«Дзяржаве напляваць і на пацыентаў, і на медыкаў». Доктар у эміграцыі – пра стан беларускай медыцыны
12.05.2023, 09:20
Здымак мае ілюстрацыйны характар. (Фота: Bulkin Sergey / Russian Look / Forum)
podpis źródła zdjęcia
Не стае 6660 лекараў-спецыялістаў.
Беларуская медыцына перажывае цяжкі час, яна сама ўжо даўно і цяжка хварэе. Сур’ёзны адток прафесійных кадраў, рэпрэсіі супраць дактароў, вялізныя перапрацоўванні тых, хто яшчэ застаўся, і як вынік – паход да доктара ў Беларусі ператвараецца ў латарэю, а атрымаць якасную дапамогу, асабліва ў раёнах, робіцца ўсё цяжэй. Згодна з Рэспубліканскім банкам вакансіяў, у краіне сёння не стае 6660 дактароў-спецыялістаў. Гэты лік расце з кожным месяцам цягам апошніх двух гадоў. Пры гэтым колькасць высокапрафесійных медыкаў, якія з’ехалі з краіны і працуюць за мяжой, ідзе ўжо на тысячы.
Здымак мае ілюстрацыйны характар. (Фота: Bulkin Sergey / Russian Look / Forum)
Пра сітуацыю ў беларускай медыцыне падчас онлайн-сустрэчы, зладжанай платформаю Petitions.by, распавёў гінеколаг Станіслаў Салавей. Пасля 2020 года ён быў сябрам незалежнага прафсаюзу медыкаў «Панацэя», некалькі разоў быў арыштаваны – і вось ужо паўтара года працуе ў Адэсе. Прыводзім тэзісы ягонага выступу.
Цяжка ацэньваць тое, што ўвесь час хаваецца, маскуецца, фальсіфікуецца. Ёсць адзін малавядомы медычны часопіс «Арганізацыя медычнага забеспячэння войскаў», у якім ёсць артыкул пра паказнікі якасці надавання медычнай дапамогі ў вайсковых шпіталях. Сярод прычынаў, што зніжаюць якасць надання медычнай дапамогі, 58 % медыкаў назвалі нізкую матывацыю насельніцтва ў захаванні свайго здароўя, 56 % – састарэлае абсталяванне, 32 % – адсутнасць у медычнага працаўніка матывацыі для падвышэння якасці сваёй працы. Кожны пяты назваў прычынаю нястачу медыкаментаў і расходнікаў.
Сістэма ў Беларусі пабудаваная гэтак, што яе мэта – не вылечыць пацыента, не аблегчыць працы медыка, а зрабіць прыгожую карцінку, бачнасць працы. Таму бачнасць даступнасці стараюцца стварыць максімальнай. У Беларусі ў прынцыпе не складана трапіць да доктара на першасны прыём, але гэта толькі стварае ілюзію медычнай дапамогі. На агляд аднаго пацыента ідзе 5 хвілінаў замест 15, бо доктар працуе адзін замест трох, што меліся б быць. У буйных гарадах сітуацыя лепшая, бо там ёсць платныя цэнтры, дый больніцаў больш. У раёнах жа гадамі не было вузкіх спецыялістаў. Нядаўна Міністэрства аховы здароўя змяніла адзін з законаў, што дазволіў праходзіць перападрыхтаванне фармальна за месяц – з доктара агульнай практыкі ў, напрыклад, кардыёлага. Пры гэтым працаваць ты можаш адразу, а курсы прайсці калі-небудзь цягам 6 месяцаў. Гэта робіцца для таго, каб на паперы павялічыць дасяжнасць медычнай дапамогі і каб закрываць дзіры ў кадрах.
