Падзеі апошніх трох дзён: сустрэча Лукашэнкі з палітычнымі зняволенымі ў СІЗА КДБ, жорсткі разгон удзельнікаў дэманстрацыі ў Менску і словы намесніка міністра ўнутраных спраў Генадзя Казакевіча аб тым, што міліцыя гатовая ўжываць баявую зброю супраць пратэстоўцаў. Фактычна Лукашэнка акрэсліў фармат і ўмовы «выхаду з крызісу»: або «круглы стол» у межах асобна ўзятай турмы, або збіты ў кроў, патаптаны народ.
Лукашэнка зусім не пакідае прасторы для раўнапраўнага грамадскага дыялогу, у якім бы гучна гучаў голас народа, які цяпер гучыць на вуліцах беларускіх гарадоў. Яго «партнёрамі» па «дыялогу» і нават па «канстытуцыйнай рэформе» мусяць быць змучаныя, патаптаныя і зламаныя турмой людзі.
Таму неабходна разумець, што дыктатар нікога не выпусціць з турмы без поўнага маральна-псіхалагічнага і ідэалагічнага дамінавання над чалавекам (апанентам), асабліва такіх як Бабарыка або Ціханоўскі. Юрый Васкрасенскі гэта тая матрыца, па якой будуць працаваць са зняволенымі.
Іншымі словамі, гэта мусіць быць цалкам спустошаны, цалкам дэмаралізаваны, цалкам перафарматаваны суб’ект. Разбурэнне самасвядомасці мусіць быць даведзена да такой ступені, што чалавек не толькі прызнае свае памылкі і памылкі, але стане ўзвышаць сістэму, што яго зламала, будзе механічным правадніком ідэяў гэтай сістэмы. Яму нават дазволяць працаваць над папраўкамі ў «Канстытуцыю». Чалавек у гэтым выпадку станавіцца толькі палітычным інструментаў, пазбаўленым уласнай волі.
Той факт, што пад хатні арышт былі «вызваленыя» Дзмітрый Рабцэвіч і Юры Васкрасенскі – гэта не толькі маніпуляцыйныя гульня з грамадствам, гэта элемент псіхалагічнага ўздзеяння на тых, хто застаўся ў турме. Ім абмалявалі «дарогу на волю» праз прызнанне Лукашэнкі пераможцам у гэтай сутычцы.
З іншага боку, улада і асабіста Лукашэнка моцна раздражняюць пратэсты, якія не сціхаюць, нягледзячы на жорсткасць рэжыму.
Гэта расхіствае яго легітымнасць і саму палітычную сістэму, паказвае яго слабасць у вачах ўласнага акружэння, сее сумнеў. Разам з тым, функцыянаванне дзяржавы ў рэжыме вострага супрацьстаяння нясе сур’ёзныя эканамічныя выдаткі, што кладуцца цяжарам на эканоміку Беларусі. У сітуацыі, якая склалася, беларускія ўлады вырашылі паспрабаваць змяніць падыход да сітуацыі і паспрабаваць выкарыстоўваць ідэалагічныя і псіхалагічныя элементы ўздзеяння. Рэжым спрабуе дэзарыентаваць народ, паказваючы, што нібыта ён гатовы да дыялогу.
Няма сумневаў, што нашае грамадства стамілася ад адкрытага супрацьстаяння і ад рэпрэсіяў, але яно працягвае і гатовае змагацца далей. Сярод пратэстоўцаў ёсць запыт на дыялог, ёсць чаканне таго, што Лукашэнка можа зрабіць нейкі рацыянальны крок, і яго візіт у СІЗА таму доказ. Але Лукашэнка дыктатар, а для дыктатара добрыя ўсе сродкі для таго, каб знішчыць сваіх ворагаў і захаваць сваю ўладу. Для гэтага ён нейкае імгненне можа пабыць чалавекам, добрым царом, а потым нанесці ўдар. Захаванню ўлады падпарадкаваныя ўсе крокі і намаганні рэжыму Лукашэнкі.
Фонавая рыторыку «дыялогу»
Выпускаць палітычных вязняў цяпер, калі прастора не зачышчанае, для Лукашэнкі смерці падобна. Гэта сігнал для бюракратыі і сілавікоў, якія пакуль яшчэ лаяльныя рэжыму, што Лукашэнка не кантралюе сітуацыю, што сістэма распадаецца, а значыць, няма сэнсу далей працаваць на яе. У выніку палітычная структура проста будзе паралізаваная і рассыплецца. Безумоўна, вызваленне магчымае, але толькі пасля таго, як будуць вынесеныя «судовыя прысуды», пасля таго, як асуджаны напішуць прашэнне аб памілаванні і прызнаюцца ў сваіх дэструктыўных намерах. Прызнаюцца ў тым, што іх выкарыстоўвалі знешнія сілы. Справа Юрыя Васкрасенскага (яго інтэрв’ю-раскаянне) ясна паказвае, у якім кірунку будзе дзейнічаць. У сваю чаргу проста адпусціць азначае праявіць слабасць.
Нягледзячы на фонавую рыторыку «дыялогу», хваля рэпрэсіяў і тэрору не сціхае: арышты, запалохванні, звальненні, пераследы працягваюцца штодня. Іншымі словамі, унутраная палітыка рэжыму не мяняецца. Тэрор застаецца асноўнай гарантыяй паслабленне рэпрэсіяў і тэрору таксама падарве «стабільнасць» сістэмы. Дыялог гэта не мэта, гэта сродак для тэрору. Прашу заўважыць, што Лукашэнка не вядзе «размовы» з прадстаўнікамі грамадскасці на волі: сябрамі КС, праваабаронцамі, экспертамі, прадстаўнікамі Ціханоўскай. Для яго яны «дэструктыўны элемент».
У сваю чаргу, «дыялог па-лукашэнкаўску», які праваліўся, можа ператворыцца ў падставу для далейшых рэпрэсіяў.
Можна выказаць здагадку, што ўлады спрабуюць узмацніць напружанне паміж рознымі групамі апазіцыйнага руху, галоўным чынам, паміж «групай Бабарыкі» і «групай Ціханоўскай», і такім чынам падарваць аўтарытэт і ўплыў Ціханоўскай.
Не выключаю, што ў гэтай сувязі ўлады спрабуюць прымусіць Віктара Бабарыку да таго, каб ён запісаў «зварот» да грамадзянаў ды нагадаў аб сваім палітычным лідарстве. У гэтым звароце ён мог бы заклікаць да дыялогу, да кампрамісу, да выхаду з вуліц. Мог бы заклікаць прыняць удзел ва Усебеларускім сходзе, дзе вырашыцца пытанне «паправак у Канстытуцыю».
Але калі Лукашэнку ўдасца прадаць свой сцэнар, пераканаць людзей сысці з вуліц, ён выйграе схватку. Пры яго праўленні ніякія рэформы не будуць мець сэнсу і значэння.
Павел Усаў/МВ belsat.eu
Рэдакцыя можа не падзяляць меркавання аўтара.
