Амбіцыйны праект у будаўніцтве ўласнага беларускага марскога порту на Далёкім Усходзе Расеі прыпынены праз фінансавыя цяжкасці.
Губернатар Прыморскага краю Алег Кажамяка паведаміў, што будаўніцтва супольнага з Беларуссю і Кітаем порту ў Прымор’і адклалі праз надта высокія адсоткавыя стаўкі ў Расеі. Для афіцыйнага Менску гэты порт меў стратэгічнае значэнне як новы транзітны шлях у абыход санкцыяў, таму «замарожванне» праекту ставіць пад пытанне планы Беларусі атрымаць выхад да акіяну на ўмовах Саюзнай дзяржавы.
Ідэя будаваць уласны порт для Беларусі ў Прыморскім краі ўзнікла на пачатку 2024 года і была падтрыманая мясцовымі ўладамі. Пасол Беларусі ў Расеі Дзмітрый Крутой заявіў пра жаданне Менску мець свой порт у Прымор’і, і губернатар Кажамяка прапанаваў некалькі фарматаў – ад наўпроставага ўдзелу Беларусі да супольнага прадпрыемства 50/50 або нават 100 % беларускага порту.
Паводле Кажамякі, партнёрства з Кітаем выглядала перспектыўным, бо праект цікавы «ў межах развіцця Паўночнага марскога шляху».
Планавалася, што новы порт зробіцца ключавым транзітным вузлом для паставак беларускай прадукцыі ў краіны Азіі, найперш у Кітай. Разглядаліся магутнасці перавалкі да 10 млн тонаў угнаенняў на год, што фактычна адпавядае аб’ёмам беларускіх паставак калійных угнаенняў, якія раней ішлі праз літоўскую Клайпеду (да 12 млн тонаў на год).
У студзені 2024-га група беларускіх адмыслоўцаў наведвала Прымор’е для выбару месца пад будоўлю, а сам Кажамяка на сустрэчы з Аляксандрам Лукашэнкам анансаваў, што найлепшую лакацыю вызначаць яшчэ да канца 2024 года.
Беларускае кіраўніцтва ўспрымала партовы праект як стратэгічны. Ён актыўна абмяркоўваўся цягам 2024 года на высокім узроўні. Для гэтага Лукашэнка асабіста сустракаўся з губернатарам Прымор’я.
Аднак ужо ў сакавіку 2025 года высветлілася, што рэалізацыя праекту прыпыняецца. Пасля чарговай сустрэчы з Лукашэнкам губернатар Кажамяка прызнаў, што будаўніцтва порту ў Прымор’і пакуль адкладзенае з фінансавых прычынаў. Паводле яго, у сучасных умовах занадта высокая ключавая стаўка Цэнтрабанку РФ (21 % гадавых) істотна павялічвае кошт крэдытаў і інфраструктуры, робячы праект эканамічна цяжка пад’ёмным.
Чаму для Менску гэты порт быў такім важным
Беларусь, не маючы выхаду да мора, трапіла ў цяжкае становішча пасля таго, як традыцыйныя шляхі экспарту праз краіны Балтыі і Украіну закрыліся. Літоўскі порт Клайпеда з 2022 года перастаў прымаць беларускія грузы праз санкцыі ЕЗ, у тым ліку асноўны экспартны тавар – калійныя ўгнаенні. У адказ Менск пачаў тэрмінова пераарыентоўваць грузапатокі на расейскія парты ў Балтыцы і Чорным моры.
Аляксандр Лукашэнка нават дамагаўся ад Уладзіміра Пуціна будаўніцтва асобнага тэрміналу пад беларускі калій каля Санкт-Пецярбургу. Тады ж узнікла ідэя асвойваць для Беларусі новыя кірункі – на поўнач (Мурманск) і на ўсход (Далёкі Усход РФ).
Порт у Прымор’і якраз упісваўся ў гэтую стратэгію «павароту на Усход» – ён мусіў стацца транзітным вузлом на шляху ў Кітай і адначасова падлучыцца да арктычнага маршруту для далейшай дастаўкі грузаў.
Надзея Вольная belsat.eu
