Кардынал Казімір Свёнтэк ніколі не імкнуўся займець уласную рэзідэнцыю. Паўстагоддзя ён пражыў у доме бацькоў Барбары Шыманьскай.
Квіткі на вайну
Спадарыня Барбара нарадзілася ў Пінску 1932 годзе і засталася тут назаўсёды. Адсюль паходзіў ейны бацька, які быў тэхнікам і спецыялізаваўся ў рачным будаўніцтве (пашырэнні вадаёмаў). Падчас паездкі ў Горадню ён сустрэў сваю будучую жонку – Гэлену Лейнштэрн. Паколькі муж добра зарабляў, яна займалася домам і дзецьмі: спадарыня Барбара і яе сястра былі блізняты. Пазней маці гатавала і для будучага кардынала.
Пасля вайны ўсю вуліцу, на якой жылі палякі, арыштавалі. Шыманьскіх уратавала толькі хвароба главы сям’і: бацька спадарыні Барбары меў язву страўніка. У савецкай школе сёстрам было цяжка: яны не ведалі расейскай мовы. (Спадарыня Барбара дагэтуль размаўляе па-расейску з польскім акцэнтам, характэрна вымаўляючы “л”.)
Паколькі бацька працаваць не мог, Барбара пасля школы вырашыла дапамагаць сям’і ды ўладкавалася ў рэгістратуру паліклінікі, пасля скончыла бухгалтарскія курсы і вечаровую школу медсясцёр. Праз некаторы час спадарыня Барбара перайшла працаваць у аддзяленне акулістыкі, дзе і дачакалася пенсіі.
Пасля ссылкі вярнуўся ў Пінск, у 1991 годзе быў прызначаны першым мітрапалітам Менска-Магілёўскай мітраполіі і апостальскім адміністратарам Пінскай дыяцэзіі. У 1994 годзе атрымаў званне кардынала. У 2004 годзе Папа Рымскі Ян Павал II уручыў кардыналу спецыяльную ўзнагароду “Fidei Testis” (“Сведка веры”). У 2006 годзе прэзідэнт Францыі Жак Шырак узнагародзіў кардынала званнем камандора Ганаровага легіёну. Памёр Казімір Свёнтэк у 96 гадоў.
Спачатку ксёндз заставаўся на вячэру
Ксёндз Свёнтэк вярнуўся з Варкуты ў родны Пінск у 1954 годзе і адразу пачаў навязваць кантакты з мясцовымі палякамі. Спачатку здымаў пакоі ў дзвюх пажылых спадарыняў, але гэтак і не змог прызвычаіцца да іхнай кухні (у яго былі праблемы са страўнікам). Тады ксёндз стаў часцей бываць у доме бацькоў спадарыні Барбары і звычайна заставаўся на вячэру. Пазней прызнаўся, што яна замяняла яму абед.
А гатавалі ў Шыманьскіх традыцыйныя стравы: фаршаваную рыбу і курку, боршч, капуснік, шчаўе, на сняданак – абавязкова малочны суп. Ксяндзу Свёнтэку пра савецкі лагер апрача прывезеных на памяць ватніка, зімовай шапкі ды драўлянай валізкі, штодня нагадвала падарванае здароўе. Патрэбная была санаторная дыета. Так ён і перасяліўся да Шыманьскіх. І як аказалася – назаўсёды.
Спадарыня Барбара, якая спачатку дапамагала гатаваць маме, пасля ейнай смерці – сястры, а ўрэшце запанавала на кухні аднаасобна, нават курэй для кардынала набывала абавязкова жывымі ды сама забівала, каб стравы з іх былі як мага больш свежыя. Дзічыну і рыбу да стала прывозіў ён сам. У Пінску ён пазнаёміўся з двума братамі, адзін з якіх браў яго на паляванне, другі – на рыбалку. Рыбы заўсёды прывозіў шмат, а вось паляўнічыя трафеі, як мяркуе спадарыня Барбара, яму дарылі. “З дубальтоўкі ж ён страляў, а вось ці забіваў што – цяжка сказаць”, – пасміхаецца яна.
Пра мужа Барбара Шыманьска шмат не распавядае. Кажа толькі, што заўсёды марыла выйсці замуж за мужчыну, які свабодна размаўляе па-польску. І вось – сустрэла літоўца, які адпавядаў гэтаму крытэру. Дарэчы, павянчаў іх у Пінску тады яшчэ ксёндз Свёнтэк. У бацькоўскім доме жонкі маладыя і пасяліліся. Сужэнства доўга не пратрымалася. Прычынаю, паводле спадарыні Барбары, была любоў мужа да алкаголю. Больш яна ніколі не пабралася шлюбам.
Справаю жыцця кардынала Свёнтэка стала рэстаўрацыя Пінскага кафедральнага касцёлу. Паводле нашай суразмоўніцы, ён вельмі не любіў прасіць грошай на патрэбы касцёлу ў простых людзей, таму часцей за ўсё звяртаўся па дапамогу да каталіцкіх саноўнікаў за мяжою.
Шукаючы выйсця з цяжкай сітуацыі, кардынал заўсёды звяртаўся ў малітвах да свайго духоўнага настаўніка – біскупа Зыгмунта Лазіньскага, труну з целам якога падчас вайны хавалі ў бочных алтарах кафедральнага касцёла. Менавіта пра яго Казімір Свёнтэк меўся распавесці семінарыстам, спяшаючыся на сустрэчу да якіх, зачапіўся дома за канапу, упаў і атрымаў траўму сцягна, якая стала для яго фатальнаю…
Зямным захапленнем ксяндза-кардынала, апрача рыбалкі і палявання, быў футбол. Па тэлевізары глядзеў толькі спорт і зрэдку – выданні навінаў. Любіў папрацаваць у садзе, дзе рос вінаград. А любімага сабаку Аса вазіў з сабою на матацыкле ў люльцы.
Візіт да Папы Рымскага
На самым відным месцы, над канапаю ў гасцёўні – здымкі з візіту да Папы Рымскага Яна Паўла ІІ. Адна са сцэнаў: кардынал Свёнтэк прэзентуе пантыфіку сваю гаспадыню Барбару Шыманьску. “У касцёле на адным баку сядзелі людзі, на другім – святары і манахіні, якіх кардынал прадстаўляў Папе. Яны па чарзе ўзыходзілі да іх па лесвічцы. Я паціху перасела да сёстраў і пасля таксама забралася па прыступках. Кардынал патлумачыў пантыфіку: гэта мая гаспадыня спадарыня Шыманьска, у доме ейных бацькоў я жыву ўжо доўгія гады. У мяне мову адняло, нічога сказаць так і не змагла. Толькі пацалавала пярсцёнак на руцэ Яна Паўла ІІ”. Тады ў Рым з Пінску для ахвотных арганізавалі паездку аўтобусам.
Цяпер спадарыня Шыманьска жыве адна. Святую імшу глядзіць па польскім тэлебачанні, слухае польскае радыё. Узгадвае, што ў праграме, прысвечанай кардыналам, казалі, што ў самых сціплых умовах жыў Казімір Свёнтэк.
Аліна Кашкевіч, belsat.eu
