Станіслаў Івашкевіч: Каб перамагчы антысанкцыйнае лобі, трэба безумоўныя і стоадсоткавыя доказы «кармушкі»
Беларускі расследавальніцкі цэнтр апублікаваў чарговае расследаванне, у якім галоўным фігурантам выступае беларускі бізнесовец, уладальнік «Санта Брэмар» Аляксандр Машэнскі. Аўтары вінавацяць прадпрымальніка ў сувязях з сям’ёю Лукашэнкі, падтрыманні дзейнай улады і атрыманні ільготаў у звязку з гэтым. Таксама журналісты выказваюць меркаванне, што бізнесовец мог праз афшорныя кампаніі ўхіляцца ад выплаты падаткаў. Чаму расследавальнікі зацікавіліся асобаю Машэнскага, наколькі яны ўпэўненыя ў сваіх выніках і ці не баяцца судоў, «Белсат» пацікавіўся ў кіраўніка Беларускага расследавальніцкага цэнтру (БРЦ) Станіслава Івашкевіча.
«Мы звярнулі на яго ўвагу яшчэ ў 2019 годзе, потым у 2020-м. Кожны год мы да яго вярталіся, бо ён бізнесовец з топ-10 паводле версіі «Ежедневника». У 2010 годзе ён быў даверанай асобаю Лукашэнкі на выбарах, выказваўся на ягоную карысць. У 2020-м ён быў больш маўклівы, але прысутнічаў на таемнай інашгурацыі», – распавёў Станіслаў Івашкевіч пра тое, чаму журналістаў зацікавіла асоба Аляксандра Машэнскага. Акрамя таго, паводле Івашкевіча, расследавальнікі з дапамогаю кіберпартызанаў атрымалі звесткі, што Машэнскі неаднаразова лётаў бізнес-джэтамі з сям’ёю Дзмітрыя Лукашэнкі на адпачынак.
«То бок ёсць вялікі бізнесовец і ёсць відавочныя сувязі з Лукашэнкам, але нам не ставала з 2019 года нейкай відавочнай «кармушкі» і відавочнага злачынства», – распавёў Станіслаў Івашкевіч.
Суразмоўца растлумачыў, што «злачынства – гэта, калі ты істотна парушаеш закон, а «кармушка»–- гэта калі адбываецца «прыватызацыя» падаткаў. «Гэта калі твой бізнес не нясе бізнес-рызыкі дзякуючы ільготам з боку дзяржавы, якія не вытлумачваюцца ніяк інакш, акрамя падазрэння, што ты гаманец рэжыму, які падтрымліваеш», – удакладніў Станіслаў. У якасці яскравага прыкладу ён прывёў кампанію «Dana Holdings», што атрымлівае ад дзяржавы бясплатна ўчасткі зямлі пад забудову на мільярды долараў, а потым кампанію вызваляюць ад выплаты падаткаў, грошы ж у выніку вывозяцца ў Эміраты.
Ільготы, якія аўтары расследавання прапануюць (але не настойваюць) разглядаць як «кармушку», – гэта тое, што з моманту стварэння «Санта Брэмар» цягам 25 гадоў працягвае працаваць у свабоднай эканамічнай зоне Берасце.
«З аднаго боку, кампанія вырабляе селядцоў ва ўпакоўцы, што ёсць інавацыйным прадуктам… З другога мы маем і іншыя кампаніі, якія робяць дакладна тое ж і не карыстаюцца гэтымі ільготамі. Будучы ў 10 разоў меншымі, яны плацяць усяго толькі на 20 % менш падаткаў, чымся «Санта-Брэмар», – разважае суразмоўца «Белсату».
Па падліках расследавальнікаў гэта дазволіла «Санта-Брэмар» заашчадзіць за апошнія тры гады 30 мільёнаў долараў, якія яны заплацілі б, калі б не мелі статусу рэзідэнтаў СЭЗ.
Станіслаў Івашкевіч запэўніў, што ў каманды БРЦ няма сумневаў наконт дакладнасці дакументаў, якія згадваюцца ў расследаванні: «Гэта афіцыйныя выпіскі з афіцыйных рэестраў, а тое, што не афіцыйна, – гэта з выцекаў афшорных правайдараў: панамскія файлы, «Дакументы Пандоры», якія даказалі сваю сапраўднасць у тысячах розных кейсаў».
Часцей за ўсё следствам расследаванняў БРЦ былі санкцыі супраць іх фігурантаў, нагадаў Івашкевіч. Калі гэта не адбываецца, значыць, спрацавала еўрапейскае лобі, якое маюць бізнесоўцы. У выпадку Машэнскага гэта Ісландыя і Вугоршчына. У Ісландыі ён купляе рыбу, а ў Вугоршчыне ганаровым консулам застаецца ягоны блізкі партнёр.
«Каб перамагчы гэтае лобі, трэба безумоўныя і стоадсоткавыя доказы «кармушкі». У выпадку Машэнскага, хаця ёсць істотныя прычыны падняць пытанне пра гэта і ёсць прычыны задумацца над тым, ці ёсць у яго «кармушка», доказаў, відавочна, не стае, каб перасіліць тое лобі, якое падтрымлівае Машэнскага ў еўрапейскіх структурах», – адзначыў кіраўнік БРЦ.
Суразмоўца распавёў, што ўсе фігуранты расследаванняў заўсёды пагражаюць судом і сцвярджаюць, што ўсё выкладзенае ў даследаваннях – гэта хлусня, але нават калі яны яшчэ працавалі ў Беларусі, справа да суда не даходзіла: «заявы перадаваліся ў суд, і на гэтым этапе пазоўнік адвальваўся». Станіслаў Івашкевіч мяркуе, што героі расследаванняў самі баяліся разбору.
Акрамя таго, БРЦ мае адпаведную страхоўку ад судовых выдаткаў – міжнароднай сістэмы страхавання расследавальнікаў «Рэпарцёрскі шчыт». «Мільярдэры могуць наняць дарагіх адвакатаў, каб нам псаваць жыццё, але і мы маем такіх адвакатаў, якія могуць іх торгаць у адказ», – папярэдзіў Івашкевіч.
Суразмоўца не ўпэўнены, што пасля выхаду расследавання супраць да Машэнскага будуць уведзеныя санкцыі, але мяркуе, што нейкія праблемы ў яго з’явяцца.
Паводле Івашкевіча, яны раскрылі схему з прыкметамі абыходу падаткаў з боку кампаніяў Машэнскага. «Санта» імпартуе прадукцыю ў Беларусь праз літоўскую фірму, у якой працуюць толькі тры асобы, і гэтая фірма трымаецца на нулявых прыбытках за кошт карусельных крэдытаў. Паводле літоўскага заканадаўства, крэдытаванне адной кампаніі іншаю з аднолькавым уласнікам дапускаецца, але пры ўмове, што сума крэдыту не перавышае ў 4 разы заснавальны капітал. У выніку ж Машэнскага прапорцыя нашмат большая.
«Яму, магчыма, давядзецца даваць нейкія тлумачэнні ў Еўрапейскім Звязе, ну і, нарэшце, любая схема, калі яна апублічаная, заўсёды робіць сумнеўныя практыкі больш складанымі», – падсумаваў Станіслаў Івашкевіч.
Алена Аляксандрава belsat.eu
