«Каму яны трэба, гэтыя выбары?» Што кажуць пра прэзідэнцкую кампанію ў самым малым горадзе Беларусі
У сталіцы і ў іншых буйных гарадах назіраецца вялікая палітычныя актыўнасць – да 9 жніўня рыхтуецца і ўлада, і грамадства. А што адбываецца ў Дзісне, самым маленькім горадзе нашай краіны? Чытайце ў рэпартажы Belsat.eu.
Мы зварочваем з шашы Полацк – Браслаў, якая праходзіць побач з Дзісной, і едзем у бок цэнтру гораду. Адразу нас сустракаюць двухпавярховікі з забітымі вокнамі і маладымі бярозкамі на даху. Гэта ўжо як візітная картка шмат якіх нашых паселішчаў. Праўда, гэта яшчэ Восцевічы, так бы мовіць, прыгарад Дзісны.
Восцевічы адразу пераходзяць ў Дзісну. Адразу за знакам стаіць «Табакерка», як сімвал сучаснай Беларусі. Мы пераязджаем мост праз раку Дзісну, якую мясцовыя называюць Дзісёнкай, любуемся краявідам.
Дзісна знаходзіцца ў вельмі маляўнічым месцы, на месцы злучэння рэк Дзісёнкі і Дзвіны. Горад знаходзіцца нібы на паўвыспе, з трох бакоў акружаны рачной вадой.
Капец-гарадок
Нягледзячы на гэтую прыгажосць, гістарычны лёс не пашкадаваў горад: калі на пачатку ХХ стагоддзя тут жыло больш за 9 тысяч асобаў, то зараз няма і паўтары тысячы. Вікіпедыя падае, што калісьці Дзісна называлася Капец-гарадок. Вядома, што капцамі называліся тады памежныя знакі. Але, гледзячы на сучасны стан гэтага гарадка, думаеш: вось жа сапраўды Капец-гарадок.
ХХ стагоддзе не пашкадавала Дзісны: спачатку яна страціла статус павятовага гораду, а ў 1959 годзе і райцэнтра. Зараз яна ўваходзіць у Мёрскі раён. Дзісну можна назваць горадам кантрастаў, калі прыродная прыгажосць, багатая гістарычная спадчына спалучаюцца з запусценнем і нейкай агульнай апатыяй. Тут шмат старых габрэйскіх дамоў, якія захаваліся, але зараз стаяць занядбаныя. Некаторыя прадпрыемствы закрыліся, ад некаторых не засталося і сценаў. Дзяржаўныя крамы стаяць закрытыя, чакаюць пакупнікоў – у сэнсе, каб хто купіў гэтыя будынкі.
З дзеючых прадпрыемстваў найбуйнейшыя тры – гэта лінейна-вытворчая дыспетчарская станцыя «Дзісна», якая перапампоўвае нафту, Дзісенскі лясгас і швейны цэх. Тых, хто працуе на ЛВДС, дзісенцы лічаць шчасліўчыкамі і людзьмі багатымі. Шмат хто ездзіць працаваць у суседні Наваполацк або шукае працу ў прыватнікаў.
У тым, што Дзісна не захавала статус райцэнтра, ёсць і свае плюсы: тут не было масавай выразкі дрэваў. Таму, ідучы ў спёку па дзісенскіх вулічках, адчуваеш сябе вельмі ўтульна. Захавалася тут і шмат брукаваных вуліц, на якіх стаяць старыя дамкі. Глядзіш на іх і адчуваеш сябе нібы перанесеным машынай часу ў іншую гістарычную эпоху.
«Як тут людзі жывуць?»
Мы ідзем старой брукаванай вуліцай уздоўж Дзвіны, на яе высокім беразе на лаўцы сядзіць пажылы мужчына. Пытаюся пра жыццё:
– Жывецца ў Дзісне нялёгка, працы няма. Сядзім без работы. Адзін паратунак – рыбіну во зловіш, прадасі, – адказвае мужчына, які прадстаўляецца Мікалаем Фурсам.
Ён распавядае, што раней з лоўляй рыбы было значна лепш, яе лавілі нават сеткамі, нікога не баяліся, а зараз паводле Фурса «інспекцый чорт ведае колькі»: і з Браслава, і з Полацку, і з Менску прыязджаюць. Інспектараў стала шмат, а рыбы не паболела. Але на вудачку лавіць яшчэ можна.
Пытаемся пра выбары, ці чуваць што пра іх у Дзісне. Спадар Мікалай кажа, што пра выбары чуў шмат, ведае і пра апошнія падзеі ў Менску, але ў лепшае для сябе ўжо не верыць:
– Я ўжо, слава Богу, шэсцьдзесят гадоў пражыў: і колькі прэзідэнтаў не выбіралі, ніколі нічога добрага не было. Адно толькі дрэннае.
Размова зноў пераходзіць на працу, мужчына кажа, што ў яго ўзросце знайсці яе тут вельмі цяжка:
– Сяджу вось апошнюю цыгарэту дакурваю, дзве капейкі толькі ў кішэні. А яшчэ да пенсіі тры гады.
Мы развітваемся, і Мікалай Фурс запрашвае нас часцей прыязджаць у Дзісну, бо тут месцы проста чароўныя.
Неўзабаве сустракаем сямейную пару, якая ставіць плот. Валянціна і Уладзімір Абражэвічы прыехалі сюды з Менску. Спадарыня Валянціна нарадзілася ў Дзісне, але больш за сорак гадоў пражыла ў сталіцы. Зараз ад маці ў спадчыну ёй застаўся дом, і яны прыехалі сюды на цэлае лета.
