У Варшаве 14 чэрвеня прайшоў Парад роўнасці. У вясёлкавай калоне асобаў ЛГБТК+ і асобаў, якія выйшлі іх падтрымаць і выказацца супраць дыскрымінацыі, ішлі каля сотні беларусаў пад БЧБ-сцягамі. «Белсат» узяў удзел у шэсці і паразмаўляў з суайчыннікамі.
Парад роўнасці стартуе а 14-й са Сьвентакшыскага парку, адурманенага салодкім водарам ліпы.
«Слухай, ну водар жа кахання!» – заўважае першы беларус, якога сустракаем. Ён просіць называць яго Базылём Шэрым. Разам з ім шукаем у вясёлкавым моры выспачку з БЧБ-сцягамі. Яна ўтвараецца за паўсотню метраў ад галавы калоны. Наперадзе вісіць вялізная расцяжка: «Адказам ёсць любоў» («Odpowiedzią jest miłość») – дэвіз сёлетняга прайду ў Варшаве.
«А рэч жа не ў сцягах!»
«Усё шыкоўна! Свабодныя людзі, свабодная краіна, можна сябе свабодна адчуваць. Мы прыйшлі падтрымаць людзей, якія свабодна выказваюць сваю пазіцыю, і абараніць іх ад розных неадэкватаў, якія думаюць, што сцягі могуць належаць толькі ім. А рэч жа не ў сцягах – рэч у свабодзе», – гаворыць Базыль Шэры, які нядаўна прыехаў у Польшчу, адбыўшы тэрмін у лукашэнкаўскай калоніі.
Чалавек з роварам, які стаіць на ходніку, спрабуе здымаць на тэлефон беларусаў у сярэдзіне калоны. Па-расейску выкрыквае штосьці абразлівае на іхны адрас. Пасля настойлівай просьбы не правакаваць адказвае са злосцю (не цытуем) і з'язджае.
«Людзі ўсе розныя і ўсе фантастычныя. Беларусы – таксама. І калі раптам гучыць мова нянавісці, то адказ на гэта – толькі любоў. І мне здаецца, гэта вельмі добры адказ на жыццё ўвогуле, няважна гетэра ты ці не, а можа, недзе пасярэдзіне. Любоў і каханне – гэта заўсёды моцны адказ», – дзеліцца думкамі беларуская паэтка, іспанка Анхела Эспіноса, якая ідзе ў калоне з сябрам.
«Галоўнае, што мы ёсць!»
Вясёлкавая калона рушыць па Сьвентакшыскай і паварочвае налева – на Маршалкоўскую. Налічваем крыху больш за дзясятак бел-чырвона-белых сцягоў з Пагоняй і іх вясёлкавых варыяцыяў.
Вялікага БЧБ-сцяга, падобнага да разгорнутага на прайдзе ў Вільні, тут няма.
Праваабаронца, феміністка і кўір-актывістка Наста Базар, якая крыху пазней далучаецца да шэсця, тлумачыць: рэч не ў тым, што хтосьці баіцца разгортваць вялікі БЧБ-сцяг. Проста сцяг, які неслі, напрыклад, падчас Параду роўнасці ў Варшаве два гады таму, яна асабіста прывозіла з Кракава, а сёлета проста «не здолела гэтага зарганізаваць».
,,«У Варшаве ёсць вялікі сцяг у БАП «Да волі», але ж вы ведаеце – ён занадта даўгі. Таму вось так. Але галоўнае, што мы ёсць!» – сцвярджае Наста Базар.
«Ці БЧБ-сцяг у руках небінарнай асобы губляе сваю вартасць і годнасць, калі ўжо выклікае з боку некаторых такую нянавісць?» – пытаемся ў Насты.
«Не, проста мы вельмі доўга жылі ў сістэме таталітарызму і аўтакратыі. І людзі прывыклі, што павінен быць нехта, супраць каго можна аб'яднацца. Цяпер чамусьці стала зручна аб'ядноўвацца супраць тых, хто не можа даць адпору, але чамусьці не супраць галоўнага агрэсара – Лукашэнкі. Мы яму фізічна нічога не можам зрабіць, таму зручна гнабіць сваіх. На жаль. Я думаю, што прычына толькі ў гэтым», – кажа Наста Базар.
Зазначае таксама, што нянавісць і «нармалізацыя гвалту» за 5 гадоў рэпрэсіяў і 3 гады вайны ва Украіне выйшла на нейкі новы ўзровень.
«Проста звычайныя людзі, і іх вялізная колькасць»
Перад намі дзяўчына нясе плакат з цытатаю Караткевіча: «І калі мне скажуць, што я не такі, як усе, я адкажу: я – які ёсць, і гэтага досыць, бо ў маім сэрцы каханне, і каханне не хлусіць».
Акрамя беларускіх нацыянальных сцягоў, заўважаем у калоне і ўкраінскія жоўта-блакітныя, і польскія дзяржаўныя сцягі. Ніхто нікому не забараняе. А ў руках дзяўчынкі Насты – дачкі былой палітзняволенай Антаніны Канавалавай, якая бярэ ўдзел у шэсці разам з мамаю, – сцяг міру.
