«Іду следам пушчанскіх прабабак». Хто такая Ганна Кандрацюк, пераможца прэміі Гедройця
«Пішу, бо адчуваю подых постіндустрыяльнай рэчаіснасці», – адзначала журналістка і пісьменніца Ганна Кандрацюк. У 2023 годзе яна стала пераможцаю найбуйнейшай незалежнай літаратурнай прэміі імя Ежы Гедройця з кнігай «У прысценку старога лесу. Гісторыі людзей з Белавежскай пушчы».
Ганна Кандрацюк (Ганна Кандрацюк-Свярубская) нарадзілася ў вёсцы Кутлоўка на Падляшшы.
«Я родам з такой мясціны, якая літаральна вымерла на маіх вачах. І можна сказаць, што я апошняя сведка прамінулага свету, якая хоча захаваць ад забыцця фрагменты той прамінулай рэчаіснасці. Я ў жыцці не люблю азірацца назад, не люблю сантыментаў, не шукаю вінаватых за свае паразы і памылкі. Тут, думаю, хацелася мне запісаць той непаўторны ментальны краявід, які выспеў у прысценку старога лесу», – расказала яна «Радыё Свабодзе».
У 1991 годзе Ганна Кандрацюк скончыла Варшаўскі ўніверсітэт. І з 1993-га працуе ў тыднёвіку беларусаў у Польшчы «Ніва». Спецыялізацыя Кандрацюк – рэпартажы. Ейныя працы перакладзеныя на польскую і англійскую мовы.
«Час, у якім мне прыйшлося працаваць, паказаўся самым складаным у гісторыі газеты. Кожны год мы рэальна адчувалі пагрозу ліквідацыі. Нашыя крыніцы творчасці – беларуская мова і дабрыня – таксама высыхаюць у маланкавым тэмпе. Усякая пашана для слова і этнічнага сваяцтва страціла значэнне. Я пішу, бо адчуваю подых постіндустрыяльнай рэчаіснасці, дзе чутны і наш голас лясоў. Іду следам сваіх пушчанскіх прабабак. Усе мае рэпартажы-доследы, апавяданні, песні ў вялікай ступені маюць тэрапеўтычны характар», – адзначала пісьменніца.
Праца над кнігай «У прысценку старога лесу. Гісторыі людзей з Белавежскай пушчы» пачалася яшчэ пяць гадоў таму. Гэта рэпартажы, якія пісаліся з беларускага і польскага бакоў памежжа.
«Кніга з’яўляецца такім аповедам пра людзей пушчы. Для мяне гэта важна, каб хтосьці праз гады адкрыў кніжку і пабачыў сваю мясцовасць, людзей, якія там жылі, каб адчуў той дух», – казала Кандрацюк на прэзентацыі кнігі.
Па ейных словах, кнігай яна спрабавала паказаць, што перад тым, як не было мяжы, беларусы і палякі былі адным народам.
«Мы падобна марым, падобна апранаемся, маем аднолькавы кулінарны густ. Маем аднолькавыя адносіны да прыроды, да зямлі, а асабліва да лесу. Ён даваў энергію, даваў пачуццё бяспекі. Пушча ўплывала і на наш побыт, і на наш характар. Яна заўсёды вызначала і прызначала», – упэўнена пісьменніца.
Літаратурная прэмія імя Ежы Гедройця была заснаваная 28 снежня 2011 года. Яна прысуджаецца за найлепшую кнігу, напісаную на беларускай мове ў жанрах «мастацкая проза» і «эсэістыка». Прэмія была названа ў гонар ураджэнца Менску, польскага публіцыста і палітыка Ежы Гедройця.
Заснавальнікамі прэміі сталі амбасада Польшча ў Беларусі, Польскі Інстытут у Менску, Беларускі ПЭН-цэнтр, Саюз беларускіх пісьменнікаў.
Арсен Рудэнка belsat.eu
