«Я не выключаў, што мяне могуць трымаць і надалей». Актывіст Валадар Цурпанаў выйшаў пасля 43 содняў арышту
Выпускалі грамадскага актывіста Валадара Цурпанава з Магілёўскага ізалятару ноччу, а палове на 3 гадзіну, 3 лістапада. «Я не выключаў, што мяне яшчэ могуць трымаць і надалей, але ўсё ж такі выпусцілі. Настрой нармальны, я ж адпачываў тут. Багата думак», – першае, што сказаў Валадар пасля выхаду з ІЧУ.
Валадар Цурпанаў – адзін з самых яркіх актывістаў Магілёва, вядомы яшчэ з 90-ых гадоў. Сёлета ён таксама браў актыўны ўдзел у грамадскіх падзеях.
Валадара затрымалі падчас школьнай лінейкі 1 верасня, дзе ён абвінаваціў супрацоўнікаў школы ў фальсіфікацыі выбараў. За гэты выступ і за ўдзел у мірных маршах пратэсту Цурпанаў атрымаў 28 содняў арышту, але адбыў з іх дваццаць. Актывіст трымаў сухую галадоўку 10 дзён, з-за чаго 21 верасня яго даставілі ў больніцу. Наступны раз Цурпанава затрымалі 12 кастрычніка і зноўку арыштавалі за ўдзел у акцыях пратэсту. Далі 15 содняў, а пасля накінулі тыя, якія засталіся, калі яго забралі ў больніцу.
Першае, што зрабіў Валадар, як 3 лістапада выйшаў з ІЧУ, абняў жонку Ірыну. Яны ліставаліся ўвесь тэрмін арышту, таму сувязь паміж імі не гублялася. Жонка прыносіла яму перадачы, іх вельмі пільна даглядалі: не ўзялі кніжку нібыта праз пазнакі ў ёй, абмежавалі колькасць яблык трыма штукамі…
«Я б сказаў, што сістэма прызнала мяне за аўтарытэта: у мяне быў асобны пакой – я адзін сядзеў у двухмеснай камеры, два матрацы – так што спаць было адносна мякка. Кубачак, кіпень», – распавёў Валадар пра ўмовы ў ізалятары.
Маўляў, адносіны былі, як, у цэлым, да ўсіх палітычных.
Пагроза крымінальнай справы за абразу суддзі
У ізалятары Цурпанаў бавіў час тым, што шмат думаў, чытаў кнігі і пісаў скаргі. Ледзь не кожны дзень ён высоўваў патрабаванні то да пракурора, то да начальніка ізалятара.
У скаргах актывіст адзначаў тыя праблемы, што ёсць у ізалятару, а таксама пісаў пра акалічнасці сваіх адміністратыўных спраў ды наконт крымінальнай справы за абразу суддзі.
«Я перадаў скаргу да пракурора на тое, што адносна мяне ўвогуле распачалі праверку па крымінальнай справе. Следчы напісаў, што ў маіх дзеяннях ёсць склад злачынства. Але ж пры гэтым ён яшчэ толькі прызначыў экспертызу, якая мусіць высветліць, ці былі мае словы абразай для суддзі», – распавёў ён.
Інцыдэнт, па якім Следчы камітэт зараз праводзіць праверку, адбыўся 9 верасня.
Валадар Цурпанаў знаходзіўся ў ізалятары і не ведаў, што яго чакае яшчэ адзін суд праз скайп за ўдзел у мірным маршы. Калі паседжанне пачалося, ён заявіў хадатайства, каб разгляд справы вёўся на беларускай мове. Суддзя Вікторыя Пялякова хадатайства не задаволіла. Актывіст назваў яе «хунтаўскай падсцілкай», і на гэтым яго ўдзел у разглядзе справы скончыўся. Вікторыя Палякова на месцы аштрафавала Цурпанава за непавагу да суду (арт. 24.1 КаАП) на 10 б.в.
Пасля адміністрацыйнага пакарання Цурпанаву пагражае і крымінальная адказнасць за абразу суддзі.
«Я паставіў сябе на месца экспертаў. Што яны могуць знайсці? Хунтаўская – якая тут абраза, які склад знявагі? Падсцілка – нармальная рэч. Як ведаў бы, дзе ўпадзеш, саломку бы падсцяліў. Тут яны патрапілі ў пастку свайго ж абурэння маім нахабствам. З іх погляду, напэўна, нельга пакідаць беспакараным такое стаўленне да інстытуцыі, якая лічыцца ў іхнай сістэме адной з важных. А я лічу, што гэта псіхалагічны ціск на астатніх, каб іншым павадна не было», – сказаў Валадар.
Пра ўмовы ўтрымання ў ізалятары
Сярод скаргаў на ўмовы ўтрымання ў ізалятары Валадар прыгадаў адну з апошніх. «Наконт назірання вялікага брата за арыштаванымі. Я нават пры дапамозе малюнка паказаў ім, як трэба рабіць. Павінна быць такая шторка: калі чалавек жадае, каб за ім назіралі ў любы момант, ён адкрывае гэтую шторку, калі не жадае – закрывае», – сказаў Цурпанаў. У гэты глазок вартаўнікі зазіраюць кожныя 5-10 хвілін.
Амаль увесь час Цурпанаў прабыў адзін у камеры. Як чалавек самадастатковы, ён адчуваў сябе цалкам нармальна. Адзіная нязручнасць для актывіста – адсутнасць гадзінніка.
«Іхную пачварную радыёстанцыю я выключыў адразу. Заставалася адсочваць час па тым, што адбываецца ў калідоры. Гэта складана, асабліва ў другой палове дня. Згодны, было б лепей, калі б была аўдыторыя. Я б мог працягваць працу сярод людзей, але адзіноцтва мяне не прыгнятала. Тым больш ёсць кніжкі розныя, Біблія ратуе», – патлумачыў Валадар.
Цурпанаў лічыць, што яму далі больш за ўсіх содняў, каб напужаць іншых, а таксама за яго «заслугі». У жніўні Цурпанаў дабіўся сустрэчы са старшынёй Магілёўскага аблвыканкаму Леанідам Зайцам. На ёй Цурпанаў прадставіў «Рэзалюцыю ўдзельнікаў мітынгу пратэсту» з 15 патрабаванняў, у якіх галоўным пунктам была адстаўка Аляксандра Лукашэнкі.
Вялікія планы: кніга або партыя
Цяпер Валадар Цурпанаў абірае, чым займацца далей. У яго ёсць дзве ідэі: напісаць кнігу або стварыць партыю.
Кнігу актывіст задумаў аўтабіяграфічнага характару. Не мемуары, а мастацкую кніжку. Да гэтага яго падштурхнулі апошнія падзеі ў Беларусі, маўляў, патрэбна іх сістэматызаваць. Каб канчаткова аформілася ідэя будучай кнігі, паспрыяла і атмасфера ізалятара.
Другая ідэя Цурпанава – стварыць партыю:
«Я кажу не пра ідэалагічную партыю, а пра партыю новага тыпу. Нейкага роду Магістрат, які грунтуецца на сваіх чальцах. Імі будуць старасты дамоў. Каб вы зразумелі, старасты – галоўныя палітыкі ў будучым», – тлумачыць Валадар Цурпанаў.
Вольга Васільева, Belsat.eu
