У пасёлку Пралетарый Наўгародскага раёна жыве 4 тысячы чалавек. Раней мясцовыя жыхары працавалі на фарфоравым заводзе – цяпер на яго месцы застаўся толькі музей фарфору і пустыя вытворчыя корпусы. На вуліцы Леніна насупраць адно аднаго стаяць два дамы. На іх вісяць банеры, якія паведамляюць, жыхары якіх кватэраў запазычылі кіруючай кампаніі. Людзі кажуць, што плаціць няма чым.
– У мяне даўгі сталі з’яўляцца, калі дачка памерла ад раку лёгкага. Уяўляеце – маці губляе дзіцяці. Яна была ляжачаю. Ёй нельга было знаходзіцца тут, мне прыйшлося здымаць жытло, – распавядае Аляўціна Васільева, якая жыве ў адной з кватэр-даўжнікоў. – Калі яны вешалі гэтыя банеры, то не думалі, якая можа быць у сямʼі сітуацыя. Можа быць, у людзей трагедыя. Можа, чалавек ранімы. Мне цяпер з гэтых даўгоў не выкруціцца ніяк.
Аляўціна распавядае пра тое, што жыве ў пастаяннай сырасці:
«Можа, у дачкі рак быў ад гэтага».
Яна жыве на верхнім паверсе пяціпавярховіка і сцвярджае, што дах пастаянна цячэ. Пад ваду даводзілася ставіць паддоны. У кватэры правялі касметычны рамонт. Столь заляпілі пластыкавай пліткай, падцёкі бачныя толькі на шпалерах.
– У мяне знаёмая ў горадзе жыве – у іх гарачая вада каштуе 152 рубля за кубаметр, у нас 215 рублёў. Чаму так? У горадзе ўзровень жыцця, напэўна, вышэй, і праца ёсць. У нас 80 адсоткаў ездзіць у горад, працаваць тут няма дзе. Толькі крамы «Магніт», «Пяцёрачка». Ладна мы пажылыя, а маладым як жыць?
Жанчына наракае на нізкую юрыдычную пісьменнасць насельніцтва і кажа, што сама раней нічога ў тонкасцях зносінаў з кіруючай кампаніяй не разумела.
«У нас трэба з першага класа ўводзіць юрыспрудэнцыю», – кажа яна
Дамы ў пасёлку абслугоўвае кіруючая кампанія пад агульнапрынятым назвай «Веча», хоць назвы перыядычна мяняюцца – арганізацыя складаецца з некалькіх юрыдычных асоб.
Жыхар дома на Леніна, 6, пажылы мужчына, распавядае, што кіруючая кампанія патрабуе грошай за ўстаноўку лавак.
– У нас раней паставілі новыя лаўкі. Калі нам мянялі асфальт, лаўкі прыбралі і сказалі, што вернуць. Цяпер лавак няма. Кіруючая кампанія прапануе кожнаму скінуцца па 650 рублёў. А навошта мы будзем скідацца, калі нашыя лаўкі павезлі? Цяпер яны стаяць у двары ў кагосьці іншага? – здзіўляецца мужчына
Панкаўка – пасёлак на ўскраіку Вялікага Ноўгарада. Ён складаецца з шматкватэрных дамоў 2-5 паверхаў. Яму пашанцавала больш, чым іншым населеным пунктам па суседству – тут часткова захавалася прамысловасць, але многія ездзяць працаваць у абласны цэнтр, куды ходзіць гарадскі аўтобус. На 9 тысяч чалавек у Панкоўцы ёсць дзіцячы сад і школа, амбулаторыя, вучылішча і бібліятэка.
Старэйшы па пяціпавярховых дому на Індустрыяльнай вуліцы, 8 Мікалай Васільеў распавёў, што на яго доме таксама вісеў банер з кватэрамі даўжнікоў. Праз тры месяцы пасля ўстаноўкі яго часткова сарвала ветрам, а потым банер да канца адарвалі падлеткі.
– У нас электрашчыт загарэўся. Здарыўся збой электраэнергіі. У суседа згарэў халадзільнік, у кагосьці – яшчэ нешта. У суседа быў нармальны, новы халадзільнік. Ён заплаціў за рамонт і адразу падаў у кіравальную кампанію заяву. Да суду не дайшло – ён кажа, што няма сэнсу. Выдаткі яму не кампенсавалі, таму ён проста перастаў плаціць. Ён «апусціў» ЖЭУ на 7 тысяч рублёў. Іх не цікавіць – пажар, скачок электраэнергіі. Не, кажуць, абавязаны плаціць. Як думаеце, ён даўжнік ці не? – распавёў Мікалай Васільеў
Мужчына адзначае, што сам бы сарваў гэтую расцяжку, калі б мог дацягнуцца, і разважае пра невыкананне кіруючай кампаніяй сваіх абавязкаў: пафарбаваць, укруціць лямпачку, паправіць дах і гэтак далей. Залівала, кажа, кожны год. Адзін год вада з даху дайшла да першага паверха. Ад «Веча» зусім нядаўна дому ўдалося пазбавіцца. Здарылася ўсё мірна: людзі правялі агульны сход жыхароў і выбралі іншую арганізацыю, якой пакуль задаволеныя. «Цяпер прыйшла новая кіруючая кампанія, паправілі дах», – кажа ён.
