Ад вывешвання сцягоў да рэйкавай вайны. Як беларусы змагаліся ў 2022 годзе
28.12.2022, 18:25
Здымак мае ілюстрацыйны характар. У дзень так званага рэферэндуму дзясяткі тысяч чалавек па ўсёй краіне выйшлі на пратэст супраць вайны Расеі ва Украіне. На дзень 27 лютага 2022 года праваабаронцам былі вядомыя імёны 770 затрыманых. (Фота: Белсат)
podpis źródła zdjęcia
Агляд беларускага супраціву
Ва ўмовах поўнамаштабнага расейскага ўварвання ва Украіну супраціў беларусаў у 2022 годзе набыў новы змест – антываенны. Найбольш вядомай і эфектыўнай праявай антываеннага руху сталі акцыі «рэйкавых партызанаў». Акрамя таго, беларусы сёлета спрабавалі аднавіць вулічныя пратэсты, ладзілі акцыі салідарнасці і пакідалі пратэставыя надпісы. Belsat.eu падрыхтаваў агляд беларускага супраціву ў 2022 годзе.
Здымак мае ілюстрацыйны характар. У дзень так званага рэферэндуму дзясяткі тысяч чалавек па ўсёй краіне выйшлі на пратэст супраць вайны Расеі ва Украіне. На дзень 27 лютага 2022 года праваабаронцам былі вядомыя імёны 770 затрыманых. (Фота: Белсат)
З самага пачатку расейскага ўварвання ва Украіну беларусы сталі псаваць чыгуначную інфраструктуру, каб перашкодзіць руху вайсковай тэхнікі агрэсара праз тэрыторыю Беларусі. Першыя партызанскія акцыі адбыліся неўзабаве пасля пачатку вайны: 26–27 лютага на перагоне Вярхі – Вярэйцы, а таксама каля станцыі «Барысаў». Гэтыя дзеянні сталі называць рэйкаваю вайною, аналагічна з партызанскімі акцыямі масавага разбурэння чыгуначных камунікацыяў у гады нацысцкай акупацыі Беларусі.
Усе акцыі сучасных партызанаў мелі негвалтоўны характар – ад іх дзеянняў ніхто не пацярпеў. Асноўнай формай дыверсіяў сталі падпалы рэлейных шафаў сігналізацыі, цэнтралізацыі і блакавання (СЦБ), праз што пераставалі працаваць святлафоры і стрэлачныя пераводы. Але сустракаліся і іншыя варыянты. Напрыклад, а на перагоне Магілёў-2 – Буйнічы партызаны закарацілі рэйкавы цэп дроту, а ў Стоўбцах сямейная пара, Сяргей і Кацярына Глебкі, падпаліла на рэйках бярвёны, каб спыніць рух вайсковых эшалонаў. У выніку Сяргея Глебку пакаралі 11 гадамі калоніі.
Агулам, паводле МУС, менш чым за шэсць тыдняў з пачатку вайны на беларускай чыгунцы адбылося звыш 80 дыверсіяў.
Здымак мае ілюстрацыйны характар. (Фота: rw.by)
Атакавалі чыгунку і кіберпартызаны. Першы ўдар быў нанесены яшчэ ў студзені, да вайны. Яшчэ дзве атакі яны арганізавалі пасля пачатку расейскага ўварвання ва Украіну – 27 лютага і 2 сакавіка. Хакеры вывелі са строю кампʼютарную сетку, у выніку чаго Беларуская чыгунка была вымушана часова перайсці на ручны рэжым кіравання.
Паводле «The Washington Post», «рэйкавая вайна» запаволіла перасоўванне расейскіх войскаў, выйграла час для ЗСУ і паспрыяла адбіванню наступу на Кіеў. Факт блакавання чыгуначных каляінаў прызналі ва ўкраінскім Генштабе і Украінскай чыгунцы.
Улады адказалі на акцыі «рэйкавых партызанаў» жорсткімі рэпрэсіямі. У МУС адразу заявілі, што любыя акцыі на чыгунцы будуць расцэньвацца як акты тэрарызму і прыгразілі знішчаць партызанаў. Сілавікі атрымалі карт-бланш на выкарыстанне зброі: у пачатку красавіка некалькі партызанаў пры затрыманні былі параненыя. Аднаму з іх, Віталю Мельніку, прастрэлілі каленныя суставы, а потым пакаралі 16 гадамі зняволення.
Прысуды іншым «рэйкавым партызанам» таксама былі надзвычай жорсткія: працаўнік чыгункі з Віцебску Сяргей Канавалаў атрымаў 15 гадоў зняволення, прадпрымальнік з Асіповічаў Аляксей Шышкавец – 11. Рэкордныя тэрміны пакарання прысудзілі светлагорскім партызанам: Алегу Малчанаву – 21 год зняволення, Дзмітрыю Равічу – 22 гады, Дзянісу Дзікуну – 23 гады.
