх санкцый. Запіс размовы быў перададзена агенцтву Bloomberg.
Галоўны тэхнічны дырэктар Sandvine Аляксандр Хаванг падчас размовы прызнаў, што Беларусь можа выкарыстоўваць абсталяванне кампаніі для блакавання вэб-сайтаў і мэсэнджараў, але ён адзначыў, што Sandvine прыйшоў да высновы, што інтэрнэт і доступ да канкрэтных матэрыялаў на вэб-сайтах не з’яўляюцца «часткай правоў чалавека».
«Мы не хочам гуляць у сусветную паліцыю, – сказаў ён. – Мы лічым, што кожная суверэнная краіна павінна мець магчымасць усталёўваць сваю ўласную палітыку ў дачыненні да таго, што дазволена і што не дазволена ў гэтай краіне».
Выкрыццё Sandvine выклікала крытыку з боку амерыканскіх сенатараў, праваабаронцаў і беларусаў, якія пражываюць у ЗША, а таксама, паводле інфармацыі дзвюх дасведчаных крыніц, выклікалі ўнутраныя пратэсты ўнутры Sandvine.
«Было б вельмі трывожна, калі б Амерыканскія тэхналогіі выкарыстоўваліся апошнім дыктатарам Еўропы для блакавання інтэрнэту, у той час як тысячы людзей мірна пратэстуюць супраць скрадзеных выбараў і жорсткіх палітычных арыштаў, – сказаў Дурбін, дэмакрат з Ілінойса, у заяве Bloomberg. – Няма неабходнасці праводзіць даследаванні, каб зразумець, якія, верагодна, аўтакратычныя кліенты не павінны атрымліваць доступ да такой тэхналогіі. У сувязі з гэтым я задаў Міністэрству фінансаў пытанне аб тым, ці могуць быць якія-небудзь парушэнні існуючых выканаўчых указаў або санкцый ЗША ў дачыненні да гэтага пытання».
Сенатар Марка Рубіа, рэспубліканец з Фларыды, выступіў з аналагічнай крытыкай. «Паведамленні аб тым, што тэхналогія амерыканскай кампаніі выкарыстоўваецца рэжымам Лукашэнкі для цэнзуры і абмежавання доступу грамадзян да інтэрнэту ў Беларусі, выклікаюць трывогу», – сказаў ён. «Нядаўнія сфальсіфікаваныя прэзідэнцкія выбары былі азмрочаныя гвалтам і рэпрэсіямі супраць беларускага народа і палітычных апанентаў. ЗША і міжнародная супольнасць павінны падтрымаць беларускі народ у яго барацьбе за свабоду і дэмакратыю».
Міністэрства ўнутраных спраў Беларусі не адказала на запыты аб каментарах.
Тэхналогію deep packet inspection (DPI) можна выкарыстоўваць для праверкі і кіравання інтэрнэт-сеткамі, фільтравання вірусаў і блакаванні хакераў, а таксама для ўстаноўкі прыярытэту адных тыпаў трафіку над іншымі. Па словах старэйшага навуковага супрацоўніка грамадзянскай лабараторыі універсітэта Таронта Крыстафера Парсонса, DPI таксама можа быць выкарыстана для праслушкі і онлайн-цэнзуры. Спецыяліст паведамляе, што правілы часам вызначаюцца інтэрнэт-правайдэрам або адміністратарам сеткі, але часта абсталяванне мае загадзя убудаваныя чорныя спісы.
Урад выкарыстоўваў тэхналогію Sandvine, каб блакаваць доступ да сацыяльных сетак, такіх як Facebook і Twitter, месенджараў, такіх як WhatsApp Telegram, а таксама міжнародных сайтаў навін. Пра гэта агенцтва Bloomberg паведаміла ў мінулым месяцы.
У аўторак група беларускіх грамадзян, якія пражываюць у ЗША, напісала ў Francisco Partners ліст з просьбай «неадкладна выняць і адклікаць усё пастаўленае абсталяванне, тавары, сродкі або іншыя паслугі, якія выкарыстоўваліся або будуць выкарыстоўвацца ўрадам Лукашэнкі». У лісце, апублікаваным Bloomberg, ўтрымліваецца заклік да Sandvine «паказаць свету, што кампанія лічыць за лепшае быць разам з Беларуссю і іншымі краінамі, якія змагаюцца за дэмакратыю і свабоду».
Пітэр Мічэк, галоўны юрысконсульт праваабарончай групы Access Now, заклікаў федэральныя ўлады правесці расследаванне ў дачыненні да кампаній Sandvine and Francisco Partners і паставіў пад сумнеў эфектыўнасць працы камітэта па дзелавой этыцы Sandvine.
«Верагодна, іх паслугі выкарыстоўваліся ў Беларусі для таго, каб прымусіць людзей замаўчаць і схаваць абуральныя парушэнні правоў чалавека», – сказаў Мічэк. – Вынікі тут кажуць самі за сябе. Незалежна ад зробленага імі аналізу, яго было недастаткова, і ён не дае нам шанцаў паверыць, што кампанія сур’ёзна ставіцца да сваіх абавязацельстваў у галіне правоў чалавека».
Паводле інфармацыі двух дасведчаных людзей, ціск на кіраўніцтва Sandvine ўнутры кампаніі таксама ўзмацніўся, і гэта выклікала хваляванні сярод супрацоўнікаў. Некаторыя з іх не ведалі пра працу ў Беларусі да таго, як пра гэта ў мінулым месяцы паведаміла агенцтва Bloomberg.
Паводле інфармацыі крыніц, на працягу апошніх двух тыдняў супрацоўнікі Sandvine у офісах у Канадзе, Швецыі і ЗША скардзіліся сваім менеджарам і распаўсюджвалі паведамленні і відэа аб сітуацыі ў Беларусі. Супрацоўнікі кампаніі задаліся пытаннем, ці дапамагае тэхналогія, якую яны дапамагалі распрацоўваць, беларускаму ўраду душыць мірныя пратэсты, у выніку якіх, паводле звестак ААН, было затрымана больш за 6000 чалавек, уключаючы журналістаў і мінакоў, а таксама адбыліся сотні выпадкаў катаванняў і жорсткага абыходжання.
Падчас тэлеканферэнцыі ў чацвер супрацоўнікі кампаніі задавалі пытанні аб бізнесе кампаніі ў Беларусі і выказвалі асцярогі з нагоды шкоды для рэпутацыі Sandvine. Галоўны аперацыйны дырэктар Sandvine Марк Дрыджэр заявіў, што кампанія плануе захоўваць усю інфармацыю аб працы ўнутры кампаніі і папярэдзіў, што любыя супрацоўнікі, якія раскрываюць інфармацыю, могуць быць звольненыя.
«Мы адкрытыя для ўнутраных дэбатаў аб тым, як палепшыць сітуацыю, – сказаў галоўны тэхнічны дырэктар Хаванг.
– Бо з-за сітуацыі ў Беларусі ўсім ніякавата».
- 15 верасня стала вядома, што кампанія Sandvine разарвала здзелку з Беларуссю, заявіўшы, што ўрад выкарыстоўваў яе тэхналогіі для парушэння правоў чалавека. Аднак гэта не значыць, што тэхналогіі Sandvine неадкладна перастануць працаваць у Беларусі.
На падставе матэрыялаў Bloomberg / пераклад МВ/АА belsat.eu
