12 лютага адбыліся дзве важныя размовы, якія могуць паўплываць на хаду вайны ва Украіне: Доналд Трамп патэлефанаваў Уладзіміру Пуціну, а пасля паразмаўляў з Уладзімірам Зяленскім. Абедзве размовы амерыканскі прэзідэнт назваў вельмі плённымі. «Белсат» паглядзеў, якую рэакцыю гэтыя размовы выклікалі ў свеце.
Пра што вяліся размовы
Доналд Трамп і Уладзімір Пуцін правялі тэлефонную размову, якая доўжылася 90 хвілінаў. Як паведаміў Трамп, яны абмеркавалі вайну ва Украіне, сітуацыю на Блізкім Усходзе, пытанні энергетыкі, штучны інтэлект і ўплыў долара. Амерыканскі прэзідэнт падкрэсліў, што даўно планаваў гэтую размову і яе галоўнай мэтай было спыненне вайны.
«Мы дамовіліся працаваць разам, вельмі цесна, у тым ліку наведаць адзін аднаго. Таксама мы дамовіліся неадкладна пачаць перамовы», – напісаў Трамп у Truth Social. Ён прызначыў групу перамоўцаў, у якую ўвайшлі дзяржсакратар Маркаў Руб'ёў, дарадца ў справах нацыянальнай бяспекі Майк Ўолц, адмысловы пасланнік Стыў Ўіткаф і дырэктар CIA Джон Рэткліф.
Пракаментавалі гэтую размову і ў Крамлі. Паводле Дзмітрыя Пяскова, падчас размовы была закранутая тэма вайны ва Украіне, і Уладзімір Пуцін заявіў пра неабходнасць «ліквідацыі першапрычынаў канфлікту», пагадзіўшыся, што даўгавечны мір магчымы праз перамовы. Па выніках размовы лідары дамовіліся пра асабістую сустрэчу: Пуцін запрасіў Трампа ў Маскву.
Адразу пасля размовы з Пуціным Трамп патэлефанаваў прэзідэнту Украіны Уладзіміру Зяленскаму. Пасля чаго ўкраінскі прэзідэнт даў сваю ацэнку гэтай размове.
,,«Доўгая размова. Пра магчымасці дасягнення міру. Пра нашую гатовасць працаваць разам на ўзроўні камандаў», – паведаміў украінскі лідар. Ён таксама адзначыў, што Трамп перадаў яму падрабязнасці размовы з Пуціным.
Зяленскі падкрэсліў, што Украіна зацікаўленая ў міры больш за ўсіх і цяпер разам з ЗША вызначае крокі, якія дапамогуць спыніць расейскую агрэсію і гарантаваць доўгатэрміновую бяспеку. «Як сказаў прэзідэнт Трамп, let’s get it done [давайце зробім гэта. – Заўв. belsat.eu]», – дадаў ён, паведаміўшы, што бакі дамовіліся пра далейшыя кантакты і сустрэчы.
Сам амерыканскі прэзідэнт быў лаканічным у каментаванні размовы з украінскім лідарам і адзначыў, што «размова прайшла вельмі добра».
«Ён [Уладзімір Зяленскі], як і прэзідэнт Пуцін, хоча МІРУ. Мы абмяркоўвалі розныя тэмы, звязаныя з вайной, але галоўным чынам сустрэчу, якая плануецца ў пятніцу ў Мюнхене. Дэлегацыю там узначаляць віцэ-прэзідэнт Джэй Дзі Вэнс і дзяржсакратар Маркаў Руб'ёў. Я спадзяюся, што вынікі гэтай сустрэчы будуць пазітыўнымі», – напісаў Трамп у Truth Social.
Што яшчэ казаў Трамп
Пасля размоваў з прэзідэнтамі Расеі і Украіны Доналд Трамп зрабіў некалькі заяваў перад журналістамі.
Ён пагадзіўся з думкаю кіраўніка Пэнтагону Піта Гэгсэта, што ўступленне Украіны ў NATO ў рамках міратворчага пагаднення «нерэалістычнае», перадала словы амерыканскага лідара журналістка CBS News Джэніфэр Джэйкабс. Трамп адзначыў, што не лічыць гэта практычным, і пагадзіўся з тым, што такая мэта толькі зацягне вайну.
Вядома, што Гэгсэт на паседжанні кантактнай групы ў справе абароны Украіны 12 лютага заявіў, што ЗША не разглядаюць уступлення Украіны ў НАТО як часткі міратворчага плану. Ён падкрэсліў, што «пагоня за гэтай ілюзорнай мэтай толькі падоўжыць вайну і прынясе дадатковыя пакуты». Акрамя таго, Гэгсэт заявіў, што Украіна не зможа вярнуць сваіх межаў да 2014 года, з чым пазней таксама пагадзіўся Трамп, назваўшы такое развіццё падзеяў «малаімаверным». Аднак дадаў, што ў будучыні частка тэрыторыяў можа быць вернутая.