– Я апазіцыя наогул, пятая калона. – разважае ўжо на агульнапалітычныя тэмы Мікалай. – Пра што я хачу сказаць, дакранаючыся палітыкі. Чым часцей ўлада мяняецца, тым часцей нешта пачынае рабіць. Вось жанчыны ў нас аралі: навошта нам новая кампанія, не факт, што будзе лепш. Але давайце паспрабуем. Калі не будзе гэтая працаваць – іншую знойдзем. Мы ж ўласнікі жытла.
У вёсцы Грыгарова, таксама на ўскраіне горада, ёсць некалькі пяціпавярховік, якіх абслугоўвае «Веча». Мясцовыя жыхаркі, пенсіянеркі, таксама кажуць пра нізкую якасць абслугоўвання, але і на неплацельшчыкаў яны пакрыўджаныя.
– Мы пагаворым-пагаворым, ніякага толку. Не плацяць, толькі з пенсіянераў апошняе выціскаюць, вось і ўсё. А што даўжнікі? Яны і размаўляць не будуць, толькі на тры літары пашлюць. Пасля вайны жылі – хлеба не было, і ўсё роўна штосьці жэрлі. А цяпер чэрці што. Пра ўкраінцаў яшчэ нешта кажуць. Але там Парашэнка накраў апошняе. Рыхтуецца ваяваць, і з кім рыхтуецца – сам з сабой. – кажа адна з жанчын. Другая працягвае. – Нашыя кіраўнікі кампаніі кралі, мы стаім, абураемся. Тры разы назву змянялі. У нас немагчыма падысці да смеццевых бакаў. Я прасіла, каб засыпалі лужыны, каб можна было прайсці.
Тут на кожным пад’ездзе расклееныя рознакаляровыя абʼявы, якія абяцаюць шампанскае або спісанне пені за аплату даўгоў.
Другі год запар «Веча» задавальняе пераднавагоднія акцыі. На ўсіх пад’ездах вісяць абʼявы, раздрукаваныя на ярка-зялёнай або жоўтай афсетнага паперы. Зялёныя абʼявы абяцаюць шампанскае кожнаму, хто ўнясе аплату за ўтрыманне і бягучы рамонт дома наяўнымі ў касу да 10 снежні. На жоўтых напісана: «Толькі тых ўдача чакае, хто пазыкі пагашае». За пагашэнне пазыкаў абяцаюць спісаць пяню.
– Мы розныя акцыі праводзім, а якая апынулася больш эфектыўнай, ужо не ўзгадаю, – распавяла карэспандэнту «Белсата» начальніца юрыдычнага аддзелу кіруючай кампаніі Кацярына Нікіфарава.
На шыльдзе КК больш за дзесяць розных юрыдычных асоб, у тым ліку «Веча-4», «Веча-7», а таксама «Прэстыж», «Веронда» і іншыя назвы. Іх можна сустрэць і ў матэрыялах справаў наўгародскага Арбітражнага суда. У іх кампаніі выступаюць адказчыкамі перад арганізацыямі, забяспечваючымі рэсурсамі, якім яны запазычылі. Гэта тлумачыць такія зносіны арганізацый з даўжнікамі. Грамадзяне былі абураныя з’яўленнем такіх банэраў, але аказалася, што гэта законна.
–-Пра гэта пісалі, нават тэлебачанне здымала. Падавалі заяву ў пракуратуру, але яна ніякіх парушэнняў у нашых дзеяннях не знайшла. Адразу пасля развешвання банэраў прыйшлі тыя, у каго доўг не вельмі вялікі, а на злосных неплацельшчыкаў гэта не дзейнічае, – кажа начальнік юраддзелу ў «Веча». – Лічбы цяпер не скажу, таму што было шмат іншых акцый, якія праходзяць кожны месяц. Мы індывідуальна працуем з усімі даўжнікамі. Стымулюем шампанскім тых, хто плаціць наперад. Высяленнямі не займаліся, але была такая ідэя. Хочам заняцца гэтым. А так – з прыставамі працуем, складаем графік выплат.
Наўгародскі праваабаронца, адвакат Аляксей Музафар адзначае, што спісы даўжнікоў – распаўсюджаная практыка.
– Бывае, што на квітанцыях размяшчаюць спісы. Пішуць людзям, каб яны паўплывалі як-небудзь на сваіх суседзяў. У гэтых спісах няма персанальнай інфармацыі або паклёпу, таму парушэння пракуратура і не бачыць, – кажа адвакат.
Іншая справа, адзначае Музафар, што выселіць грамадзяніна можна толькі праз суд, і гэта вельмі складана. Да таго ж, расійскія законы не дазваляюць высяляць людзей за даўгі без прадастаўлення жылля меншай плошчы. Таму гэта самая крайняя мера. Значна прасцей і, самае галоўнае, законна – сароміць жыхароў перад суседзямі.
Аляксей Сабельскі, belsat.eu