Больш за тысячу беларусаў прайшлі 26 студзеня маршам па Варшаве, выказваючы свой пратэст супраць так званых выбараў, якія ў гэты дзень адбываюцца ў Беларусі. Палітык Павел Латушка назваў гэта падчас мітынгу на Замкавай плошчы «спецаперацыяй Лукашэнкі». «Белсат» быў сярод удзельнікаў шэсця.
Беларусы збіраюцца а 12-й на плошчы Трох крыжоў у Варшаве. На месцы збору шмат беларускіх і замежных журналістаў. Бачым, як хлопец і дзяўчына, перад тым як перайсці вуліцу і зліцца з грамадой, надзяваюць на твары маскі лісы. «Ага, такія мы хітрыя, бо так будзе бяспечней», – кажуць. Некаторыя ўдзельнікі хаваюць свае твары за балаклавамі ці медычнымі маскамі.
«Ці пераплюне ён Пуціна?..»
На першым плакаце, які заўважаем, напісана: «Голосуй не голосуй – всё равно получишь х…». Плакат трымае беларуская актывістка Ганна Федаронак.
«Жорстка? Як ёсць! Я заўсёды з крэатывам і без цэнзуры. Гэты «член» ужо не толькі ведае пра сваю «перамогу», а і колькі адсоткаў сам сабе намалюе. Мяне толькі адно зараз цікавіць: ці пераплюне ён Пуціна? Ці пойдзе на тое, каб «старэйшага брата» пераплюнуць? У Пуціна 87 адсоткаў было, у Лукашэнкі, лічу, будзе 93», – смяецца Ганна Федаронак.
Сваім меркаваннем наконт вынікаў «выбараў» у Беларусі дзеліцца і беларус Вадзім, які выйшаў на акцыю, каб паказаць, што «мы ёсць і маем свой голас, які ў нас спрабавалі адабраць».
«Ведаеш, каб быў справядлівы падлік галасоў, то за Лукашэнку было б якіх 20 % галасоў. Я лічу, што аб'ектыўна ён цяпер мае менавіта такую падтрымку ўнутры краіны. Я нядаўна адтуль. Разумееш? Нават не 30. Ну, можа 21%, гэта максімум. Астатнія 70% будуць «супраць усіх», а якіх-небудзь 10 – за іншых так званых кандыдатаў», – пасміхаецца Вадзім.
Удзельнікаў маршу на самым пачатку зусім небагата – усяго 100-150 чалавек. Бракуе рук, каб вынесці і расцягнуць ва ўсю даўжыню велізарны бел-чырвона-белы сцяг. Але ўжо праз 10 хвілін, калі калона, дачакаўшыся Святланы Ціханоўскай і выпрастаўшы сцяг, рушыла па вуліцы Новы свет, колькасць удзельнікаў дасягнула паўтысячы чалавек. Яшчэ праз некаторы час – падвоілася.
Паводле аднаго з арганізатараў акцыі, прадстаўніка Беларускай асацыяцыі палітвязняў «Да волі» Алега Кулешы, у маршы 26 студзеня ўзяла ўдзел каля 1500 беларусаў. Ён жа паведаміў нам, што сцяг, які неслі беларусы, – гэта самы даўгі сцяг у Еўропе. Яго даўжыня сягае 350 метраў (па некаторых звестках – 330).
«У сапраўдных выбарах людзі галасавалі б не за яго»
Размаўляем з беларусам Ігарам, які трымае сцяг.
«Выйшаў сёння, каб сказаць, што няма ніякіх выбараў у Беларусі, што там працягваюць пачкамі саджаць у турмы людзей, катуюць і забіваюць іх. Уся краіна – у страху… Ведаеш, што скажу: Лукашэнка прайграў бы гэтыя выбары, нават калі б у якасці яго канкурэнта зарэгістравалі табурэтку. Ён прайграў бы табурэтцы! У сапраўдных выбарах нармальныя людзі галасавалі б не за яго», – гаворыць беларус.