У нас гіпердасяжная сістэма ў плане першаснага кантакту доктар – пацыент. Забалела спіна? Выклікай хуткую. Бо лянуешся ісці ў паліклініку і сядзець у чарзе. Але чалавек не разумее, што робіць сабе горш: ён атрымае стомленага доктара, ці тая ж хуткая будзе ехаць да яго ўдвая даўжэй, бо калі ў яго здарыцца інфаркт, хтосьці выклікае хуткую на соплі дзіцяці. У замежжы медыцына працуе інакш: прыйсці да доктара з простым насмаркам ці чымсьці планавым у гэты ж дзень немагчыма ці каштуе вялікіх грошай. У выпадку ж пільнай сітуацыі ўсё будзе зроблена максімальна хутка і якасна. Але тэмпература 37,5 – гэта не пільная сітуацыя. У нас чалавек ідзе да доктара не для таго, каб той яго лячыў, а каб даў паперку пра тое, што чалавек да яго прыходзіў. Дактароў ператварылі ў пісараў, мэта якіх не вылечыць чалавека, а даць яму паперку.
Дасяжнасць якаснай медычнай дапамогі – іншае пытанне. Паспрабуйце зрабіць МРТ у мястэчку. Чым далей ад буйных гарадоў, тым цяжэй з вузкімі спецыялістамі, правядзеннем нейкіх аперацыяў. На жаль, практыка такая, што ў раёны адпраўляюць людзей проста «адпрацоўваць» размеркаванне пасля ўніверсітэту, пасля чаго чалавек з’язджае. Згодна з даследаваннямі, кожны трэці хірург у амбулаторным звяне паліклінікі – малады спецыяліст, першага ці другога года пасля адпрацоўвання. Да маладых спецыялістаў могуць быць пытанні адносна якасці працы, і не таму, што ён кепска вучыўся, а таму, што ўва ўсім свеце медыцыне вучацца вельмі працяглы час. У нас жа вельмі хутка чалавек праходзіць шлях ад студэнцкай лавы да самастойнай працы – праз вялікі дэфіцыт кадраў, які Мінздароўя такім чынам намагаецца затыкаць.
Тое, што апаратура ў шпіталях старая, яна зношваецца, яе трэба мяняць ды існуюць праблемы з расходнікамі, даказваць не трэба. Бывае так, што апарат доўгія месяцы ў прастоі, бо шпіталь не можа адной дэталькі купіць.
Праблема не ў тым, што ў краіне вылучаюць мала грошай на ахову здароўя. Праблема ў тым, што частка гэтых сродкаў выдаткоўваецца марна. Калі згадаць першую хвалю каронавіруса, у стацыянар клалі нават людзей, якія не хварэлі, а проста кантактавалі, людзей без сімптомаў. Пры гэтым на кожнага з іх выдаткоўваўся працоўны рэсурс медыкаў, рэсурсы на харчаванне і г. д. То бок пры абмежаваным бюджэце марнуецца шмат грошай.
Здымак мае ілюстрацыйны характар. (Фота: Natalia Fedosenko / TASS / Forum)
Сістэма вельмі непаваротлівая, і абмежаванасць рэсурсу моцна б’е па невялікіх больніцах, раёнах. РНПЦ транспланталогіі – безумоўна, іншае каралеўства, якое атрымлівае ўсё, што і калі захоча. Але атрымаць якасныя медыкаменты – праблема. Паглядзім на хіміятэрапію. Прэпаратаў імунатэрапіі, сучасных прэпаратаў са свечкай не знайсці. Ёсць таксама праблема дыягностыкі.
Такая сістэма нязручная для дактароў, ім нязручна працаваць праз вялікую колькасць перашкодаў, бюракратыю і перапрацоўванні, адсутнасць юрыдычнай абароны. Гэта ўсё адбіваецца на якасці надавання медычнай дапамогі. Ад гэтай сістэмы цярпяць і пацыенты: атрымаць якасную дапамогу робіцца ўсё цяжэй.
