Новыя выракі за карупцыю ў сферы аховы здароўя. Што трэба ведаць пра «справу медыкаў»
Менгарсуд 27 снежня агучыў чарговы вырак па справе аб карупцыі ў сферы аховы здароўя. Пакараны 21 чалавек – не толькі чыноўнікі, але і вядомыя бізнесоўцы. Belsat.eu нагадвае, што такое «справа медыкаў», каго ўжо асудзілі раней і якія пытанні дагэтуль застаюцца без адказу.
У межах «справы 21-го» (адна з частак вялікай «справы медыкаў») Менгарсуд пакараў:
- кіраўніка Цэнтру экспертызаў і выпрабаванняў аховы здароўя Аляксандра Сталярова 7 гадамі пазбаўлення волі, ягонага намесніка Андрэя Зінчанку 3 гадамі зняволення, кіраўніка аднаго з дэпартаментаў Сяргея Ляшчылоўскага 3 гадамі;
- гендырэктара «Белфармацыя» Вячаслава Гніція 6 гадамі калоніі;
- бізнесоўца, дырэктара кампаніі «Іскамед» Сяргея Шакуціна (брата алігарха Аляксандра Шакуціна) – 1,5 года зняволення (і вызвалілі з клеткі ў залі суда);
- гендырэктара гарадзенскага дзяржаўнага прадпрыемства «Фармацыя» Андрэя Шчуку – 2,5 гады зняволення, кіраўніцу гомельскага прадпрыемства «Фармацыя» Наталлю Судакову – 3 гадамі калоніі агульнага рэжыму, намесніцу гендырэктара віцебскага прадпрыемства «Фармацыя» Кацярыну Шнітко – 5 гадамі зняволення;
- дырэктара РУП «Академфарм» Міхаіла Гаўрылава – 4 гады пазбаўлення волі;
- старшыню савету дырэктароў найбуйнейшай прыватнай сеткі «Аптэка груп» Леаніда Томчына – 3 гады абмежавання волі без накіравання ва ўстановы адкрытага тыпу, выканаўчага дырэктара «Аптэка груп» Рамана Альтшулера –3 гады без накіравання ў калонію, заснавальніка медычнай кампаніі «Геол-М» Уладзіміра Ладуцьку і Генадзя Сабалеўскага – да штрафу па 1000 базавых велічыняў кожнаму (25,5 тыс. руб);
- прадстаўнікоў бізнесу (у тым ліку наёмных працаўніков) Майю Наўбатаву – да штрафу ў 400 базавых (10,2 тыс. руб.), Віктара Балоціна – 3 гады абмежавання волі.
Разгляд справы 21-го» распачаўся 19 жніўня. З 21 фігуранта справы 7 перабывалі пад вартаю, астатнія – пад хатнім арыштам і падпіскай аб нявыездзе. Фігурантаў справы вінавацілі ў шматгадовым атрыманні або дачы хабараў. Агульная сума хабараў, пра якія ідзе гаворка ў «справе 21-го», складае каля 120 тысяч долараў і больш за 26 тысяч еўра.
Амаль усе абвінавачаныя цалкам або часткова сваю віну прызналі. Лінія абароны большасці з іх будавалася на тым, што суд мусіць змякчыць адказнасць за карупцыю, бо падсудныя актыўна супрацоўнічалі са следствам. Напрыклад, адвакат бізнесоўца Леаніда Томчына настойваў на тым, што ягонаму падабароннаму не залічылі яўку з павіннай, хаця, паводле закону, яўка з павіннай пазбаўляе ад крымінальнага пераследу асобу, што давала хабары.
Цалкам не прызнаў сваю віну, у прыватнасці, Сяргей Шакуцін – ён быў адзіным бізнесоўцам, які ўвесь час следства і суду знаходзіўся за кратамі.
Што такое «справа медыкаў»?
Цяперашні суд – частка вялікай справы аб карупцыі пры закупах медычнага абсталявання і лекаў. У СМІ яе называюць «справай медычных функцыянераў» або «справай медыкаў». У межах справы вясной–летам 2018 года былі затрыманыя не менш за 95 асобаў (у тым ліку дзясяткі чыноўнікаў). Паводле КДБ, хабары даходзілі да $ 350 тыс. за адзін раз.
«На хабары без перабольшання сыходзілі мільёны долараў ЗША. У выніку ператрусаў, добраахвотнага пакрыцця шкоды, вяртання незаконна атрыманых сродкаў у даход дзяржавы паступіла ўжо больш як $ 15 млн», – адзначаў летам 2018 года старшыня КДБ Валерый Вакульчык.
У КДБ сцвярджалі, што незаконна атрыманыя грошы карупцыянеры пераводзілі на рахункі фірмаў у Гон-Конгу, Літве, Латвіі, Расеі і ПАР. Праз карупцыю кошт і лекаў, і абсталявання нібыта завышаўся на 10-60 %, у асобных выпадках – на 100 %.
«На жаль, факты карупцыі здараюцца ўсюды, але ў ахове здароўя праблема стала не кропкавай, а скразной, сістэмнай. Яна закранула не асобных службовых асобаў, а закранула практычна ўсю вертыкаль – ад прыватнікаў, вайскоўцаў, дзяржаўных служачых да Міністэрства аховы здароўя, а можа быць, і вышэй, следства разбярэцца. Мной была пастаўлена прынцыповая і цвёрдая задача – не знайсці «стрэлачнікаў», а літаральна выкарчаваць гэтую заразу дашчэнту, дакапацца да арганізатараў гэтага беззаконня», – заявіў Аляксандр Лукашэнка ў лістападзе 2018 года.
