Сталася вядома, якім будзе Пішчалаўскі замак у Менску, дзе яшчэ нядаўна было СІЗА № 1, пасля рэканструкцыі, і што ў ім плануюць размясціць. Агенцыя «Минск-Новости» распавяла пра лёс гістарычнага аб’екту, а таксама апублікавала выявы яго будучага выгляду.
На тэрыторыі замку пасля рэканструкцыі з’явіцца шматфункцыянальны комплекс. Будуць захаваныя 5 пабудоваў, што маюць статус гістарычна-культурнай каштоўнасці: сам замак, аднапавярховы будынак за ім і аб’екты першай лініі з боку вуліцы Валадарскага, якія цяпер схаваныя за агароджаю. Больш познія прыбудовы і плот дэмантуюць. Тэрыторыя будзе адкрытаю.
Каля замку арганізуюць пляцоўку для масавых падзеяў – канцэртаў, гістарычных рэканструкцыяў. З’явіцца зона для шпацыраў і паркоўка.
У будынках плануецца размясціць аб’екты грамадскага харчавання і адміністрацыйныя памяшканні. Аператарамі выступяць «Мінотэль», «Аква-Менск», «Белкаапсаюз», бізнес-цэнтр «Сталіца», ГЦ «Сталіца», «Камунарка».
Разбураная сцяна адной з вуглавых вежаў замку будзе цалкам адноўленая. Адновяць гістарычныя габарыты і малюнак аконных і дзвярных проймаў. Вернуць у аўтэнтычны стан тое, што было змененая падчас Другой сусветнай вайны, калі шмат якія вокны і дзверы замку былі закладзеныя, а замест іх прабітыя новыя. Плануецца максімальна захаваць скляпенні ў калідорах і памяшканнях, адрэстаўраваць металічную лесвіцу, захаваць вінтавую лесвіцу ў адной з вежаў, з якой можна ўбачыць горад.
Зменіцца ўнутраная планіроўка – будуць разабраныя перагародкі, што з’явіліся пасля ХІХ стагоддзя.
На цокальным і першым паверхах замку размесцяцца аб’екты грамадскага харчавання з асобнымі ўваходамі. На другім і трэцім паверхах будуць адміністрацыйныя памяшканні. Магчыма, там з’явяцца каворкінг, выставачная галерэя, турыстычнае бюро ці іншыя офісы.
Падрыхтоўчыя працы могуць распачацца ўжо сёлета. Мэта рэканструкцыі – уключыць тэрыторыю Пішчалаўскага замку ў агульную гарадскую прастору і зрабіць яе часткаю экскурсійнага маршруту па гістарычным цэнтры.
Разглядалася магчымасць размясціць Нацыянальны гістарычны музей у Пішчалаўскім замку на вуліцы Валадарскага – былым СІЗА № 1, аднак пазней адмовіліся ад гэтай ідэі, паведамляў раней старшыня камітэту архітэктуры і горадабудаўніцтва Менгарвыканкаму Віктар Гуцько.
Пішчалаўскі замак быў пабудаваны ў 1825 годзе. Сёлета яму спаўняецца 200 гадоў. Замак увесь час выкарыстоўваўся як турма. Тут утрымлівалі ўдзельнікаў паўстанняў 1830–1831 і 1863–1864 гадоў, а таксама вядомых беларускіх дзеячаў – Вінцэнта Дунін-Марцінкевіча, Алеся Гаруна, Якуба Коласа і іншых. У ноч з 29 на 30 кастрычніка 1937 года ў сутарэннях замку былі расстраляныя 36 беларускіх творцаў.
Яшчэ за савецкім часам у замку быў размешчаны следчы ізалятар.
З 1953 года Валадарка была адзінай установаю ў БССР, дзе выконваліся смяротныя прысуды. Пасля распаду СССР, ужо ў Рэспубліцы Беларусь гэтая функцыя за СІЗА-1 захавалася – яно заставалася адзіным месцам пазбаўлення волі ў Еўропе, дзе расстрэльвалі людзей, асуджаных да смяротнага пакарання. Агулам з 1991 года на Валадарцы былі пакараныя смерцю каля 400 чалавек.
У ізалятары ўтрымлівалі ўдзельнікаў пратэстаў 2020 года, было шмат сведчанняў пра катаванні.
У красавіку 2024 года СІЗА пераехаў у Калядзічы.
Будынак былога СІЗА на вуліцы Валадарскага мае статус гістарычна-культурнай каштоўнасці.
Марыя Міхалевіч belsat.eu
