Яшчэ ў сярэдзіне жніўня кіраўнікі агенцтваў нерухомасці казалі: палітычная сітуацыя не асабліва паўплывала на сталічны рынак нерухомасці, здзелак здзяйсняецца больш за тысячу за месяц – гэта стандартнае колькасць для лета. Хоць тады ўжо было відавочна – народ перад выбарамі кінуўся па крэдыты (аб згортванні крэдытавання папярэджвалі загадзя) – і папросту завяршае здзелкі, пачатыя месяц-паўтара таму. Уласна, чатыры-шэсць тыдняў – стандартная «працягласць» здзелкі ў Беларусі.
Да сённяшняга дня амаль усе закрылі гештальт, аформілі куплю. Дадзеныя Нацыянальнага кадастравага агенцтва за першы тыдзень верасня – 143 здзелкі. Яны крыху пазней скарэктуюцца, дадасца некалькі здзелак, але ўжо зразумела, што рынак спыніўся. Прадаецца і купляецца жыллё толькі па крайняй патрэбе, напрыклад, як раз’езд былых мужа і жонкі. Плюс закрываюцца моцна зацягнутыя здзелкі.
Прадаўцы павінны разумець: верагоднасць прадаць сваю кватэру цяпер набліжаецца да нуля. Справа нават не ў адсутнасці крэдытаў (і без іх рынак паказваў вынікі лепшыя, хай і за кошт ланцужных здзелак), а ў тым, што ў краіне дзеецца трэш. Людзям проста не да куплі.
Хутчэй, усё больш людзей думае аб продажы. Прадаць і з’ехаць. У краіну, дзе правы чалавека не пусты гук. З’ехаць больш за ўсё хочуць (і маюць магчымасць) людзі з добрай адукацыяй, з навыкамі вядзення бізнесу. Людзі з дзецьмі –таму што за іх будучыню асабліва страшна. Грошы патрэбныя на старт – бізнесу або кар’еры за мяжой.
І для іх сітуацыя на рынку вельмі дрэнная. Прадаць хутка можна толькі за паўкошту. А гэта нават чыста псіхалагічна складана. Паглядзела аб’явы – няма пакуль тых, хто адважыўся «тэрмінова скінуць метры». Цэннікі ў аб’явах ўсё тыя ж, што да выбараў. Хіба што больш аб’яў з указаннем «торг».
Другі варыянт для тых, хто хоча з’ехаць – здаваць жыллё знаёмым за сімвалічную плату і аплату камуналкі або «закансерваваць» да часоў, калі сітуацыя наладзіцца.
І тут зноў невядомасць. Калі гэта адбудзецца? Да чаго мы прыйдзем? Калі прыйдзецца прадаваць праз год – за колькі можна будзе прадаць жыллё ў прынцыпе?
Складана ўявіць, што будзе праз тыдзень, месяц, год.
Калі цяперашняя сітуацыя не абвострыцца, інэртны рынак праз месяц-два разтармозіцца – і мы будзем назіраць даволі рэзкае зніжэнне коштаў да той рысы, калі аптымісты будуць згодныя нешта набываць. Нават у вясёлкавай перспектыве перамогі большасці будзем назіраць ужо закладзенае дзяржмашынай істотнае падзенне даходаў – так што гэта дно будзе ніжэй апошняга, калі метр прадаваўся па тысячы.
Але сітуацыя з такім прагнозам зваротная – масавай міграцыі не здарыцца, эканоміка калі-небудзь наладзіцца, а значыць, і кошты пачнуць праз пару-тройку гадоў падымацца.
Праўда, у апошнія дні палітолагі палохаюць: гэтым сцэнарам справа можа не абысціся. У горшых прагнозах – рэжым надзвычайнага становішча, зялёныя (але не ветлівыя) чалавечкі на вуліцах.
Вельмі не хочацца думаць аб такіх перспектывах.
Рэдакцыя можа не падзяляць меркавання аўтара.
