Сумныя навіны прынесла стужка навінаў у панядзелак, 9 сакавіка. Скончылася дзесяцігадовая вахта Паўла Калавура на пасадзе старшыні Нацбанку Беларусі. На вакантнае месца заступіў «аптымістычны прэм'ер» Раман Галоўчанка.
Павел Калавур – аўтар і сімвал цалкам адэкватнай, паслядоўнай, прафесійнай палітыкі кіравання грашовай сістэмай Рэспублікі Беларусь. Калавур, прафесійны банкір, быў прызначаны кіраўніком Нацбанка 27 снежня 2014 года, а за тыдзень да таго гэты самы Нацбанк увёў 30%-ную камісію на набыццё валюты.
Гэта была зусім ідыёцкая (прабачце, але па-іншаму не скажаш) мера, спроба ўтрымаць намінальны курс беларускага рубля, які кінуўся тады ў пагоню за расейскім. Парадаксальны фінал «крымскай вясны» 2014 года, якая выклікала абвал расейскага рубля амаль на 100% і пацягнула за сабой беларускі.
Павел прыйшоў да кіраўніцтва ў такіх вельмі неспрыяльных умовах і зрабіў менавіта тое, што і належыла зрабіць. Ён увёў цалкам рынкавае курсаўтварэнне, адмяніў (паступова) продаж валютнай выручкі, абмежаваў дырэктыўнае крэдытаванне дзяржпрадпрыемстваў. У выніку грашовая сістэма досыць хутка прыйшла ў здаровы стан.
,,Так, менавіта яго (і яго ведамства) намаганням беларусы павінны падзякаваць за... захаванне сваіх прыбыткаў ад бясконцых дэвальвацыяў і галапіруючай інфляцыі. Менавіта так. Менавіта яму.
Павелічэнне курсу долара за 10 гадоў з фактычных 1,5 рубля да сённяшніх 3,2 – таксама такое сабе дасягненне, рост больш чым на 100%, за што ў эканамічна стабільных краінах, вядома ж, не пахвалілі б, але! Што калі паглядзець на папярэднія 10 гадоў? Там жа падзенне было ў сем разоў. І інфляцыя таксама прыняла ў гэтыя гады не тое каб ідэальныя, але цалкам прымальныя формы, памеры, часам апускаючыся ніжэй за 10 %.
Былі ў Нацбанку, пад яго, Паўла, кіраўніцтвам і цёмныя старонкі тыпу «уваходжання» ў «Белгазпрамбанк», але ўсё ж такі здаецца, што рашэнні такога кшталту прымаліся на іншых узроўнях. Таму за гэтыя 10 гадоў Калавуру варта паставіць сапраўдныя «5 +» у дзённік, выдаць грамату і шчыра падзякаваць.
Дык а што Раман наш Аляксандравіч Галоўчанка? Гэты «спецыяліст» апошнія пяць гадоў прадстаўляў прама супрацьлеглы бок. Супрацьстаянне няяўнае і невідавочнае было натуральным. Прэм'ер, адказваючы за паказчыкі росту ВУП, экспарту, быў шчыра зацікаўлены ў вялікіх і бясплатных грошах для дзяржпрадпрыемстваў. І кіраўнік Нацбанку, які дазволіў сабе гады гэтак са два таму заявіць публічна, што «магчымасці для крэдытавання дзяржпрадпрыемстваў скончыліся» праз нездавальняючыя паказчыкі іх балансаў, не мог не выклікаць раздражнення.
Вынікі ж дзейнасці самога Галоўчанкі на пасадзе прэмʼера відавочныя. Ён сеў у гэтае крэсла летам 2020-га, перад самымі выбарамі, і ступень выканання ім жа складзенай «Праграмы сацыяльна-эканамічнага развіцця на 2021–2025 гады» складае каля 30 %: у прыватнасці, рост ВУП павінен быў скласці за мінулыя чатыры гады больш за 15 %, атрымалася ж крыху вышэй за 5 %…
Дык а калі ўзгадаць пра тое, як ён жа, Раман Аляксандравіч, шчыра пераконваў Лукашэнку летам 2024-га ў тым, што са знешнім гандлем у нас усё добра, што нахіл, які намаляваўся ў мінус, будзе выпраўлены ў трэцім квартале... у выніку за год спрацавалі ў мінус 1,3 млрд (пры плане +0,7-0,8).
,,Яго б гнаць сцанай анучай за такія дасягненні, але... лава запасных у Лукашэнкі кароткая, ды і да пасады кіраўніка Нацбанку праяўляецца стаўленне як да нейкай пенсійнай сінекуры, а не месца, дзе трэба кожны дзень упарта працаваць.
Таму вось так, змена варты. І ўсё б і нічога. Кіраўнік сышоў, але ўвесь калектыў спецыялістаў застаўся (спадзяюся), дасць Бог, не «заваляць пасяўную», калі б не адно вялікае «але».
Ужо занадта відавочна ў прамовах Лукашэнкі дзьмула пажаданнем, каб цяпер (!) кіраўніцтва Нацбанку працавала з кіраўніцтвам ураду як «адзіны кулак». Як бы за гэтым пажаданнем не хаваўся дазвол уключыць друкаваны станок і вярнуцца да практык эпохі Пятра Пятровіча Пракаповіча, да «каналізаваных эмісій», якія прыводзілі да цалкам венесуэльскіх, а то і зімбабвійскіх дысбалансаў у эканоміцы.
Пакуль гэта толькі перасцярогі, але Раман Галоўчанка банкірам не з'яўляецца і ўсё яго папярэдняе «служэнне» хутчэй кажа пра тое, што пры атрыманні адпаведных указанняў ён не будзе спрачацца, не будзе клапаціцца пра кішэні беларусаў і ўласную рэпутацыю, а проста «возьме пад казырок». Пакуль гэта проста чаканне будучыні. Але на душы цьмяна.
belsat.eu / MB