Па шэрагу партызанскіх справаў цяпер або ідуць суды, або працягваецца следства. Усяго праваабаронцы прызналі палітвязнямі 12 «рэйкавых партызанаў».
Акцыі супраціву на чыгунцы падштурхнулі рэжым Лукашэнкі да таго, каб унесці ў Крымінальны кодэкс змены, якія пашыраюць сферу выкарыстання смяротнага пакарання. Папраўкі набылі моц у траўні. Цяпер расстрэл можа пагражаць не толькі за здзяйсненне тэракту, але і за замах на акт тэрарызму.
Беларусы ў 2022 годзе актыўна ўдзельнічалі ў інфармацыйным супраціве расейскай агрэсіі, фіксуючы факты перамяшчэння вайсковай тэхнікі, звесткі аб запусках ракетаў і палётах авіяцыі.
Сотні людзей па ўсёй краіне сталі добраахвотнымі вачыма і вушамі маніторынгавага праекту «Беларускі Гаюн». Кіраўнік «Беларускага Гаюна» Антон Матолька ў адным з інтэрвʼю распавёў, што ягоная каманда штодня атрымлівае каля тысячы інфармацыйных паведамленняў ад неабыякавых беларусаў. Таксама шмат інфармацыі аб вайсковай актыўнасці ў Беларусі дасылалі сёлета незалежным медыям.
Паколькі «Беларускі Гаюн» і большасць незалежных медыяў былі прызнаныя «экстрэмісцкімі фармаваннямі», то і дасыланне ім здымках ці паведамленняў улады кваліфікавалі як «спрыянне экстрэмісцкай дзейнасці». За перадачу інфармацыі аб перасоўванні расейскіх войскаў у Беларусі арыштавалі дзясяткі беларусаў – ім даюць ад 2 да 4 гадоў калоніі.
Вайна ва Украіне справакавала таксама хвалю вулічных пратэстаў. 27 лютага, у асноўны дзень галасавання на «рэферэндуме», людзі рабілі надпісы з антываеннымі лозунгамі на бюлетэнях, а потым збіраліся каля выбарчых участкаў і масава выказвалі сваю нязгоду ў сувязі з падзеямі ва Украіне. Тысячы людзей выйшлі на антываенную акцыю да будынку Генштабу ў Менску, яны скандавалі «Не вайне» і «Слава Украіне». Гэта былі самая буйная вулічная дэманстрацыя з 2020 года.
Антываенныя выступы адбываліся не толькі ў сталіцы. Агулам, паводле звестак ПЦ «Вясна», пратэсты прайшлі ў 25 гарадах і мястэчках Беларусі. У рэгіёнах пераважна пратэсты адбываліся ў фармаце акцыяў салідарнасці і пікетаў: людзі выходзілі з плакатамі «Не вайне», «Слава Украіне», «Я/Мы супраць вайны» і г. д. Антываенныя пратэсты ў Менску і рэгіёнах былі жорстка здушаныя. Толькі 27–28 лютага па ўсёй Беларусі былі затрыманыя 1100 чалавек, а агулам за першыя 1,5 месяца вайны – 1500. Быў распачаты шэраг крымінальных справаў.
Адзіночныя праявы супраціву набывалі самыя розныя формы. Напрыклад, у красавіку ў Гомлі Дар’я Чурава пакінула на лабавым шкле машыны праўладнага блогера запіску «Русский военный корабль, иди…». А ў Наваполацку Ганна Тукава зладзіла стыхійную антываенную акцыю падчас лінейкі ў гімназіі № 1: яна выйшла да людзей у вайсковай форме і паказала знак «Victory».
У першыя тыдні вайны на вуліцах Менску і іншых гарадоў Беларусі з’явілася шмат антываенных надпісаў і графіці. Аўтараў такіх надпісаў пераследавалі ў крымінальным парадку, кваліфікуючы іх дзеянне як «апаганьванне збудаванняў і псаванне маёмасці». Напрыклад, берасцейскага мастака Рамана Барташа за надпіс «No war» пакаралі 1 годам «хатняй хіміі», а менчуку Івану Карабельнікаву за аналагічны надпіс на плоце прысудзілі 3 месяцы арышту. Жыхара Кобрына Уладзіміра Кавалёва за надпісы ў падтрымку Украіны асудзілі да 2 гадоў «хатняй хіміі».
