У час «зачысткі» 14 і 15 ліпеня сілавікі прыйшлі ці не да ўсіх праваабарончых арганізацыяў Беларусі. Але не толькі да іх: і да пісьменнікаў, і да эканамістаў…
«Белсат» сцісла расказвае пра кожную арганізацыю, у якой прайшоў ператрус або чальцоў якой затрымлівалі ці дапытвалі.
Аб’яднаная грамадзянская партыя (АГП) – правацэнтрысцкая палітычная партыя, утвораная ў 1995 годзе праз злучэнне Грамадзянскай партыі і Аб’яднанай дэмакратычнай партыі. У 2006 годзе тагачасны старшыня арганізацыі Анатоль Лябедзька (у яго 14 ліпеня быў ператрус, як і ў офісе партыі) саступіў некалькі галасоў пры выбары адзінага кандыдата ад апазіцыі, у 2010 годзе кандыдатам на прэзідэнцтва ад партыі быў Яраслаў Раманчук (у якога таксама быў ператрус), у 2016 годзе ў Палату прадстаўнікоў ад АГП прайшла Ганна Канапацкая, якая на прэзідэнцкіх выбарах 2020 года ўжо балатавалася як беспартыйная, а старшыня партыі Мікалай Казлоў і сябра партыі Уладзімір Няпомняшчых (за кратамі са снежня-2020) збіралі подпісы, але не здавалі іх у ЦВК). У кааліцыі з Беларускай хрысціянскай дэмакратыяй і рухам «За Свабоду».
«Адвакацыя» – полацкі цэнтр інфармацыйна-прававога падтрымання неабароненых групаў. Займаецца праблемамі грамадзянаў з чыноўнікамі, працаўладкаваннем, дыскрымінацыяй. Напрыклад, нядаўна «Адвакацыя» займалася праблемай парэнчаў у доме для інвалідаў і вяртаннем скасаванага аўтобуснага прыпынку. Праз суд дамаглася рэгістрацыі ў 2019 годзе.
«Акт» – грамадзянскае асветніцкае аб’яднанне, зарэгістраванае ў 2002 годзе, аб’ядноўвае два дзясяткі беларускіх і ўкраінскіх трэнераў, ладзіць экспертную падтрымку і адукацыйныя мерапрыемствы для грамадзянскай супольнасці. Займаецца тэмамі ад дзяржаўнай сацыяльнай замовы да прафілактыкі ВІЧ-інфекцыі. Сілавікі прыйшлі ў «Акт» 15 ліпеня.
«Бацькаўшчына» – згуртаванне беларусаў свету, заснаванае ў 1991 годзе. Займаецца інфармаваннем пра ініцыятывы і жыццё беларусаў за мяжой, удзельнічае ў акцыях і імпрэзах, выдае кнігі і бюлетэні, дапамагае беларусам замежжа падтрымліваць кантакт з метраполіяй і не губляць ідэнтычнасці. Сярод іншага, ладзіла з’езды беларусаў свету, распрацоўвала прапановы правак у заканадаўства Беларусі.
Беларуская асацыяцыя журналістаў – заснаванае ў 1995 годзе прафесійнае аб’яднанне, якое ўваходзіць у Міжнародную федэрацыю журналістаў як асацыяваны чалец. Займаецца абаронай правоў журналістаў, займаецца прафесійнай адукацыяй і асветніцтвам, ладзіць маніторынгі парушэння заканадаўства і стану незалежных медыяў.
Беларускі Хельсінкскі камітэт – заснаваная ў 1995 годзе праваабарончая ўстанова (сярод заснавальнікаў – Васіль Быкаў, Рыгор Барадулін, Генадзь Бураўкін, Святлана Алексіевіч і іншыя вядомыя дзеячы культуры і навукі). Сочыць за парушэннем правоў чалавека, надае прававую падтрымку, ладзіць адукацыйныя семінары і трэнінгі, выдае адмысловую літаратуру.
