У вёсцы Стаўбун на Веткаўшчыне захаваўся старажытны абрад «пахаванне стралы», які, паводле мясцовых жыхароў-старажылаў, не перарываўся ніколі, нават у вайну і каронавірус.
Абрад ладзяць штогод на Ушэсце (саракавы дзень пасля Вялікадня). Мясцовыя кажуць: «Пайшоў Гасподзь на небяса і пацягнуў жыта за каласа…», а потым просяць у Бога здароўя, добрага ўраджаю і каб страла-маланка не біла нікога ды не нішчыла хаты.
Пачынаецца абрад з таго, што вясковыя дзяўчаты і кабеты «водзяць стралу»: з двух канцоў вёскі ідуць адначасова са спевамі і карагодамі, а потым сустракаюцца пасярэдзіне, каб пайсці разам у поле і спяваць ужо з падвойнаю сілаю.
Хлопцы ды мужчыны на свяце – усяго толькі гледачы: браць удзел ім катэгарычна забаронена.
– Аднаго прама на «страле» маланка ўбіла, – кажа спадарыня Валянціна.
Дарэчы, у стрэльных песнях гомельскага рэгіёну пра тое і спяваюць: як «добрага моладца» забіла маланка. А яшчэ пра тое, што па ім няма каму плакаць, акрамя роднай маці:
«Дзе матка плача – там рэчка цячэ,
Дзе сястрычанька – там крынічанька,
Дзе жана плача – там расы няма».
Пра сэнс такой сумнай песні Валянціна тлумачыць, што «жонка знойдзе сабе новага мужа, а для маці страціць сына – гэта найвялікшае гора». Таму і просяць стаўбунчане падчас абраду, каб нікога маланка не біла.
Гэтак, са святочным настроем і спевамі, ідуць у поле і заводзяць карагод там. А потым прынята загадаць жаданне і закапаць у зямлю нейкі невялічкі скарб: упрыгожанне, або капейку – «пахаваць стралу». Гэта своеасаблівае прынашэнне Богу і зямлі за будучы добры ўраджай.
Таксама, кажуць у Стаўбуне, каб увесь год не губляць здароўя ды моцы, трэба добра выкачацца ў жыце. І, мяркуючы па тым, што мясцовыя векавіткі выходзяць вадзіць стралу, гэты метад працуе выдатна.
Абрад занесены ў спіс нематэрыяльных гістарычна-культурных каштоўнасцяў Беларусі.
Ганна Вашчанка, belsat.eu