Шэсце ўзначальвае кіраўніца Аб'яднанага пераходнага кабінету Святлана Ціханоўская. Поплеч ідуць яе намеснік Павел Латушка і спікерка Каардынацыйнай рады Анжаліка Мельнікава. Перад імі – беларускія дудары з гурту «Літы Талер». А за імі сцяг і пудзіла чалавека з вусамі, насаджанага на кол. Рукі чучала звязаныя за спінай...
Удзельнікі маршу скандуюць «Жыве Беларусь», «Свабоду палітвязням», «Менск, Варшава – супольная справа», «Беларусь у Еўропу, Лукашэнку – у ж…», «Радзіма, свабода – далоў Луку ўрода» плюс класічнае – «Лукашэнку ў аўтазак!». Мінакі спыняюцца і здымаюць акцыю на тэлефон.
«Лёс імперыяў і недаімперыяў не вырашаецца на выбарах»
Сярод удзельнікаў шэсця шмат былых палітзняволеных. На іх адзенні – жоўтая налепка «Палітвязень». «Са свайго сумнага Беластоку» вырвалася ў Варшаву, каб паўдзельнічаць у маршы і форуме «Беларусы годныя лепшага» былая палітзняволеная Ірына Шчасная. Пытаемся ў яе, ці мы сапраўды можам зараз быць голасам тых, хто знаходзіцца зараз за кратамі.
«У нейкім сэнсе можам так казаць. Людзі за кратамі больш за ўсё прагнуць свабоды. Гэта трэба адчуць і гэта трэба разумець. Беларусам і міжнародным структурам трэба прыкладаць усе магчымыя высілкі і ўзвышаць свой голас, каб выцягнуць адтуль нашых людзей. Вось у якім сэнсе мы можам быць іх голасам. Яны знаходзяцца ў сапраўднай катавальні, дзе нішчыцца іх лёс, а ў кагосьці і жыццё», – кажа Ірына Шчасная.
На плошчы Мікалая Каперніка ладзіцца прамежкавы мітынг. Невялікая плошча апяразваецца беларускім нацыянальным сцягам. Пудзіла чалавека з вусамі прытуленае да адной з калоны Польскай Акадэміі навук. Выступае каталіцкі святар Вячаслаў Барок.
«Сябры, не трэба і ў сённяшні час апускаць галовы, губляцца ў безнадзейнасці… Кожнае зло абмежаванае, і кожная імперыя рана ці позна рухне. І не зважайце на лічбы, якімі аперуюць узурпатары. Гэта няважна! Лёс імперыяў і недаімперыяў не вырашаецца на выбарах. Лёс краінаў вырашаецца па-іншаму. Імперыі руйнуюцца, але толькі тады, калі ў грамадстве, у народзе з'яўляецца любоў да вышэйшых ідэалаў – свабоды, праўды, справядлівасці і міру», – прамаўляе Вячаслаў Барок.
Прамову святара слухае дзяўчына, якая называе сябе Юстасяй. Яна трымае на галаве валізу, на якой па-ангельску напісана: «30 гадоў гвалту і цішыні». Яе шыя апавітая калючымі раслінамі, падобнымі да чартапалоху. Беларуска прызнаецца, што прыдумала такі перформанс уначы. Ён – пра жыццё, якое змяшчаецца ў чамадан і пра немагчымасць вярнуцца дадому.
«Спадзяюся, калі-небудзь вярнуся, але пакуль што сцяна занадта высокая, яна загароджвае ўсё маё мінулае жыццё», – гаворыць Юстася.