«Пануе неймаверная атмасфера. Усе прыгожыя і ярка ўбраныя! Ведаеш, такое ўражанне, што ты выйшаў у 2020 годзе: ваду раздаюць, сцяжкі раздаюць, усе пасміхаюцца», – дзеліцца ўражаннямі Антаніна Канавалава.
Кожны беларус, мяркуе былая палітзняволеная, мае свой выбар, і яго ніхто не мае права адбіраць.
«Хопіць ужо дыктатуры. Дыктатар у нас жыве ў Рэспубліцы Беларусь на гэты момант. А тут кожны мае права на сваю думку і свой выбар. А мы – за мір і каб не было дыктатураў. Мы за тое, каб ніхто не сварыўся. Вораг у нас – там. І чым больш мы сварымся, тым больш перамог у нашага ворага», – кажа Тоня Канавалава, якая не хавае, што сярод ейных сябровак, палітзняволеных, ёсць дзяўчыны з «нетрадыцыйнай арыентацыяй», і ім патрэбнае падтрыманне.
«Тут проста звычайныя людзі, і іх вялізная колькасць», – дадае Антаніна.
«Мы так і па Менску пройдземся»
Паварочваем на Сенатарскую і набліжаемся да Банкавай плошчы. На вочы трапляе плакат з надпісам «Не бойся кахаць», які ўздымае адна з удзельніц шэсця. Яшчэ адна дзяўчына трымае кардоніну з напісам «Шукаю хлопца!», але праз момант перадае яе маладому чалавеку, які пачынае з ёю танчыць.
Заўважаем у беларускім сектары шэсця славутага вадалаза пад вясёлкай, якога нясе ягоны аўтар, мастак Міхась Мішук.
«Ну, вадалаз не той персанаж, які змагаецца за нейкія глабальныя штукі. Гэта проста персанаж, які абазначае мяне – эмігранта, якога нясе плынь жыцця. І вось я ўсплываю ў розных месцах гэтага свету. Гэта мой персанаж. І, ствараючы яго, я магу выказваць думкі, якія мне падаюцца нармальнымі і добрымі. Можна з імі спрачацца, а можна выказваць іншыя думкі. У гэтым – свабода», – гаворыць Міхась.
«Так, толькі твае вадалазы пастаянна ў меншасці», – заўважаем. «Таму я тут. А ў Варшаве іх ужо трыста. Так што трохі лягчэй», – смяецца Міхась Мішук.
,,«Я веру і спадзяюся, што мы так і па Менску пройдземся. З вадалазікам», – падхоплівае спадарожніца мастака Лера.
«Без ЛГБТ-падтрымання не пабудуем дэмакратыі»
Калі калона пад спевы і танцы паварочвае на Кракаўскае прадмесце і пачынае набліжацца да прэзідэнцкага палацу, заўважаем, што более паліцыянтаў. Кардоны атачаюць Бельведэр і касцёлы непадалёк. Але ўсё праходзіць мірна і спакойна. Перад палацам шэсце спыняецца, арганізатары і палітыкі агучваюць патрабаванні да ўладаў.
Удзельнікі прайду патрабуюць роўных правоў і абароны ад дыскрымінацыі ды выключэння, права на шлюб і грамадзянскія сем'і. Патрабуюць адкрытага і бяспечнага грамадства для кожнага чалавека, у тым ліку абароны ад мовы нянавісці і злачынстваў на глебе нянавісці.
Сярод патрабаванняў гучыць і заклік спрасціць візавыя працэдуры.
Калі вясёлкавая рака выцякае зноў на Сьвентакшыскую, замыкаючы кола, гучыць і паўтараецца дзясяткі разоў лозунг «Адказам ёсць любоў». Скандуюць прадстаўнікі супольнасці ЛГБТК+, скандуюць людзі, якія прыйшлі падтрымаць удзелам у маршы вясёлкавых асобаў, скандуюць дзеці, якія трымаюць за руку сваіх татаў і мам, скандуюць беларусы.
Ужо на самым фінішы нос у нос сутыкаемся з былым палітвязнем Вадзімам Ермашуком (блогер Vadimati), які трымае ў руках нацыянальны сцяг. Стомлены, сонечны і шчаслівы, прызнаецца.
«Слухай, я ўпершыню на такой акцыі, і мне вельмі спадабалася. Ніякіх правакацыяў! Я нават сторыз запісаў, маўляў, ну дзе ж вашыя правакацыі. Бо пагрозы былі ў розных групах. А я сказаў адразу: я вазьму сцяг, маю права яго прадстаўляць, бо ў мяне іншага выбару няма пасля таго, што зрабілі са мной у турме. Але ўсё прайшло спакойна і весела. Я так лічу: без ЛГБТ-падтрымання мы не пабудуем дэмакратыі», – сцвярджае Вадзім Ермашук.
Варшаўскі Парад роўнасці ладзіцца з 2001 года Фондам валанцёрскай роўнасці (Fundację Wolontariat Równości). Прайд адбываецца пад патранатам і матранатам Еўрапейскай камісіі, прэзідэнта Варшавы Рафала Тшаскоўскага, віцэ-спікеркі польскага Сенату Магдалены Беят, міністра ў справах роўнасці, Міністэрства інфарматызацыі.
Зміцер Міраш belsat.eu