Дзяржаве напляваць і на пацыентаў, і на дактароў. Ідэя, што пацыента трэба аглядаць на першае ж патрабаванне, нават калі ў яго проста насмарк, прыводзіць да таго, што доктар прымае не 20, а 60 пацыентаў. Тое, што гэты агляд проста для галачкі, забівае логіку агляду. У дактароў замыльваецца вока, і медык можа прапусціць пацыента, якому сапраўды патрэбная дапамога.
Вельмі часта пацыентаў шпіталізуюць дзеля выканання плану пацыентаў. То бок людзі паводле плану мусяць хварэць? Асноўнае ў медыцыне – выканаць план. Вялікі адток прафесійных кадраў, вялізныя перапрацоўванні – гэта хвалюе Міністэрства аховы здароўя найменш. Галоўнае, каб на стол лягла прыгожая справаздача. Медык і пацыент нікому не цікавыя. Ёсць такі жарт: пацыент перашкаджае доктару рабіць ягоную працу. І гэта сапраўды так, бо праца доктара – пісаць паперы.
Ёсць Закон аб ахове здароўя, там ёсць асобны раздзел, прысвечаны правам пацыентаў. Чалавек, напрыклад, можа выбраць сабе доктара і месца, дзе яму лячыцца. Аднак там ёсць раздзел і пра абавязкі. Напрыклад, клапаціцца пра сваё здароўе.
Закон існуе, іншае пытанне – як ён выконваецца. Медыкі заўсёды былі ў сітуацыі, што яны ўва ўсім вінаватыя. Любая скарга на доктара ставіць яго ва ўразлівае становішча. У выніку ствараецца каставая сістэма, калі адзін доктар прыкрывае другога. Бо ўсе разумеюць: наступным разам ужо ты можаш апынуцца ў праблемнай сітуацыі проста на роўны месцы, і тваіх правоў ніхто не абароніць, акрамя тваіх калегаў, бо няма прафсаюзаў, юрыстаў, якія б гэта рабілі. Ёсць скарга – ты вінаваты ў любым выпадку.
Цяпер у любую беларускую больніцу будуць набіраць паводле дыплому. Пра якасць, выбракоўванне кадраў, канкурэнцыю, тое, што прымушае доктара развівацца, казаць не выпадае. Пацыенту як пашанцуе: ён можа трапіць на спецыяліста высокага ўзроўню, у якога ёсць досвед, матывацыя развівацца і адукоўвацца, а можа трапіць на лекара, які працуе на дзве стаўкі апошнія 10 гадоў, і ўсё, чаго ён хоча, – дажыць да выходных і з’ездзіць на рыбу, каб хоць неяк адпачыць.
Галоўная праблема ў медыцыне – перапрацоўванні. Для доктара стацыянару звычайная сітуацыя, калі ты прыйдзеш на працу ў панядзелак а 8:00, а пойдзеш адтуль у аўторак а 16:00. А ў сераду табе зноў на працу, магчыма, на такое ж дзяжурства. Ці сядзеце вы ў машыну да кіроўцы, які спаў апошні раз 30 гадзінаў таму? Паводле закону, лекар не можа працаваць больш за 24 гадзіны, і пасля гэтага мусіць двое содняў адпачываць. У нас жа няма такога, бо вельмі абмежаваны рэсурс. Таму паход да доктара ператвараецца ў латарэю. Нават высокакваліфікаваны спецыяліст, які спаў пазаўчора, можа памыліцца, бо ён проста стаміўся.
Здымак мае ілюстрацыйны характар. (Фота: Natalia Fedosenko / TASS / Forum)
Пры гэтым няма нідзе звестак, колькі спецыялістаў сістэма ўжо страціла, колькі дактароў працуе, якая ў іх падрыхтаванасць, узрост. Дактары і раней з’язджалі з Беларусі, а пасля 2020 года маштабы ад’езду сталі проста катастрафічныя. Пры гэтым суперпрафесійных дактароў звальняюць за палітыку, і яны не могуць знайсці ў краіне месца працы.
