Якую гульню ў Беларусі называюць ножным шпурляком? Адказ ведае журналіст, які даследуе гісторыю спорту, у прыватнасці гісторыю футболу на Аршаншчыне.
Ці задумваліся вы над тым, чаму гуляем у футбол, але выйграем гульню? Чаму чалавек можа забіць іншага чалавека, а можа забіць гол?
Наш госць – журналіст і гісторык спорту Арцём Сізінцаў. Ён збірае грошы на выдавецтва сваёй кнігі «На «Старт» і ў «Тэмпе» пра футбольную гісторыю роднай Аршаншчыны. Арцём хоча апублікаваць не толькі ўнікальныя звесткі, але і папулярызаваць адметную беларускую спартовую тэрміналогію.
Рэч у тым, тлумачыць Арцём, што беларусы зрабіліся заўзятарамі спорту ў ХХ стагоддзі, у час БССР, калі беларуская мова не магла развівацца свабодна. Па старой савецкай звычцы беларусы прызвычаіліся аглядацца на Расею як на ўзор, у тым ліку ў моўным плане.
,,«Яны не проста параўноўваюць «а як у іх», а менавіта параўноўваюць на правільнасць. Але гэта няслушна – заўсёды параўноўваць з нейкай іншай мовай. Мы маем блізкасць і з расейскай, і з польскай, і з украінскай. Але мы маем розную граматыку, розныя правілы, розную лексіку. Мы павіныя карыстацца сваймі падыходамі», – тлумачыць логіку спакойнага пурызму Арцём.
Спакойны пурызм – гэта калі мы хоць і імкнёмся карыстацца сваймі словамі, але спакойна ставімся да запазычанняў, а не адмаўляемся ад слова толькі таму, што яно нагадвае, напрыклад, расейскае. Напрыклад, слова «пагода». Гэта не трасянка і не русізм, пры ўмове, што вы будзеце ім карыстацца так, як раіць Віктар Шукеловіч у граматычнай частцы.
Падрабязней – у нашай праграме.
- Дагары – па-расейску: вверх ногами
- Твор – па-расейску: произведение
- Заснавальнік – па-расейску: основатель
- Артыкул – па-расейску: статья
- Ножны шпурляк = футбол
- Першапачаткова – па-расейску: первоначально
- Шпурляк = мяч
- Пасаваць = падыходзіць
- Апука = шпурляк = мяч
- Ручны шпурляк = гандбол
- Баскетбол = гульня ў кош
- Кош – па-расейску: корзина
- Усталявацца – па-расейску: установиться
- Аднадумца – па-расейску: единомышленник
- Выконваць – па-расейску: исполнять
- Невядома – па-расейску: неизвестно
- Падобны – па-расейску: похожий
- Закрануць – па-расейску: затронуть
- Запазычанне – па-расейску: заимствование
- Прыхільнік – па-расейску: сторонник
- Хваля – па-расейску: волна
- Адбіцца – па-расейску: отразиться
- Шэраг = рад
- Кірунак = напрамак
- Заўзятар – па-расейску: болельщик
- Повязь = сувязь
- Заўзімацца за каманду = заўзець за каманду
- Стрэліць гол = забіць гол
- Забіць – па-расейску: убить
- Агадаць = здабыць
- Прадбачыць – па-расейску: предвидеть
- Брама – па-расейску: ворота
- Няслушна = няправільна
- Прысвечаны – па-расейску: посвященный
- Дасягненні – па-расейску: достижения
- Падтрымліваць – па-расейску: поддерживать
- Далучыцца – па-расейску: присоединяться
- Супольнымі намаганнямі – па-расейску: совместными усилиями
- Трываць = цягнуцца
- Унёсак – па-расейску: вклад
- Недакладнасці – па-расейску: неточности
- Скарыстацца – па-расейску: воспользоваться
- Аршаншчына = Аршанскі раён
- Даёцца ў знакі = бярэ сваё
- Асвета = адукацыя
- Знішчаны – па-расейску: уничтоженный
- Адзінка – па-расейску: единица
- Падваліны = падмуркі
- Адметны – па-расейску: отличительный
- На абшары = на прасторы
- Мальцы = хлопцы, мужчыны
- Асоба = чалавек
- Прыпавесць – па-расейску: притча
- Прысутны – па-расейску: присутствующий
- Патрэба – па-расейску: необходимость
Адукацыйную праграму «Мова нанова» глядзіце кожную нядзелю на тэлеканале «Белсат» праз спадарожнік «Астра 4A» (ранейшая назва «Sirius 4») або на YouTube-канале «БЕЛСАТ LIFE».