Доналд Трамп паведаміў, што прапанаваў Пуціну спыніць агонь у вайне з Украінай, адзначыўшы, што не хоча, каб развязанне канфлікту было часовым. Пры гэтым Трамп заявіў, што не бачыць пагрозы ў дыялогу з Расеяй без удзелу Уладзіміра Зяленскага.
Журналісты спыталіся ў прэзідэнта ЗША, ці лічыць ён Украіну роўным удзельнікам міратворчага працэсу аб заканчэнні вайны на тэрыторыі краіны.
,,«Гэта цікавае пытанне. Я думаю, што ім прыйдзецца заключыць мір. Людзей забіваюць, гэта нядобрая вайна, і я думаю, што ім прыйдзецца заключыць мір. Вось што я думаю», – адказаў амерыканскі лідар.
Як ужо адзначалася, Трамп дапусціў, што Украіне ўдасца вярнуць частку тэрыторыяў, але не межы 2014 года. У сувязі з гэтым журналісты спыталіся ў Трампа, як ён ставіцца да ідэі, каб «Зяленскі саступіў тэрыторыю або абмяняў яе для заканчэння вайны». Амерыканскі прэзідэнт адказаў: «Ён будзе змушаны рабіць тое, што павінен, але ягоныя рэйтынгі, мякка кажучы, не вельмі высокія».
Пры гэтым палітык пацвердзіў, што ЗША будуць працягваць дапамагаць Украіне, каб «Пуцін не падумаў, што ён перамог».
«І, шчыра кажучы, мы будзем гэта рабіць столькі, колькі трэба, бо мы не хочам, каб здарылася нешта іншае, але прэзідэнт Пуцін цяпер хоча міру», – заявіў Трамп.
Паводле амерыканскага прэзідэнта, дата ягонай сустрэчы з Пуціным яшчэ не прызначаная, але сустрэчы адбудуцца «і тут, і там». Першыя перамовы, імаверна, пройдуць у Саудаўскай Аравіі ў «не вельмі аддаленай будучыні».
«Першы раз мы сустрэнемся ў Саудаўскай Аравіі, паглядзім, ці ўдасца нам нешта зрабіць. Але мы хочам скончыць гэтую вайну. Гэтая вайна – катастрофа, сапраўды жахлівая», – сказаў Трамп.
13 лютага з прапановай правесці перамовы Трампа і Пуціна выступіў Кітай. Пра гэта напісала выданне «The Wall Street Journal» са спасылкай на свае крыніцы ў Белым доме. Адметна, што суразмоўца выдання лічыць такую прапанову «нерэалістычнай і пазбаўленай практычнай рэалізацыі».
Ці была гатовая Еўропа
У той жа час з боку еўрапейскіх палітыкаў і медыяў прагучаў шэраг заяваў, якія сведчаць пра тое, што Еўропа не зусім была гатовая да такога павароту падзеяў вакол мірных перамоваў.
Гэтак, міністр абароны Нямеччыны Борыс Пісторыюс адзначыў, што новая адміністрацыя Злучаных Штатаў пайшла на саступкі Расейскай Федэрацыі яшчэ да пачатку перамоваў пра ўрэгуляванне вайны.
Але пры гэтым ён падкрэсліў, што пасля тэлефоннай размовы Трампа і Пуціна з’явілася магчымасць заканчэння канфлікту, і дадаў, што Еўропа павінна быць прыцягнутая да перамоваў.
У сваю чаргу міністры замежных справаў Украіны, Францыі, Вялікай Брытаніі, Іспаніі, Італіі, Польшчы, Нямеччыны і Еўразвязу на сустрэчы ў Францыі заявілі, што гатовыя ўзмацняць падтрыманне Украіны.
Яны падкрэслілі сваю адданасць незалежнасці, суверэнітэту і тэрытарыяльнай цэласнасці Украіны ў адказ на агрэсіўную вайну Расеі, а таксама адзначылі, што падтрыманне Украіны будзе працягвацца да дасягнення справядлівага, поўнага і ўстойлівага міру, які гарантуе інтарэсы Украіны і яе еўрапейскіх саюзнікаў. У сваёй заяве міністры падкрэслілі важнасць супольных абмеркаванняў далейшага шляху з амерыканскімі саюзнікамі. Сярод агульных мэтаў яны вылучылі забеспячэнне моцнай пазіцыі для Украіны ды ўдзел Украіны і Еўропы ў любых перамовах.