БНФ «Адраджэнне» – грамадска-палітычны рух, заснаваны ў 1988 годзе. На яго аснове ў 1993 годзе ўтварылася Партыя БНФ, а «Адраджэнне» засталася грамадскім аб’яднаннем, якое робіць аналізы і даследаванні, ладзіць грамадскія абмеркаванні, талаку для дагляду помнікаў гісторыі і культуры, але таксама ўдзельнічае ў палітычных кампаніях (не канкуруе з Партыяй БНФ).
«Вясна» – самы вядомы праваабарончы цэнтр Беларусі, які дзейнічае з 1996 года. Затрыманыя старшыня, намеснік старшыні і шэраг вядомых праваабаронцаў як у сталіцы, так і ў іншых гарадах. Падрабязна пра гісторыю і дзейнасць «Вясны» мы расказвалі тут. 14 ліпеня затрымалі старшыню і яшчэ 7 праваабаронцаў арганізацыі.
«Гавары праўду»– грамадская арганізацыя, якая зʼявілася падчас прэзідэнцкіх выбараў 2010 года, на якіх выстаўляла кандыдатам Уладзіміра Някляева. У 2015-м ад «Гавары праўду» на прэзідэнцкіх выбарах балатавалася Таццяна Караткевіч. У 2020-м – Андрэй Дзмітрыеў. Апроч удзелу ў прэзідэнцкіх гонках актывісты «Гавары праўду» дапамагалі лакальным супольнасцям вырашаць праблемы з добраўпарадкаваннем дарог і двароў. Сёлета Дзмітрыеў абвесціў намер стварыць палітычную партыю на базе «Гавары праўду» (рабочая назва – «Наша партыя»). Да арганізацыі сілавікі прыйшлі ў офіс 15 ліпеня.
«Гендарныя перспектывы» – грамадская арганізацыя, якую група жанчын утварыла ў 2010 годзе дзеля спрыяння фактычнай роўнасці мужчынаў і жанчын, выкаранення дыскрымінацыі паводле полу, перадухілення гендарнага і бытавога гвалту. Дапамагае пацярпелым ад гвалту, праводзіць навучальныя імпрэзы, настойвае на прыняцці закону супраць хатняга гвалту.
«Грамадзянскі форум» – створаная ў 1996 годзе арганізацыя, якая да 2000 года была моладзевай арганізацыяй АГП, адкалолася пасля адмовы партыі байкатаваць выбары. Цяпер ладзіць семінары, канферэнцыі і курсы з мэтай прыцягнуць моладзь да грамадзянскай актыўнасці і распаўсюдзіць ліберальныя каштоўнасці. Выстаўляе кандыдатаў на выбарах і назірае за галасаваннем.
«Імёны» – інтэрнэт-часопіс і пляцоўка для ахвяраванняў на дабрачыннасць. Расказвае аб праблемах людзей з цяжкімі хваробамі, дзяцей-сіротаў, былых зняволеных, ахвяраў хатняга гвалту, людзей з залежнасцямі… Прынцыповая пазіцыя часопісу – збіраць грошы не на індывідуальную дапамогу, а на пераадоленне сістэмных праблемаў. Як сцвярджае часопіс, за пяць гадоў працы чытачы пералічылі на сацыяльныя праекты 7 мільёнаў рублёў.
«Лабараторыя Novak» – заснаваны ў 1992 годзе даследчы цэнтр, які займаецца рознымі відамі сацыялагічных і маркетынгавых даследаванняў і экспертызаў, ад вулічных апытанняў і апытанняў экспертаў да аналізу каналаў збыту прадукцыі ці высылкі «таемнага пакупніка».
«Новыя твары» – беларускае моладзевае грамадскае аб’яднанне. Прыходзілі дамоў да кіраўніцы і намесніка, забралі статут, пячатку, чэкі за пераводы з-за мяжы, якія не датычацца дзейнасці арганізацыі, канфіскавалі камп’ютар. Таксама прадстаўнікі ГУБАЗіКу прыходзілі ў офіс, але там нікога з нас не было.