– Самі здзіўляемся, як тут людзі жывуць. Зусім ад свету адарваныя, – кажа Валянціна.
– Хацеў купіць «Народную Волю», дык няма! Кажуць, нават не прывозяць, – дадае Уладзімір.
Сужэнцы прыехалі ў Дзісну яшчэ і праз пандэмію, нават рэгістрацыю аформілі. Паводле іх, тут толькі яны ходзяць у грамадскіх месцах у масках, мясцовыя з іх смяюцца.
– Мы можам тут і прагаласаваць. У нас ёсць свая пазіцыя, мы ведаем, за каго хочам аддаць свой голас. Раней на выбары мы не хадзілі, байкатавалі іх, – распавядае Валянціна. – І я прачытала, хто ў камісіі: дэпутат, дырэктар… Мы ўжо разумеем, што ў выніку будзе. І вось думаеш, што рабіць?!
На развітанне жанчына кажа:
«Мы вельмі хочам пераменаў!»
Зменаў хоча і малады хлопец, якога мы сустракаем на лаўцы ў парку. Ён прадстаўляецца Сашам, кажа, што прыехаў сюды з Менску, бачыў хапун на Нямізе:
– Дзісна – самы маленькі гарадок у Беларусі, і самы ціхі напэўна. Таму і схаваўся тут далей ад АМАПу. Мне яшчэ сямнаццаць, сам галасаваць не магу, але чакаю пераменаў.
Непадалёк, каля крамы, чуваць мужчынскія галасы. На лаўцы сядзяць чацвёра мужчын яшчэ не старога ўзросту, паміж імі стаіць толькі што адкаркаваная пляшка таннага віна. Пытаюся іх, што яны думаюць пра выбары:
– Каму яны трэба гэтыя выбары?
– Хадзі не хадзі, адзін хрэн гэты вусаты будзе.
– Каб яны праходзілі, як паложана, а так…. Няма сэнсу на іх хадзіць.
Большасць хоча пераменаў
Ісці па Дзісне – проста асалода: транспарт праязджае вельмі рэдка, таму можна спакойна, як у вёсцы, ісці пасярод дарогі. А некаторыя вуліцы наагул травой параслі. Вырашаем зайсці ў гарсавет. Што цікава, райцэнтры гарсаветаў не маюць, а вось Дзісна мае! Яна і магдэбургскае права некалі мела.
Каля гарсавету, вядома, ляжыць асфальт, непадалёк чуецца гул мотакосаў. Наводзяць парадак. Адна з наведвальніц, якая прадставілася Аксанай, кажа, што рабіць тут, асабліва моладзі, няма чаго. Няма куды
пайсці, усё зачыняецца.
– Якія тут настроі на выбары? – пытаюся.
– Мяне нідзе не пакажуць? – перапытвае Аксана і распавядае: – Большасць хоча пераменаў у лепшы бок. І Аляксандр Рыгоравіч нам у гэтым не дапамагае. Забыліся пра нас усе і пакінулі. Прыгожыя мясціны, шмат што можна зрабіць для адпачынку, людзі б прыязджалі, грошы б у бюджэт давалі, але чамусьці ў гэтым ніхто не зацікаўлены.
Пагаварыць больш з жанчынай не ўдаецца, па яе прыязджае машына з георгіеўскімі стужкамі на антэне і ўнутры салону.
«Не спяшайцеся вы нас хаваць!»
Заходзім у гарсавет. Там вядома, ніхто размаўляць не хоча, ледзь не ў адзін голас кажуць: «Вам да старшыні патрэбна».
Старшыня Яўген Баран таксама не дужа гаваркі:
– Такія рэчы трэба папярэдне агаворваць. Я зараз з вамі гаварыць не магу і не буду.
Яўген Іванавіч цікавіцца, пра што з людзьмі размаўлялі, ці што дрэннае напішам пра горад.
– Горад цудоўны, мясціны цудоўныя, ды вымірае, – адказваю я шчыра.
– Не спяшайцеся вы нас хаваць! – адказвае старшыня. – Усё ў нас будзе добра.
Заходзім у мясцовую краму. Тут дакладна мусяць абмяркоўваць выбары.
– Як будзеце галасаваць?
– Хто як! Хто хоча галасаваць за Лукашэнку, хто не хоча… Але большасць ужо яго не хоча. Кажуць, не важна за каго, але толькі супраць яго, – адказвае сярэдніх гадоў мужчына, што прадстаўляецца Віктарам.
– Вось толькі людзі лічаць, што ён своечасова пенсію плаціць і заробак, – заўважае іншая жанчына.
– А якую ён дае зарплату?
– Справа ў тым, калі мы памяняем Лукашэнку, каб горш не было. Людзі і пра гэта думаюць.
– Я нікому не веру. Не давяраю любой уладзе. У нас любая ўлада аддзяляе сябе ад народа, – заўважае Ала Майсяёнак, якая працуе ў інтэрнаце, стварыла музей гораду Дзісны. – Некаторыя кажуць: любы, толькі не Лукашэнка. Ну, любы нам дакладна не трэба. Трэба такі, які б і пра народ крыху дбаў. Але я ім не давяраю. Можа, і зусім на выбары не пайду.
Зміцер Лупач Belsat.eu