Разам з тым, не варта думаць, што ўсё згублена. Беларуская медыцына мае вялікі патэнцыял на аднаўленне, але толькі тады, калі зменяцца ўмовы.
Telewizja Polska S.A. w likwidacji processes your personal data collected when you visit individual websites on the tvp.pl Portal (hereinafter referred to as the Portal), including information saved using technologies used to track and store them, such as cookies, web beacons or other similar technologies enabling the provision of tailored and secure services, personalize content and advertising, provide social media features and analyze Internet traffic.
Click "I accept and go to the website" to consent to the use of automatic tracking and data collection technology, access to information on your end device and its storage, and to the processing of your personal data by Telewizja Polska S.A. w likwidacji, Trusted Partners from IAB* and other Trusted TVP Partners, for marketing purposes (including for automated matching of advertisements to your interests and measuring their effectiveness) and others, which we indicate below.
The purposes of processing your data by TVP S.A. w likwidacji are as follows:
Store and/or access information on a device
Use limited data to select advertising
Create profiles for personalised advertising
Use profiles to select personalised advertising
Create profiles to personalise content
Use profiles to select personalised content
Measure advertising performance
Measure content performance
Understand audiences through statistics or combinations of data from different sources
Develop and improve services
Use limited data to select content
Ensure security, prevent and detect fraud, and fix errors
Deliver and present advertising and content
Save and communicate privacy choices
TVP S.A. w likwidacji process your data for the purposes of features. As part of these features, we may take the following actions:
Match and combine data from other data sources
Link different devices
Identify devices based on information transmitted automatically
The purposes of processing your data by Trusted Partners from IAB and other Trusted Partners of TVP are as follows:
Store and/or access information on a device
Use limited data to select advertising
Create profiles for personalised advertising
Use profiles to select personalised advertising
Create profiles to personalise content
Use profiles to select personalised content
Measure advertising performance
Measure content performance
Understand audiences through statistics or combinations of data from different sources
Develop and improve services
Use limited data to select content
Ensure security, prevent and detect fraud, and fix errors
Deliver and present advertising and content
Save and communicate privacy choices
Trusted Partners from IAB and other Trusted Partners of TVP process your data for the purposes of features and special features. As part of these features, they may take the following actions:
Match and combine data from other data sources
Link different devices
Identify devices based on information transmitted automatically
Use precise geolocation data
Actively scan device characteristics for identification
Consent is voluntary and you can withdraw it at any time in Advanced Settings.
In addition, you have the right to request access, rectification, deletion or limitation of data processing. In the Privacy Policy, you will find information on how to communicate to us your will to exercise these rights.
Consent to the use of data for some IAB Trusted Partners and TVP Trusted Partners may be related to the transfer of data to the United States or other third countries (not belonging to the European Economic Area, which includes the Member States of the European Union as well as Norway, Iceland and Liechtenstein). In connection with the above, we would like to inform you about the possible risk that may be associated with the transfer of data to third countries, consisting in the possible lack of an adequate level of protection of natural persons related to the processing of their personal data, which is guaranteed by the provisions of the GDPR (Regulation of the European Parliament and of the Council (EU 2016/679 of 27 April 2016 on the protection of individuals with regard to the processing of personal data and on the free movement of such data, and repealing Directive 95/46 / EC), due to the lack of an adequacy decision by the European Commission and the lack of adequate security.
The user's personal data processed by TVP may be processed both on the basis of the user's consent as well as on the basis of a legitimate interest, i.e. without the consent of the Portal user (only for the purposes necessary to ensure the proper operation of the Portal). TVP processes user data on the basis of a legitimate interest only in situations where it is necessary for the provision and proper operation of the Portal, i.e. maintenance and technical support of the Portal, ensuring security, preventing fraud and removing errors, statistical measurements necessary for the proper functioning of the Portal.
Detailed information on the processing of your data can be found in the Privacy Policy.