Спецслужбы пераследавалі беларусаў за любую праяву салідарнасці з Украінай і выказванне антываенных поглядаў. Людзей затрымлівалі за стужачку колераў украінскага сцяга і татуіроўку пра «расейскі вайсковы карабель», за крытычныя каментары ў сацсетках і адмову абслугоўваць расейскіх вайскоўцаў. Нават песня ўкраінскай групы «Океан Ельзи», якую выканала на вулічным канцэрце спявачка Мерыем Герасіменка, стала нагодай для рэпрэсіяў.
Але нягледзячы на беспрэцэдэнтны тэрор беларусы працягвалі супраціў. У канцы жніўня былі вывешаны бел-чырвона-белы сцяг і сцяг Украіны на 19-паверховым доме на вуліцы Лесі Украінкі ў Менску, а ў кастрычніку беларускі і ўкраінскі сцяг з’явіліся на апоры ЛЭП у Маскоўскім раёне сталіцы. На жаль, удзельнікаў абодвух акцыяў салідарнасці ў выніку высачылі і затрымалі, супраць іх былі распачатыя крымінальныя справы.
Telewizja Polska S.A. w likwidacji processes your personal data collected when you visit individual websites on the tvp.pl Portal (hereinafter referred to as the Portal), including information saved using technologies used to track and store them, such as cookies, web beacons or other similar technologies enabling the provision of tailored and secure services, personalize content and advertising, provide social media features and analyze Internet traffic.
Click "I accept and go to the website" to consent to the use of automatic tracking and data collection technology, access to information on your end device and its storage, and to the processing of your personal data by Telewizja Polska S.A. w likwidacji, Trusted Partners from IAB* (982 company) and other Trusted TVP Partners (88 company), for marketing purposes (including for automated matching of advertisements to your interests and measuring their effectiveness) and others, which we indicate below.
The purposes of processing your data by TVP S.A. w likwidacji are as follows:
Store and/or access information on a device
Use limited data to select advertising
Create profiles for personalised advertising
Use profiles to select personalised advertising
Create profiles to personalise content
Use profiles to select personalised content
Measure advertising performance
Measure content performance
Understand audiences through statistics or combinations of data from different sources
Develop and improve services
Use limited data to select content
Ensure security, prevent and detect fraud, and fix errors
Deliver and present advertising and content
Save and communicate privacy choices
TVP S.A. w likwidacji process your data for the purposes of features. As part of these features, we may take the following actions:
Match and combine data from other data sources
Link different devices
Identify devices based on information transmitted automatically
The purposes of processing your data by Trusted Partners from IAB and other Trusted Partners of TVP are as follows:
Store and/or access information on a device
Use limited data to select advertising
Create profiles for personalised advertising
Use profiles to select personalised advertising
Create profiles to personalise content
Use profiles to select personalised content
Measure advertising performance
Measure content performance
Understand audiences through statistics or combinations of data from different sources
Develop and improve services
Use limited data to select content
Ensure security, prevent and detect fraud, and fix errors
Deliver and present advertising and content
Save and communicate privacy choices
Trusted Partners from IAB and other Trusted Partners of TVP process your data for the purposes of features and special features. As part of these features, they may take the following actions:
Match and combine data from other data sources
Link different devices
Identify devices based on information transmitted automatically
Use precise geolocation data
Actively scan device characteristics for identification
Consent is voluntary and you can withdraw it at any time in Advanced Settings.
In addition, you have the right to request access, rectification, deletion or limitation of data processing. In the Privacy Policy, you will find information on how to communicate to us your will to exercise these rights.
Consent to the use of data for some IAB Trusted Partners and TVP Trusted Partners may be related to the transfer of data to the United States or other third countries (not belonging to the European Economic Area, which includes the Member States of the European Union as well as Norway, Iceland and Liechtenstein). In connection with the above, we would like to inform you about the possible risk that may be associated with the transfer of data to third countries, consisting in the possible lack of an adequate level of protection of natural persons related to the processing of their personal data, which is guaranteed by the provisions of the GDPR (Regulation of the European Parliament and of the Council (EU 2016/679 of 27 April 2016 on the protection of individuals with regard to the processing of personal data and on the free movement of such data, and repealing Directive 95/46 / EC), due to the lack of an adequacy decision by the European Commission and the lack of adequate security.
The user's personal data processed by TVP may be processed both on the basis of the user's consent as well as on the basis of a legitimate interest, i.e. without the consent of the Portal user (only for the purposes necessary to ensure the proper operation of the Portal). TVP processes user data on the basis of a legitimate interest only in situations where it is necessary for the provision and proper operation of the Portal, i.e. maintenance and technical support of the Portal, ensuring security, preventing fraud and removing errors, statistical measurements necessary for the proper functioning of the Portal.
Detailed information on the processing of your data can be found in the Privacy Policy.