Улады Беларусі пашырылі катэгорыю асобаў, аднесеных да ўдзельнікаў Вялікай Айчыннай вайны – перыяду Другой сусветнай з 1941 да 1945 года. Цяпер да іх далучаныя тыя, хто ўдзелу ў вайне не браў, а служыў у тыле.
1 траўня ў Беларусі пачалі дзеяць змены ў законах, што датычаць ветэранаў. У прыватнасці, была ўведзеная новая катэгорыя асобаў, што цяпер адносіцца да ўдзельнікаў Вялікай Айчыннай вайны, – асобы, узнагароджаныя медалямі СССР за бездакорную вайсковую службу ў тыле ў гады ВАВ.
Раней яны да ўдзельнікаў вайны не адносіліся і складалі адну катэгорыю з асобамі, узнагароджанымі медалямі СССР за самаадданую працу ў тыле. Але цяпер тыя, хто служыў у тыле, таксама прызнаныя ўдзельнікамі ВАВ. У сувязі з гэтым для іх прадугледжваецца штомесячнае павышэнне да пенсіі з 50 % да 250 % мінімальнай пенсіі паводле веку, а таксама розныя льготы, прапісаныя для ўдзельнікаў вайны.
Без тылавікоў не было б поспеху ў франтавікоў
Гісторык Аляксандр Пашкевіч, сябра Беларускага інстытуту публічнай гісторыі, у каментары «Белсату» прызнаў важнасць тылавых падраздзяленняў падчас вайны, хоць яны самыя і не былі на перадавой і не траплялі пад агонь праціўніка. Аднак, падкрэсліў ён, яны выконвалі тыя працы, «без якіх немагчыма ўявіць існаванне арміі і фронту».
,,«Натуральна, што людзі, якія кожны дзень рызыкуюць жыццём, адчуваюць сябе гарматным мясам у нейкім сэнсе, часта з пагардай ставяцца да тых, хто сужыць у тыле, служыць у спакоі», – адзначыў ён.
Паводле яго, да такіх людзей, нягледзячы на цяжкасці, з якімі яны сутыкаліся, франтавікі часта ставіліся як да «тылавых пацукоў», якія вайны не бачылі і не служылі. Аднак, заявіў гісторык, паспяховасць франтавых падраздзяленняў таксама шмат у чым залежыць ад зладжанай працы тылавых службаў. Без тылавых падраздзяленняў франтавым не было б на чым ездзіць, чым страляць і што есці, падкрэсліў Аляксандр Пашкевіч.
«Таму з гледзішча эмоцыяў паблажлівае стаўленне рэальных франтавікоў да тылавікоў зразумелае, але калі аб’ектыўна ацэньваць, то не варта іхныя дзеянні абясцэньваць», – дадаў ён.
Расцягнуць ветэранскі рэсурс у часе
Тым не менш, цягам 80 паваенных гадоў ані савецкія, ані беларускія ўлады тылавікоў да ліку ўдзельнікаў ВАВ не адносілі. Гісторык тлумачыць гэта тым, што за савецкім часам рэальных удзельнікаў баявых дзеянняў было вельмі шмат. І іх ушанаванне, наданнем ім пэўных ільготаў і выплатаў клалася вялікім цяжарам на бюджэт. Цяпер жа, калі ўдзельнікаў вайны засталося ўсяго некалькі соцень, нават разам з вайскоўцамі тылавых падраздзяленняў, гэтыя выплаты і льготы для дзяржавы «нічога не каштуюць», мяркуе Аляксандр Пашкевіч.
Ён падкрэсліў таксама, што ўлады Беларусі не зацікаўленыя, каб ветэранаў у краіне не засталося зусім, бо «ім пэўная роля адведзеная ў ідэалагічных пабудовах». І каб як мага далей «працягнуць святкаванні Перамогі з жывымі ветэранамі, адцягнуць той момант, калі іх зусім не будзе», да ўдзельнікаў вайны далучаюць нават тых, хто мае да іх ускоснае дачыненне. Гэтак, дадаў гісторык, яшчэ раней да ліку ветэранаў ВАВ былі аднесеныя ўдзельнікі змагання ў 1944–1951 гадах з антысавецкімі збройнымі партызанскімі фармаваннямі ў Беларусі, Украіне і краінах Балтыі.
,,«То бок, іх фактычная дзейнасць прыпала ўжо на пасляваенны час. Ім яшчэ ў вайну многім было не так шмат гадоў, але іх таксама цяпер прыраўноўваюць да ветэранаў той вайны», – сказаў гісторык.
Аднак, мяркуе Аляксандр Пашкевіч, хоць гэта ўсё і дае рэсурс для павелічэння колькасці жывых ветэранаў, але ён таксама не бясконцы. Праўда, заўсёды ёсць «ражаныя ветэраны», якія, не маючы на тое права, «надзяваюць ветэранскія ўборы, вешаюць юбілейныя медалі і ствараюць масоўку на розных мерапрыемствах», хоць былі замалыя для ўдзелу ў ВАВ. А вось сапраўдным ветэранам павінна ўжо быць як мінімум пад 100 гадоў.
Паводле афіцыйных звестак, у Беларусі сапраўды ёсць нават 90- і 91-гадовыя ветэраны ВАВ. Нарадзіліся яны адпаведна ў 1934-1935 гадах і на момант заканчэння вайны мелі ў найлепшым выпадку 11 гадоў. Сярэдні ж век беларускіх ветэранаў – 99 гадоў. Найстарэйшаму з іх у студзені споўнілася 105. Агулам на сёння ў Беларусі да ветэранаў ВАВ залічаныя 800 асобаў, але толькі палова з іх – 427 асобаў – ёсць удзельнікамі і інвалідамі ВАВ. І гэта нават з улікам тых, хто ваяваў у тыле.
Макар Мыш belsat.eu