«Офіс еўрапейскай экспертызы і камунікацыяў» – заснаваная ў 2011 годзе ўстанова, якая ладзіць адукацыйныя курсы, экалагічныя акцыі і праграмы падтрымання мясцовых ініцыятываў, арыентуецца найперш на моладзь і жанчын.
«Пост» – заснаваны ў 1997 годзе адукацыйны цэнтр, які арыентуецца на нефармальную адукацыю. Часта ладзіў «ларпы» – адукацыйныя ролевыя гульні ўжывую. Быў ператрус у старшыні праўлення Сафіі Емяльянавай.
ПЭН-цэнтр – заснаванае ў 1989 годзе аб’яднанне прафесійных літаратараў (назва паходзіць ад трыа «паэты, эсэісты і навелісты»), якое ладзіць доўгі шэраг літаратурных прэміяў і фестываляў, рэзідэнцыю маладога літаратара ў Вільні, перакладніцкую майстэрню і школу крэатыўнага пісьма. Уваходзіць у Міжнародны ПЭН-клуб. Старшыня – Святлана Алексіевіч. Ператрус праходзіў па юрыдычным адрасе, дзе фізічна нікога не было, бо офіс з прычыны пандэміі працуе дыстанцыйна.
Рух «За свабоду» – аб’яднанне, якое нярэдка дзейнічае як незарэгістраваная партыя. Рух заснаваны ў 2006 годзе кандыдатам на прэзідэнцтва Аляксандрам Мілінкевічам падчас паслявыбарчых пратэстаў (зарэгістраваны як грамадскае аб’яднанне з чацвёртай спробы ў 2008 годзе). Ладзіў кампаніі за свабодныя выбары, у абарону правоў чалавека, супраць будаўніцтва БелАЭС. Старшыня руху Юрась Губарэвіч падчас выбараў-2020 ладзіў пікеты збору подпісаў, але подпісаў не здаваў. Уваходзіць у кааліцыю з Аб’яднанай грамадзянскай партыяй і Беларускай хрысціянскай дэмакратыяй.
Саюз беларускіх пісьменнікаў (СБП) – створаная аж у 1932 годзе арганізацыя літаратараў, ад якой у 2005 годзе адкалолася група праўладных пісьменнікаў, якая заснавала Саюз пісьменнікаў Беларусі. У СБП уваходзілі ці не ўсе вядомыя беларускія пісьменнікі, ад Купалы да Барадуліна, на сёння Саюз налічвае амаль паўтысячы чальцоў. Выдае літаратурныя часопісы і дапамагае з публікацыяй кніг, ладзіць літаратурныя фестывалі і прэміі, сустрэчы з літаратарамі, школу маладога пісьменніка. Быў ператрус у кіраўніка арганізацыі Барыса Пятровіча.
Свабодны прафсаюз беларускі – прафесійны звяз, утвораны са страйкамаў у 2001 годзе, называе сябе канкурэнтам праўладнай Федэрацыі прафсаюзаў Беларусі. Аб’ядноўвае людзей розных прафесіяў, ад настаўнікаў да айцішнікаў. Затрыманы кіраўнік полацкай філіі Мікалай Шарах.
Таварыства беларускай мовы – заснаваная ў 1989 годзе арганізацыя абароны моўных правоў. Ладзіць грамадзянскія кампаніі і адукацыйныя імпрэзы, выдае перыёдыку, дае моныя кансультацыі дзяржаўным і прыватным установам. Палітычнай дзейнасцю амаль не займаецца, аднак у мінулым скліканні Палаты прадстаўнікоў дэпутаткай была цяперашняя старшыня ТБМ Алена Анісім. Ператрус прайшоў 15 ліпеня.