Рэакцыя медыяў
Цікавай была і рэакцыя некаторых еўрапейскіх і амерыканскіх СМІ. Як напісала выданне «Politico», «гэта быў момант, якога еўрапейцы і ўкраінцы чакалі месяцамі, калі не гадамі. Аднак калі ён нарэшце наступіў, раптоўнасць і маштабнасць мірнага плану Доналда Трампа ўсё роўна шакавалі хаўруснікаў Украіны. ЗША фактычна спынілі падтрыманне Украіны, якая супрацьстаіць расейскаму ўварванню».
У выданні «Associated Press» адзначылі, што «Трамп мяняе палітыку ЗША ў дачыненні Украіны. Размова Трампа з Пуціным паслала патэнцыйна драматычны сігнал аб тым, што Вашынгтон і Масква маглі б працаваць над дасягненнем пагаднення аб спыненні баявых дзеянняў ва Украіне ў абыход кіраўніцтва гэтай краіны».
,,«Тэлефанаванне Трампа Пуціну праілюстравала паглыбленне альянсу паміж імі такім чынам, які, верагодна, засмуціць Зяленскага. Прапаноўваючы першы накід свайго бачання мірнага пагаднення, Трамп засяродзіўся на ўмовах, якія больш за ўсё хвалююць Расею: відаць, выключыў сяброўства Украіны ў NATO і ўсклаў асноўную частку цяжару ў яе абароне на Еўропу. Заявы Трампа прапанавалі Пуціну буйныя саступкі яшчэ да афіцыйнага пачатку перамоваў», – адзначыла выданне «The Washington Post».
Настроі ва Украіне адносна ініцыятываў Трампа вельмі яскрава паказвае цытата аднаго з украінскіх чыноўнікаў для выдання «The Economist». «Усё вырашыцца без Украіны. Украіна ў лайне. І Еўропа таксама, дарэчы», – адзначыў суразмоўца выдання, бо Белы дом не кансультаваўся з украінскімі ўладамі адносна часу або зместу размовы Пуціна і Трампа. Такія дзеянні сведчаць пра разрыў з былой палітыкай адміністрацыі Байдэна: «Нічога пра Украіну без Украіны».
Што можна сказаць па выніках перамоваў
Першае, што можна адзначыць па выніках размоваў паміж Трампам і Пуціным ды Трампам і Зяленскім, – гэта тое, што «вясёлкавае ўяўленне» ўкраінскага кіраўніцтва з нагоды праўкраінскай пазіцыі амерыканскага прэзідэнта не знайшло свайго ўвасаблення, заўважае Аляксандр Краеў, эксперт Рады замежнай палітыкі Украіны «Украінская прызма» ў эфіры «Вот Так».
,,«Так, Трамп не такі небяспечны, не такі прарасейскі, як можна было чакаць, але ён усё ж такі хоча ўгоду, хоча, каб гэта было пяцьдзясят на пяцьдзясят. Таму было марна чакаць, што ў гэтых размовах будзе дакладна бачная ягоная адданасць менавіта ўкраінскаму плану», – адзначыў Краеў.
Трамп, на думку эксперта, адыгрывае сваю класічную ролю: ён спрабуе спадабацца ўсім адначасова, хваліць усіх адначасова – проста таму, што для яго ключавой застаецца адзіная тэма, каб перамовы пачаліся, а як яны скончацца, на чыю карысць – гэта ўжо другасная справа.
Аляксандр Краеў растлумачыў, што ва Украіне ёсць занепакоенасць тым, што паралельна з афіцыйнай працай новай амерыканскай адміністрацыі з украінскімі ўладамі можа ісці неафіцыйны «дагаварняк» і напрацоўванне нефармальных пагадненняў з Масквой.
«Трамп – гэта не пагроза сама па сабе, але гэта і не перамога сама па сабе. Трамп і наагул нашыя [украінскія] дачыненні са Злучанымі Штатамі – гэта вельмі шмат працы. Не трэба біць трывогі, што зараз з Пуціным ён неяк наладжвае стасункі. На жаль, гэта было вельмі чакана, што ён будзе яму [Пуціну] тэлефанаваць, што гэта будзе вельмі кампліментарна, што Пуцін будзе спрабаваць яго перацягнуць на свой бок. А таму ўкраінскай дыпламатыі і палітыкам трэба проста прысутнічаць. І ў еўрапейскай палітыцы, бо яны будуць забяспечваць зброяй, міратворцамі, асноўнай часткай грошай. Нам трэба прысутнічаць у вашынгтонскай палітыцы, бо мы бачым, што нават тыя людзі, якія цяпер ёсць на пасадах, або нявопытныя, або не маюць перамоўных камандаў. Таму пакуль у нас ёсць гэтае акно магчымасцяў, пакуль гэтыя стратэгіі да канца не аформленыя, мы яшчэ можам уплываць на сітуацыю», – адзначыў Аляксандр Краеў.
Раман Шавель belsat.eu