«Лукашэнка застанецца ў гісторыі як здраднік»
На замкавай плошчы падрыхтаваная сцэна для цэнтральных прамоваў. Даўжэзны бел-чырвона-белы сцяг знікае. Адначасова людзі ў чорных масках разварочваюць некалькі вялікіх банераў, якія складаюцца ў паведамленне: «МУС, КДБ, ГУБАЗ – ланцужныя псы рэжыму. Ніхто з вас не застанецца дараваным!».
Да мікрафона падыходзіць Святлана Ціханоўская.
«Тое, што адбываецца сёння ў Беларусі, называлі ўжо рознымі словамі – фарс, імітацыя, нават спецаперацыя. Але адно з самых трапных азначэнняў гэтага ўсяго – гэта здзек. Здзек над выбарчай працэдурай і самой ідэяй выбараў, здзек над беларусамі і міжнароднай супольнасцю. Здзек не толькі маральны, але і фізічны. Катаванні, рэжым інкамунікада, прапагандысцкія відэа, запісаныя пад прымусам – здзек над палітвязнямі і іх блізкімі…» – гаворыць Святлана Ціханоўская.
Беларусы вартыя лепшай улады і годныя лепшага, сцвярджае яна. А за ўсе пакуты і ахвяры беларусаў нясе адказнасць толькі Лукашэнка. Кіраўніца пераходнага Кабінету згадвае пра смерць ва Украіне беларускай добраахвотніцы Марыі Зайцавай і заклікае ўшанаваць хвілінай маўчання памяць Марыі і ўсіх загінулых ад рук лукашэнкаўскага і пуцінскага рэжымаў. Грамада замаўкае.
,,«Сам Лукашэнка застанецца ў гісторыі як здраднік і як злачынец, а не гарант незалежнасці, як бы яму гэтага ні хацелася і колькі б разоў ён сам сябе не пераабіраў. Мы ўжо сказалі яму ўсе разам цвёрдае «Не!» чатыры гады таму. І сёння ў адказ на ягоную бязвыбарчую клаўнаду можам гэта толькі паўтарыць… Мы, усе беларусы, не дамо сябе зняверыць. Мы вернем сабе нашую краіну і абавязкова вернемся дадому», – сказала Святлана Ціханоўская.
«Ён ужо прайграў гэтыя выбары»
Выступ Паўла Латушкі, які выходзіць на сцэну, куды больш жорсткі.
«Гэта не мой выбар. Гэта не наш выбар. Гэта не выбар беларусаў. Дый увогуле гэта не выбары! Гэта спецаперацыя па чарговай спробе перапрызначыцца самім Лукашэнкам на ўзурпаваную пасаду прэзідэнта Рэспублікі Беларусь. Ён ужо прайграў гэтыя выбары. Хтосьці скажа, гэта проста словы, ну што там сказаў Латушка. А ён прайграў, таму што ўжо напярэдадні 26 студзеня шмат якія краіны і парламенты, Еўрапарламент сказалі, што не прызнаюць гэта выбарамі. Мы кажам, што гэта фарс, гэта хлусня, гэта падман. Мы не прызнаем Лукашэнку! Ён няўдачнік, які зрабіў дрэннага для нашай радзімы шмат, і за гэта павінен адказаць. І не перад сваім сумленнем, а перад народам», – кажа Павел Латушка падчас выступу.
«Для нас ёсць два галоўных слова: незалежнасць і свабода. Бо Лукашэнкі заўтра не будзе – ён здохне, як ён сам сказаў. А хто абароніць Беларусь? Толькі свабодныя, вольныя беларусы. Таму я веру ў тое, што мы будзем незалежнай краінай без Лукашэнкі, будзем вольнымі людзьмі без дыктатара», – ставіць кропку Латушка.
Перад удзельнікамі мітынгу на Замкавай плошчы ў Варшаве выступілі таксама палітыкі Анжаліка Мельнікава, Віталь Рымашэўскі, Вячаслаў Сіўчык, актор і сябра Каардынацыйнай Рады Ігар Сігоў ды іншыя.
Зміцер Міраш belsat.eu