Таварыства беларускай школы – утвораная ў Заходняй Беларусі ў 1921 годзе і забароненая ў 1936-м, адноўленая ў Рэспубліцы Беларусь у 1996-м культурна-асветная арганізацыя. Вядзе маніторынг стану адукацыі ў Беларусі, распрацоўвае альтэрнатыўныя адукацыйныя канцэпцыі і праграмы, выступае за пашырэнне беларускай мовы ў адукацыі. Быў ператрус у сябры арганізацыі Тамары Мацкевіч.
«Трэці сектар» – гарадзенскі цэнтр інфармацыйнага падтрымання грамадзянскіх ініцыятываў, створаны ў 1997 годзе. Надае не толькі інфармацыйную, але і адукацыйную, і арганізацыйную дапамогу, самастойна ладзіў школу маладога журналіста і школу мясцовых супольнасцяў, «Універсітэт залатога веку» для сталых людзей, фестывалі нефармальнай адукацыі і моладзевай журналістыкі, выдаваў інтэрнэт-газету «Твой стыль», якая перарасла ў выданне Hrodna.life.
«Тэрыторыя правоў» – пляцоўка ў менскім Уруччы, якая адкрылася ў 2018 годзе і прапаноўвае памяшканне для праваабарончых і адукацыйных імпрэзаў, а таксама кансультацыйна-інфармацыйная ўстанова, якая займаецца папулярызацыяй прававой культуры.
Фонд імя Льва Сапегі – заснаванае ў 1992 годзе асветніцкае аб’янанне юрыстаў, эканамістаў, сацыёлагаў, культурных дзеячаў і журналістаў. Ладзіць конкурсы грамадзянскіх ініцыятываў, публікуе даследаванні і брашуры, найбольш актыўна займаецца тэмай мясцовага самакіравання.
«Angel’s Band» – утворанае ў 2018 годзе аб’яднанне «бізнес-анёлаў» – венчурных інвестараў, якія даюць фінансавую і экспертную падтрымку маладым і рызыкоўным праектам (цяпер найчасцей – звязаным з IT). Была затрыманая дырэктарка Ніна Лабковіч.
BEROC – цэнтр эканамічных даследаванняў, які пачаў дзейнасць у 2008 годзе як супольны праект Стакгольмскага інстытуту пераходных эканомік і Эканамічнага адукацыйнага і даследчага кансорцыуму. Ладзіць шматлікія акадэмічныя і дастасоўныя даследаванні, пераважна звязаныя з эканомікай, а таксама адукацыйныя праграмы ў галіне эканамічных даследаванняў, удзельнічае ў арганізацыі Кастрычніцкага эканамічнага форуму.
«Human Constanta» – зарэгістраваная ў 2016 годзе праваабарончая арганізацыя, якая займаецца найперш абаронай правоў замежных грамадзянаў і асобаў без грамадзянства, антыдыскрымінацыяй і інклюзіўнасцю, абаронай лічбавых правоў і свабодаў, ладзіць адукацыйныя праграмы і канферэнцыі. Быў ператрус у сябры арганізацыі, праваабаронцы Кірыла Кафанава.
«Lawtrend» – цэнтр прававой трансфармацыі, зарэгістраваны ў 2008 годзе. Займаецца юрыдычнымі кансультацыямі і дапамогай у судах, аналітыкай і маніторынгам сітуацыі са свабодай асацыяцыяў, свабодай інфармацыі і правам на справядлівы суд, робіць трэнінгі, семінары і канферэнцыі, ладзіць і выдае навуковыя даследаванні
SYMPA / BIPART – школа маладых менеджараў публічнага адміністравання (дзейнічае з 2007 года) і даследчы цэнтр рэформы публічнага адміністравання (з 2012-га). У SYMPA выкладаюць эканамісты, палітолагі, сацыёлагі і спецыялісты ў публічным адміністраванні як з Беларусі, так і з суседніх краінаў, а таксама Грузіі і Швецыі. Сярод іншага вядзе даследчы праект «Кошт ураду». У дырэктаркі Наталлі Рабавай апячатаная кватэра (а 29 чэрвеня затрымалі экспертку цэнтру Таццяну Кузіну).
АА belsat.eu
