Zjednoczony Gabinet Tymczasowy Swiatłany Cichanouskiej przedstawił wczoraj “Strategię i Koncepcję odrodzenia narodowego”. Dokumenty zostały już opublikowane, a obecnie trwają konsultacje społeczne. Biełsat przedstawia najważniejsze wypowiedzi konferencji.
Podczas prezentacji w warszawskiej Witrynie Domu Wschodniego przedstawicielka Zjednoczonego Gabinetu Przejściowego (alternatywnego rządu) ds. odrodzenia narodowego Alina Kouczyk podkreśliła, że zadaniem białoruskiego rządu emigracyjnego było stworzenie “białoruskiego mainstreamu” – zbiorczego punktu widzenia na przyszłość, który nie łączył, a nie dzielił Białorusinów. Według opozycjonistki strategia powinna przyspieszyć tworzenie białoruskiego narodu obywatelskiego i jest to “kwestia bezpieczeństwa narodowego”. Przy czym nie ma ona “narzucać ideologii”, a “wydobyć z Białorusinek i Białorusinów to, co najlepsze”.
“Strategia i Koncepcja odrodzenia narodowego” została opracowana w wąskim gronie, a następnie przedyskutowana z dwudziestoma ekspertami. Teraz dokument ma zostać omówiony przez Radę Koordynacyjną (alternatywny parlament). Gabinet liczy też na dyskusję społeczną w tej sprawie. Kouszyk podkreśliła przy tym, że nie jest to ostateczny wygląd dokumentów i jego twórcy są nastawieni na dyskusje. Ich treść można przeczytać tutaj, a skomentować tutaj.
Koncepcja opisuje metody służące odrodzeniu narodu białoruskiego, który, według dokumentu, nie może być postrzegany jako zbiór eksponatów z muzeum etnograficzne. Strategia zaś proponuje mapy drogowe poszczególnych działań.
Białoruś potrzebuje prywatnego biznesu i rolnictwa
Podczas prezentacji białoruski biznesmen Alaksandr Masłau stwierdził, że wcześniej twórcy takich dokumentów i biznes wzajemnie się nie słyszeli, nie było między nimi dialogu. Według niego biznes to nie tylko komercja, ale też tworzenie: produktów, systemów i zależności.
– Przedsiębiorcy umieją łączyć ludzi wokół sprawy, umieją szanować konkurencję i odmienność poglądów, umieją przetrwać w trudnych czasach i eksperymentować – powiedział Masłau.
Według niego białoruskiego biznesu nie trzeba odradzać. Należy za to stworzyć warunki, by państwo białoruskie “odradzali ludzie sprawy”. Podkreślił, że przedsiębiorcami nie trzeba kierować, a jedynie tworzyć im warunki, w których będą mogli działać dla dobra wspólnego – co obecnie robią aktywiści i wolontariusze. I należy uczynić tak, żeby to biznes finansował reformy.
– Ludzi sprawy mogą połączyć wspólne wartości, wolności obywatelskie. A jedna z podstawowych wartości to nietykalność własności prywatnej. A w obecniej Białorusi nie tylko nie ma gwarancji nietykalności majątku, ale dalej nie prywatnej własności ziemskiej – zauważył Masłau.
Drugim warunkiem odrodzenia narodowego jest według biznesmena przywrócenie sprawiedliwości i przestrzegania praw. Podkreślił on, że Alaksandr Łukaszenka dał organom państwa przyzwolenie na nieprzestrzeganie prawa. Za trzeci niezbędny warunek uznał “kult przedsiębiorczości”, który sprawi, że prywatna działalność gospodarcza przestanie być “spekulacją”.
Białorusini potrzebują dyskusji o wartościach
Wykładowczyni akademicka, ekspertka medialna i badaczka genderowa Iryna Sidorskaja zwróciła uwagę, że obecnie walka z reżimową propagandą ogranicza się do jej monitorowania i sprawdzania faktów. Według niej opozycja nie proponuje własnych wartości i światopoglądu.
– Nie oznacza to, że ktoś powinien wymyślić Białorusinom wartości, ale potrzebna jest dyskusja o nich, bo Białorusini wciąż nie umieją rozmawiać – powiedziała badaczka.
Według niej częste kłótnie na temat spraw mniej i bardziej ważnych dla narodu i państwa oznaczają, że Białorusini mają o czym dyskutować.
– Białorusini wiedzą, jak nie powinno być, ale jeszcze nie są zgodni, jak być powinno. A gdy będą mieli swoje wartości i narracje, przeciwstawienie się propagandzie “russkiego miru” nie będzie problemem.
Białorusinów oduczono decydować
Działaczka społeczna i aktorka Kryscina Drobysz stwierdziła, że dla niej głównym problemem Strategii i Koncepcji odrodzenia narodowego jest to, że wagi tych dokumentów nie zrozumie większość społeczeństwa.
– To niezrozumiałe wielkie słowa. “Odrodzenie narodowe”, oj tam, kiedyś indziej. Najpierw obalmy reżim. Ale gdy runie reżim, musimy mieć z czego budować – podkreśliła.
Według niej Białorusini “zostali oduczeni samodzielnego myślenia”. Za to nauczono ich akceptacji tego, że ktoś decyduje za nich.
– Zadaniem działaczy kultury jest wyjaśnienie prostymi słowami, dlaczego Gabinet nie wyda odgórnych poleceń i dlaczego warto samemu interesować się ważnymi dla narodu sprawami.
Kto za to zapłaci?
Alina Kouszyk przyznała, że Strategia nie podaje cudownego przepisu znalezienia finansowania inicjatyw społecznych, dlatego ważne jest wyznaczenie priorytetów.
Wyjawiła, że Zjednoczony Gabinet Tymczasowy już szuka osób, które będą realizowały konkretne zadania w ramach Strategii odrodzenia narodowego. Według niej, gdy emigracyjny rząd widzi możliwość zrobienia czegoś, odzywa się do najwłaściwszych ku temu osób, a żadna jeszcze nie zapytała najpierw o pieniądze.
Czy to dotyczy wyłącznie diaspory?
Przedstawicielka Gabinetu ds. odrodzenia narodowego przypomniała, że Strategia zakładana jest do realizacji w trzech etapach. Obecnie siły demokratyczne są na etapie zerowym, przed tranzytem władzy.
Podkreśliła, że Białorusini poza granicami kraju powinni robić to, czego nie mogą ich rodacy na Białorusi: głośno wyrażać swoje żądania, szukać międzynarodowych partnerów i zdobywać doświadczenie. Z kolei ludzie wewnątrz państwa powinni zachowywać jego duch i wzmacniać korzenie.
Przyznała, że nie da się obecnie zorganizować festiwalu białoruskiej literatury w Mińsku, ale kanałem dystrybucji kultury pozostaje internet. Podkreśliła przy tym, że nie należy koncentrować się na podziale między Białorusinami w kraju i za granicą.
Jak zmobilizować bierną większość?
Według Iryny Sidorskiej białoruska inteligencja emigracyjna “nie docenia się jako liderów opinii”.
– Zawsze będą ludzie, którzy powiedzą: róbcie, jak chcecie. Zadanie polega na tym, by aktywnych obywatelsko było jak najwięcej, ale nigdy nie będzie to 100 procent. Zmian zawsze dokonują ludzie aktywni. Białorusini i Białorusinki często są sami dla siebie prokuratorami. A powinni być swoimi adwokatami.
Aleś Nawaborski, pj/belsat.eu