Цягам года, з лета 2018-га па лета 2019-га, адбыўся шэраг судовых працэсаў, больш за дзесяць чыноўнікаў атрымалі розныя тэрміны зняволення. Па стане на студзень 2019 года паведамлялася: Камітэт дзяржаўнай бяспекі вядзе папярэдняе следства па 4 крымінальных справах, у рамках якіх 93 чалавекі маюць працэсуальныя статусы абвінавачаных і падазраваных: 30 службовых асобаў сістэмы аховы здароўя і 63 асобы – бізнесоўцы, кіраўнікі і працаўнікі камерцыйных структураў.
Каго раней асудзілі па «справе медыкаў»?
У студзені 2019 года пачаліся першыя судовыя працэсы па «справе медычных функцыянераў». Цягам 2019-га сталі вядомыя наступныя выракі:
– намеснік міністра аховы здароўя Ігар Ласіцкі – 6 гадоў пазбаўлення волі;
– начальнік ваенна-медычнага ўпраўлення Мінабароны Аляксей Яськоў – 9 гадоў;
– начальнік галоўнага ўпраўлення аховы здароўя Гарадзенскага аблвыканкаму Андрэй Стрыжак – 7,5 гадоў пазбаўлення волі;
– дырэктар РНПЦ траўматалогіі і артапедыі, акадэмік Аляксандр Бялецкі – 7,5 гадоў;
– галоўны доктар 12-ай гарадской клінічнай стаматалагічнай паліклінікі Уладзімір Краўчонак – 5 гадоў;
– загадчык эндаскапічнага аддзялення 9-й гарадской клінічнай бальніцы Менска Андрэй Саўчанка – 2,5 года;
– галоўны ўрач Менскай абласной бальніцы Андрэй Каралько – 4 года;
– галоўны ўрач 1-й гарадской клінічнай бальніцы Алег Фамін – 4 года;
– галоўны ўрача 9-й бальніцы Валерый Кушнярэнка – 5 гадоў калоніі;
– намеснік галоўнага ўрача медцэнтра МТЗ Сяргей Семяжона – 7,5 года;
– галоўны ўрач Рэспубліканскага цэнтру медычнай рэабілітацыі і бальнеалячэння Сяргей Карыцька – 2,5 года «хатняй хіміі»;
– кіраўніца ўпраўлення Міністэрства аховы здароўя Людміла Рэвуцкая – 6 гадоў калоніі.
Каго яшчэ будуць судзіць?
На дадзены момант у Менгарсудзе чакаецца як мінімум яшчэ адзін судовы працэс па справе аб карупцыі ў сферы аховы здароўя. Там фігуруюць шэсць абвінавачаных, сярод іх – генеральны дырэктар «Белмедтэхніка» Аляксандр Шарак. У яго падчас ператрусу была выяўлена больш за $ 620 тыс.
Папярэднія слуханні распачаліся 12 снежня. Таксама на лаве падсудных апынуцца начальнік аддзелу рэалізацыі «Белмедтэхніка» Кірыл Кастрыцкі і чатыры бізнесоўца – Барыс Ранчынскі, Яўген Волкаў, Ілля Карповіч і Аляксандр Юсаў. Вядома, што Шарак і Ранчынскі заключылі дасудовае пагадненне аб супрацы.
Разгляд справы, па сутнасці, пачнецца 13 студзеня, але будзе праходзіць у закрытым рэжыме. Паводле суду, у матэрыялах справы знаходзяцца дакументы, што змяшчаюць камерцыйную тайну і інфармацыю абмежаванага распаўсюду.
Ці будзе гэты суд апошнім па «справе медыкаў» або рыхтуюцца і іншыя працэсы, пакуль невядома.
Якія пытанні ў «справе медыкаў» застаюцца без адказаў?
Першае пытанне без адказу: куды дзеліся грошы? Калі пачаліся арышты па «справе медыкаў», КДБ распавядаў, што ў карупцыйных схемах фігуравалі вялізарныя сумы хабараў – да $ 350 тысячаў за адзін раз і агулам да $ 15 млн. Таксама паведамлялася, што ў асобных карупцыянераў дома знаходзілі сотні тысяч долараў. Але падчас судовых справах такія сумы і блізка не фігуравалі: гаворка ішла пра тысячы або пра дзясяткі тысячаў карупцыйных грошай.
Напрыклад, у дырэктара РНПЦ траўматалогіі і артапедыі Аляксандра Бялецкага канфіскавалі амаль $ 500 тыс. Аднак на судзе фігуравалі хабары толькі на сумы ў 4 тысячы еўра і 3 тысячы долараў. Аналагічныя сітуацыя назіралася ў справе галоўнага лекара 1-й гарадской клінічнай бальніцы Менску Алега Фаміна: падчас ператрусу ў медыка знайшлі $ 140 тысяч, але судзілі за хабары на суму каля 3 тысяч долараў.
Акрамя таго, калі КДБ распавядаў пра акалічнасці «справы медыкаў», то адмыслова падкрэслівалася: у выніку карупцыі «кошт і лекаў, і абсталявання завышаліся на 10-60%, у асобных выпадках – на 100%». Аднак падчас судоў наўпроставая ўзаемасувязь паміж хабарамі і цэнамі не прасочвалася. Чыноўнікаў не вінавацілі ў тым, што яны заключалі нявыгадныя кантракты і за хабары аддавалі перавагу кампаніям, што прапаноўвалі завышаныя кошты на абсталяванне. Калі верыць падсудным, на тэндарах усё роўна перамагалі фірмы, што прапаноўвалі найбольш выгадныя ўмовы і найбольш якаснае абсталяванне. Адваротнае бок абвінавачвання нават не імкнуўся даказаць. Характэрна, што чыноўнікаў судзілі менавіта за хабарніцтва, але не за перавышэнне або злоўжыванне паўнамоцтвамі.
ІІ belsat.eu
